Kalyanmastu Ayurved Chikitsalay

26/07/2021

🆕🆕🆕🆕🆕🆕🆕🆕🆕🆕🆕

*अन्नं वृत्तिकराणां श्रेष्ठः।*

*AyuPedia.Org*

Presents

_______________________________
◆ *अन्नकल्पना* ◆

LECTURE SERIES ON AHARA _______________________________

📂 *TOPICS Covered -*

1. *पेया, विलेपि निर्माण*

2. *ओदन निर्माण पद्धति और गुणधर्म*

3. *दुग्ध, दधि विचार*

4. *तक्रकल्पना*

5. *द्रवद्रव्य संकल्पना*

6. *पानक, मध्वोदक विचार*

7. *इक्षुरस विकार*

8. *नवनीत विचार*

9. *घृत संकल्पना*

10. *तैल संकल्पना*

11. *जल विचार*

🎙️🎙️ *HONORABLE SPEAKERS* 🎙️🎙️

👨🏻‍🏫 *वैद्य सुविनय दामले*

👨🏻‍🏫 *वैद्य परिक्षीत शेवडे*

👩🏻‍🏫 *वैद्या सुचित्रा कुलकर्णी*

👩🏻‍🏫 *वैद्या बरखा कुलकर्णी*

👩🏻‍🏫 *वैद्या पूजा व्यास*

⏺️ PLATFORM ⏺️

🔅GO TO MEETING APP


*Schedule -*
📆 *01th August To 05th August, 2021*

⏰Time - *5 PM Onwards*

💸 *REGISTRATION FEES -*
*All Delegates - ₹300/-*

*Students ( Only UG) - ₹250/-*

📋 *Note - Students ( only UG) Must Have To Upload A Valid College ID Card To Join The Lecture Series If Not You Will Not Be Allowed To Attend Lecture Series.*

💸 *PAYMENT DETAILS..* 💸

Google Pay/Phone Pay

• Vd. Neelam Rajule •
8208167302

UPI ID - neelamrajule@oksbi

🎦 *Recordings Will be Provide to all Registered Members*

📝 *For Registration Click On The Link -*
https://forms.gle/H8iiycwuRH8DrzB59

*Last Day to Register - 31 July, 2021*

*Any Query? Contact Us*
7821964939
8208167302
9130725375

- AyuPedia Group
www.AyuPedia.org/lecture-series

28/05/2021

.

23/05/2021

ब्राह्म मुहूर्त - सकाळी झोपेतून कधी उठावे ?

'लवकर निजे. लवकर उठे, त्यासी आरोग्यसंपदा लाभे" ही लहानपणी पाठ असणारी ओळ होती. पण आता late night deadlines, net surfing, netflix आणि alarm snooze च्या नादात आपण ती पूर्णपणे विसरून गेलो आहोत. झोपेचे फक्त तास भरुन काढणं नव्हे, तर योग्य वेळेत झोप घेऊन उठणं गरजेचं आहे. कसं? बघूया-

१) सूर्योदयापूर्वी दीड तास उठावे.--
आपल्या आयुर्वेद शास्त्राचं ऐका किंवा 5am club join करा पण प्रत्येक निरोगी माणसानं आयुष्याचं रक्षण करण्यासाठी ब्राह्म मुहूर्तावर उठावं.

२) झोप पूर्ण नाही झाली तरी?--
आपले शारीरिक, मानसिक, बौद्धिक कष्ट विचारात घेऊन आपल्याला लागणाऱ्या झोपेचा अंदाज घ्या. त्या अंदाजाने रात्री झोपा, जेणेकरून ब्राह्म मुहूर्तापर्यंत झोप पूर्ण होईल.

३) पचन-अपचन लक्षात घेऊन--
अन्नाचे पचन पूर्ण झाल्यावर मलविसर्जनाची गरज शरीरात निर्माण होते. पचन पूर्ण नसल्यास मात्र उठणे अपेक्षित नाही, शरीरही उत्साहाने उठू देत नाही.त्यामुळे ब्राह्म मुहूर्तापर्यंत पचन होईल इतक्या प्रमाणात रात्री झोपण्याच्या २-३ तास आधी जेवावे.

