20/07/2025
Een pleidooi voor levenslang leren…
… en over het gevaar van “het al te snel weten”.
Of hoe ons brein ons soms een beetje in de val lokt.
Eén van de dingen die mij telkens weer verbaast – en tegelijk heel menselijk aanvoelt – is dit:
Hoe snel mensen zichzelf tot expert kronen zodra ze ergens net mee in aanraking zijn gekomen. Ze lezen één boek. Scrollen door een paar artikels. Bekijken enkele YouTube-video’s. En voor je het weet gedragen ze zich alsof ze het hele onderwerp al doorgrond hebben.
Ze stoppen dan met leren.
Ze grijpen niet meer naar boek twee, drie of twaalf.
Ze zeggen tegen zichzelf: “Dat ken ik wel.”
Om eerlijk te zijn : voor mensen die claimen “het te weten” zet ik het op een lopen.
Vaak zijn ze nog maar net vertrokken op hun leerreis. Alleen voelen ze dat niet zo, en dat heeft alles te maken met een psychologisch fenomeen dat goed gedocumenteerd is: het Dunning-Kruger-effect.
Dat effect beschrijft hoe mensen met weinig kennis of ervaring de neiging hebben zichzelf te overschatten, terwijl mensen die net wél veel weten vaak twijfelen aan hun eigen bekwaamheid. Hoe meer je weet, hoe beter je beseft wat je nog niet weet. En hoe minder je weet, hoe sneller je denkt dat je het allemaal wel snapt.
En geloof me, ik herken dat in mezelf ook.
Ik bestudeer nu al ruim 20 jaar hoe mensen functioneren: onze gewoontes, ons brein, onze emoties, hoe we leren, groeien, creëren. Ik heb er duizenden uren in gestoken, letterlijk. En toch voel ik me vaker een leerling dan een leraar.
Ik geef trainingen, schrijf teksten, coach mensen. Maar zelfs op de dagen dat ik “lesgeef”, ben ik op de achtergrond toch aan het bijleren. Nieuw onderzoek, nieuwe inzichten, oude dingen opnieuw bekijken met frisse ogen. Er is altijd wel iets dat me verrast, verwondert of wakker schudt. Iets… of iemand.
En eerlijk? Ik zou het niet anders willen.
Het idee dat je op een bepaald moment “klaar” bent, alles weet, niets meer hoeft bij te leren… dat voelt voor mij niet als een overwinning, maar als een verlies. Van nieuwsgierigheid. Van groei. Van levendigheid.
Dat is meteen ook een reden waarom ik denk dat ons onderwijssysteem mank loopt. Alsof leren een traject is met een eindpunt: diploma gehaald, hoofdstuk afgesloten. Terwijl het leven ons elke dag uitnodigt om verder te kijken, opnieuw te beginnen, dieper te graven.
Leren is iets voor het leven.
En als het goed zit, dan stopt dat pas bij onze laatste adem.
Daarom vind ik het Dunning-Kruger-effect zo’n belangrijk inzicht. Niet om met de vinger te wijzen, maar om mild te kunnen blijven voor jezelf en voor anderen. Om jezelf niet te overschatten, maar ook niet te klein te maken. En vooral: om het verlangen levend te houden. En wat denk je hiervan : Het houdt je jong!
Want zodra je weet dat dit mechanisme speelt, kun je jezelf er sneller op betrappen.
En dan zeg je niet: “Ik weet het al.”
Dan zeg je: “Wat als ik dit met nieuwe ogen bekijk?”
Dat maakt het verschil tussen bluffen en beheersen.
Tussen afhaken en verdiepen.
Tussen oppervlakkige kennis en duurzame groei.
Dus als je ergens echt goed in wil worden, blijf dan leerling.
Blijf nieuwsgierig.
Blijf vragen stellen, jezelf bevragen, verrast worden.
Leraar zijn is mooi.
Maar leerling blijven… dat is pure kracht.
P.S. Feldenkrais is voor mij de “leren-leren” methode bij uitstek. Hopelijk krijgen we die ooit eens geintergreerd in het onderwijs. Dan pas onstaat er magie.
