15/12/2022
"Τίποτα δε μας προετοιμάζει για το πως είναι να περνάμε ένα διαζύγιο όταν έχουμε παιδιά.
Ενώ οι στατιστικές υποστηρίζουν ότι περίπου το 40-50% των ενηλίκων θα πρέπει να περάσουν από τη διαδικασία αυτή κάποια στιγμή στη ζωή τους, όταν το ξεκινήσετε, όταν τελικά συμβαίνει, το διαζύγιό σας μπορεί να σας φαίνεται εξαιρετικά μοναδικό. Επώδυνα ατομικό.
Και είναι.
Τελετουργικά, ρυθμοί και κανόνες. Η οικογένειά σας είναι μια μικροκοινωνία. Το μοναδικό δακτυλικό αποτύπωμά σας και του/της συζύγου σας. Η ύφανση των οστών σας. Το διαζύγιο, από την άλλη, είναι η διάλυση αυτών. Η αποκοπή ενός άκρου για να σωθεί το δέντρο. Μια μεταμόρφωση που χαρακτηρίζεται περισσότερο από διάλυση παρά από δημιουργία. Για πρώτη φορά, εσείς και η/ο σύντροφός σας θα πρέπει να εμπλακείτε σε κάτι που είναι, εξ ορισμού, σχεδιασμένο να γίνει μόνο του. Θα περάσετε το διαζύγιο μόνοι, μαζί.
Στη δουλειά μου ως σύμβουλος ζευγαριών, αν ένα ζευγάρι που έχει παιδιά αποφασίσει να πάρει διαζύγιο, τους εφιστώ την προσοχή καθώς αυτή είναι μια στιγμή που θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί. Τους υπενθυμίζω ότι είναι πιθανό, το σώμα τους έχει μάθει να αναγνωρίζει τον άλλο ως τον εχθρό και με δεδομένο αυτό, οι σφυγμοί τους θα αυξηθούν σε πάνω από 100 κτύπους ανά λεπτό όποτε βρίσκονται σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους. Για πολλούς, αυτή η φυσιολογική απόκριση στην απειλή θα συμβεί ακόμα και με την απλή σκέψη του άλλου. Όπως ένας βουλιμικός, του οποίου το σώμα μαθαίνει να βγάζει το φαΐ χωρίς να χρειαστεί να φάει καν, έτσι και το νευρικό μας σύστημα αποβάλλει τον άλλον.
Και ενώ αυτά τα βιολογικά καμπανάκια μπορεί να σας προετοιμάζουν για πόλεμο, έχουν επιπλέον αντίκτυπο. Η διάχυτη φυσιολογική διέγερση (Diffuse physiological arousal - DPA) είναι ένα αμάλγαμα σωματικών αποκρίσεων στο στρες. Εκτός της αύξησης των σφυγμών, η DPA χαρακτηρίζεται από την αύξηση των ορμονών του στρες. Το αποτέλεσμα είναι ότι δεν μπορούμε να σκεφτούμε, να επικοινωνήσουμε ή να ακούσουμε καθαρά.
Δεν είναι έκπληξη, ότι το διαζύγιο είναι μια περίοδος που θα παλέψετε με στιγμές ψυχολογικής, σωματικής και συναισθηματικής βλάβης. Όλα αυτά συμβαίνουν, ενώ θα πρέπει ταυτοχρόνως να πάρετε σημαντικές αποφάσεις, να είσαστε μονογονέας, να φέρετε εισόδημα, να πουλήσετε το σπίτι σας ή να μετακομίσετε και να περιηγηθείτε στη θλίψη και την απώλεια των ονείρων. Η ζωή σας διαλύεται πιο γρήγορα από ότι μπορείτε να την ξαναχτίσετε και οι σπόροι της αναγέννησης δεν έχουν ακόμα φυτρώσει.
Σύμφωνα με τον John Gottman, συγγραφέα του “Raising an Emotionally Intelligent Child”, αν θέλετε να ξέρετε αν ένα παιδί περνάει κάποια κρίση με τους γονείς του, υπάρχει ένα χαρακτηριστικό τεστ. Φαίνεται ότι παιδιά που εκτίθενται σε “μεγάλη συζυγική εχθρότητα” παρουσιάζουν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα ορμονών στρες σε σχέση με παιδιά γονιών με σταθερούς γάμους.