४) बद्धकोष्ठता होऊ नये म्हणून-
सूर्योदयापूर्वीचे सुमारे ४ तास शरीरात वाताचा काळ असतो, त्यामुळे वाताचेच काम असलेले पोट साफ होणे सहजपणे होते. तेच सूर्योदयानंतर कफाच्या काळात उठल्यास अनेकांना बद्धकोष्ठता, चहाशिवाय पोट साफ न होणे अशा तक्रारी जडतात.

५) हळूहळू सवय करा.--
रोज 9 वाजता उठायची सवय असणाऱ्या शरीराला एक दिवस अचानक 5 वाजता उठवले, तर या धक्कातंत्राने दुष्परिणाम होऊ शकतात. रोज झोपताना मनाला सूचना देऊन हळूहळू, क्रमाक्रमाने उठण्याची वेळ लवकर करा. Snooze बटण कटाक्षाने टाळा.

६) ब्रह्म म्हणजे ज्ञान !
त्यामुळे ब्राह्म मुहूर्ताच्या सात्विक वेळेचा वापर आपल्या आध्यात्मिक प्रगतीसाठी करा. किंवा त्या प्रसन्न वेळेमध्ये कोणतीही नवीन गोष्ट शिकण्याचा प्रयत्न करा. तुमच्या ग्रहणशक्तीतील, स्मरणशक्तीतील फरक तुमच्याच लक्षात येईल.

आयुष्याच्या रक्षणाचा श्रीगणेशा ब्राह्म मुहूर्तावर उठण्याच्या सवयीनेच करा!

वैद्य बरखा कुलकर्णी
कल्याणमस्तु आयुर्वेद चिकित्सालय, पुणे
9370643272

22/05/2021

.

21/05/2021

मुगाचे कढण (मुद्गयूष)

◆साहित्य -
~अख्खे हिरवे मूग १ भाग
~पाणी १८ भाग
~तूप, सैंधव सुंठ, मिरपूड इ. आवश्यकतेनुसार

◆कृती -
~अख्खे हिरवे मूग स्वच्छ धुवून घ्यावेत. (भिजवून ठेवू नयेत)
~पाणी मिसळून झाकण न ठेवता शिजवावे
~मूग नीट शिजल्यावर निम्मे किंवा पाव पाणी शिल्लक असताना गाळून घ्यावे.
~गरजेनुसार सैंधव घालावे.
~हवे असल्यास तूप किंवा तेलाची फोडणी द्यावी.

◆कुणी सेवन करावे-
~कफाचे आजार असणाऱ्या व्यक्ती
~घशाशी, डोळ्यांशी संबंधित आजार असताना पथ्याचे
~स्थूलता कमी करण्यासाठी
~अंगावर सूज, जखमा असणारे रुग्ण
~कफामुळे ताप आलेला असताना
~वमन विरेचन झाल्यावर वैद्यांच्या सल्ल्याने
~वसंत आणि शरद ऋतुमध्ये

टीप -
~नुसत्या कढणापेक्षा फोडणी दिलेले कढण पचायला किंचित जड असते.
~पित्ताचा त्रास असल्यास कढणामध्ये मिरपुडीऐवजी तूप व किंचित साखर घालून घ्यावे.

वैद्य बरखा कुलकर्णी
कल्याणमस्तु आयुर्वेद चिकित्सालय, पुणे
9370643272

04/05/2021

.

30/04/2021

आपल्या आयुर्वेद शास्त्रानुसार, समाजाचं आरोग्य जपण्याच्या प्रामाणिक इच्छेने आणि पूर्ण जबाबदारीने, आयुर्वेदाची माहिती सर्वसामान्यांना व्हावी या हेतूने 'कल्याणमस्तु आयुर्वेद चिकित्सालय' या नवीन पेजवर मी लिहायचा प्रयत्न करत आहे.
अधिक जाणून घेण्यासाठी follow करा.

https://m.facebook.com/kalyanmastuayurved/

वैद्य बरखा कुलकर्णी
9370643272

An authentic ayurvedic clinic offering consultation and medication regarding health, illness, diet a