Θυμηθείτε το αυτό όταν “βράζετε” από θυμό με αυτόν/αυτήν που πρόκειται να γίνει πρώην σας και αυτό απειλεί να σας κυριέψει. Το παιδί σας θα βιώνει έκκλυση τοξινών θλίψης που το σώμα του δεν μπορεί να μεταβολίσει. Μέσω ενός οικείου νευρικού συστήματος, είστε ακόμα διασυνδεδεμένοι σε ένα υπόγειο επίπεδο, και το σώμα τους φωνάζει “σταμάτα”, ακόμα και αν δεν σας πουν λέξη.
Παρόλο που αν ακούσετε προσεκτικά, θα σας πουν. Και ο τρόπος με τον οποίο ανταποκρίνεστε (ή δεν ανταποκρίνεστε) σε αυτά που μοιράζεται το παιδί σας είναι εξαιρετικά σημαντικός. Η κοιλιά τους μπορεί να πονάει την ώρα του ύπνου ή θα έχουν μια ατελείωτη λίστα από αναστατώσεις που φαινομενικά δεν έχουν άμεση αιτία (και επομένως δεν υπάρχει καμία έτοιμη λύση).
Θα θέλετε να τα κάνετε να αισθανθούν καλύτερα, να τα κάνετε να χαρούν, να παίξετε ένα παιχνίδι. Αν είναι μεγαλύτερα, μπορεί να σας ρωτήσουν και ακόμα και να επιμένουν να τους εμπιστευτείτε προκειμένου να απαλύνετε την αγωνία τους. Μπορεί να είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς ποιος παρηγορεί ποιον. Το διαζύγιο είναι μοναχικό και ακόμα και οι “καλύτεροι” μονογονείς μπορεί να βιώσουν την κατανοητή ανάγκη να πάρουν παρηγοριά σε τέτοιες περιόδους.
Όσο δελεαστικό και αν είναι, προσπαθήστε να αποφύγετε να ανταποκριθείτε στα συναισθήματα του παιδιού σας αποσπώντας του την προσοχή ή φτιάχνοντάς του τη διάθεση. Τέτοιες κινήσεις, αν και έχουν καλή πρόθεση, συχνά προέρχονται από τη δυσφορία μας όταν βλέπουμε το παιδί μας να πονάει. Θέλουμε να το κάνουμε να αισθανθεί καλύτερα – να προσφέρουμε ανακούφιση. Είναι φυσικό να θέλουμε να βάλουμε ένα τσιρότο στο “άουτς.” Δυστυχώς, το διαζύγιο είναι μεγαλύτερο από αυτό.
Αντ’αυτού, στοχεύστε για αυτό που ο Gottman ονομάζει “Emotion Coaching". Για να το κάνετε αυτό, θα πρέπει πρώτα να αναπτύξετε μια επίγνωση σχετικά με τα συναισθήματα του παιδιού σας.
Προσέξτε τη γλώσσα του σώματός τους, τον τόνο της φωνής τους και τα μάτια τους. Τι φαντάζεστε ότι μπορεί να λένε (ή να μην λένε) με τις πράξεις και τις κινήσεις τους;
Να είστε περίεργοι και αποφύγετε την προβολή των δικών σας συναισθημάτων και σκέψεων. Αναφερθείτε σε αυτές τις στιγμές εκτενέστερα, ακούγοντας περισσότερο παρά μιλώντας, επιβεβαιώνοντας περισσότερο παρά διορθώνοντας. Πείτε τους ότι βλέπετε ότι αγωνιούν και προσφέρετε την βοήθειά σας προκειμένου να κατονομάσουν τις αγωνίες τους – ενθαρρύνοντάς τα να χρησιμοποιούν τα δικά τους λόγια.
Το emotional coaching μπορεί να μετατρέψει την περίεργη υπόθεση ενός κοιλόπονου ή μιας μελαγχολίας σε μάθημα από το οποίο το παιδί σας αντλεί άνεση από την αίσθηση ότι το βλέπετε και το κατανοείτε. Θα τους προσφέρει επίσης μια καλή εικόνα για τις εσωτερικές τους λειτουργίες, επιτρέποντάς τους να συνδέσουν τις κουκίδες μεταξύ του κοιλόπονου και της στεναχώριας τους.
Ο πόνος του διαζυγίου είναι εξίσου απαραίτητος με τον αέρα. Καλλιεργώντας την ικανότητα να αναπνέουν μέσω αυτού και να θρηνούν είναι και τα δύο το τελευταίο και το πρώτο στάδιο του τέλους μιας ιστορίας (της ζωής σας σαν την οικογένεια που ήσασταν) και της αρχής της επόμενης (της ζωής σας σαν την οικογένεια που θα γίνετε).
Κλείνετε ένα σημαντικό κεφάλαιο της ζωή σας και ταυτόχρονα ανοίγετε ένα καινούριο. Υπάρχουν επίσης αναμφισβήτητα στοιχεία που δείχνουν ότι η ιστορία που γράφετε, λέτε και ζείτε θα έχει βαθύ αντίκτυπο στον ενήλικα που το παιδί σας δεν έχει ακόμη γίνει. Το πώς αντιλαμβάνεστε τις αναμνήσεις, το παρελθόν σας και τους τρόπους με τους οποίους αυτά σας έχουν διαμορφώσει στο παρόν, τις απαντήσεις που δίνετε σε αυτές τις θεμελιώδεις ερωτήσεις, έχουν τη δυνατότητα να περάσουν (ή όχι) την ίδια οδυνηρή κληρονομιά που έπληξε και εσάς τις πρώτες μέρες.
Ο Daniel Siegel, συγγραφέας του “The Whole Brained Child’ και του “Parenting from the Inside Out”, δηλώνει ότι ο καλύτερος προγνωστικός παράγοντας για την ασφάλεια της σύνδεσης ενός παιδιού δεν είναι αυτό που συνέβη στους γονείς του ως παιδιά, αλλά αντ 'αυτού πώς οι γονείς τους είδαν αυτές τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας. Θέλω να ρισκάρω και να ισχυριστώ ότι το πώς εμείς ως γονείς κατανοούμε οποιαδήποτε σημαντική εμπειρία, είτε μιλάμε της παιδικής ηλικίας είτε της ενηλικίωσης, έχει τη δυνατότητα να διαμορφώσει τους ενήλικες που τα παιδιά μας δεν έχουν ακόμη γίνει και με τη σειρά του τα εγγόνια μας και ούτω καθεξής.
Η ιστορία του πώς χάλασε ο γάμος σας θα εξελίσσεται και καθώς θα συμβαίνει αυτό και καθώς θα αρχίζετε να καταλαβαίνετε το ρόλο που παίξατε εσείς σε αυτό, είναι σημαντικό να μη δείτε τον εαυτό σας ούτε σαν το θύμα ούτε σαν τον θύτη. Παρομοίως (αν και μπορεί να είναι δύσκολο) προσπαθήστε να δείτε τον/την πρώην σας από μια εξίσου γενναιόδωρη και συμπονετική σκοπιά. Στην τελική, δεν ξεκινούν πολλοί το γάμο τους με την ελπίδα ότι η αγάπη θα τελειώσει και πολύ λίγοι από εμάς κάνουμε ένα μωρό με την επιθυμία η οικογένειά μας να καταρρεύσει.
Η διάλυση μιας οικογένειας όταν υπάρχουν παιδιά μοιάζει με το ξερίζωμα οστών από το σώμα σας, ενώ ταυτόχρονα μεγαλώνουν καινούρια. Επιθυμώντας να διηγηθείτε την ιστορία του διαζυγίου σας από μια κατάσταση ενδυνάμωσης, θα ενημερώσει κάθε αλληλεπίδραση με το παιδί σας, από την καθημερινότητα μέχρι τα βασικά τελετουργικά της μετάβασης, όπως η ώρα για ύπνο, η παραλαβή από το σχολείο και η αποβίβαση στο σχολείο.
Εδώ είναι που το διαζύγιο δίνει την πιο σημαντική ευκαιρία – ένα παράθυρο στον χρόνο που τα αστέρια ευθυγραμμίζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να έχετε την ευκαιρία να αλλάξετε το μέλλον.
Δημιουργείστε έναν αστερισμό που λειτουργεί σαν χάρτης του που ήσασταν, πως βρεθήκατε εδώ και που θα θέλατε να πάτε τις μέρες και τα χρόνια που έρχονται. Είναι ένας άτλαντας που θα λειτουργήσει όχι μόνο σαν θεμέλιος λίθος για εσάς, αλλά και σαν φάρος για τα παιδιά σας.
Η ιστορία σας θα γίνει η ιστορία τους, γι’ αυτό γράψτε την καλά."
Από το πρωτότυπο άρθρο “Divorce is the Most Important Story You’ll Ever Tell Your Child”, της Kerry Lucingan, MA, LMHC σε μετάφραση της Marianthi Tsitlaidou για την ομάδα της ενσυναίσθησης