30/04/2021

आयुर्वेदाची तोंडओळख -

आपण आपल्या आजूबाजूला किंवा स्वतःच आयुर्वेदिक औषधं घेतलेली असतात, आपापल्या परीने त्याची कारणमीमांसा - logic समजून घ्यायचा प्रयत्न केलेला असतो, आपल्या वैद्यांनीही शक्य तितकं समजावून सांगितलेलं असतं. पण १० वी, १२ वी पर्यंत ज्या Basic sciences चा आपण अभ्यास केलेला असतो, त्या भाषेत आयुर्वेद समजत नाही. मग आपआपले काही आराखडे मनात तयार होऊन जातात. रोज acidity होते म्हणजे माझी पित्तप्रकृतीच आहे हे डोक्यात बसतं, पथ्याचा बागुलबुवा वाटायला लागतो, शंकाकुशंका तयार होतात आणि मग शेवटी "१ दिवसात सांध्यांचे आजार घालवणारी आयुर्वेदिक maggie!" खरी वाटायला लागते.

म्हणूनच आपल्यातल्या प्रत्येकाला आयुर्वेदाची थोडीफार तोंडओळख व्हावी यासाठी मी लिहिणार आहे. गुंतागुंतीचं असणारं आपलं शरीर, सवयीची नसलेली आयुर्वेदिक भाषा, Formal education साठी लागणारी किमान 5.5 वर्ष आणि पूर्णपणे शिकायला कमी पडणारं आयुष्य असं हे वैद्यकशास्त्र! या सगळ्याचा विचार करता सामान्य माणसाला Facebook वरचे लेख वाचून पूर्ण आयुर्वेद कळणार नाही, याची मला कल्पना आहे. तरीही का हा खटाटोप ?

तर आपल्या रोजच्या आयुष्यात कसं वागायचं, शरीराकडे कसं आणि कितपत लक्ष द्यायचं, मनासाठी काय करायचं याच्या काही Basic गोष्टी आपल्याला माहिती हव्यात. ढोबळमानाने जरी आयुर्वेदिक सिद्धांत, त्यामागचं logic कळत गेलं, तर निरोगी राहायला आपण नेमकं काय करायचं हे कळू लागेल. आजारी पडलोच, तर कोणतीही जबाबदारी न घेणाऱ्या व्यक्तींनी बनवलेली youtube hacks वापरून न बघता नेमकं कुणाकडे जायचं हे कळायला लागेल आणि सगळ्यात महत्त्वाचं म्हणजे या लेखांच्या निमित्ताने तुम्हाला स्वतःच्या मनाशी-शरीराशी संवाद करायची सवय लागेल.

आता मूळ विषयाकडे वळूया.

● दोष-
वात, पित्त, कफ हे तीन दोष- म्हणजे संतुलित अवस्थेत असताना शरीराला चांगल्या अवस्थेत ठेवण्याची आणि साम्य बिघडलं की शरीराला बिघडवण्याची ज्यांच्याकडे कार्यकारी - functional शक्ती आहे.

● धातू-
रस, रक्त, मांस, मेद, अस्थि, मज्जा, शुक्र हे सात धातू, जे शरीराला धारण करतात, ज्यांच्यापासून शरीर बनलं आहे.

● मल-
मल, मूत्र, स्वेद (घाम) हे मुख्य तीन मल जे शरीरात काही काळ स्वतःचं काम करून मग बाहेर टाकले जातात.

● मन-
त्याचा सत्व हा गुण, रज, तम हे दोष

● इंद्रिये-
ज्ञानेंद्रिये- दृष्टी, स्पर्श, गंध, श्रवण, रसन(चव) यांचं काम करणारी
कर्मेंद्रिये- हात, पाय, गुद, जननेंद्रिय आणि वाणी

●अग्नि-
आयुर्वेदाची unique concept. बाहेरून शरीरात येणाऱ्या प्रत्येक गोष्टीचं पचन करून शरीराला उपयोगी अशा गोष्टीत रूपांतर करणारा. आपल्या निरोगीपणासाठी, आजारांसाठी, आयुष्यासाठी आणि अगदी मरणासाठी सुद्धा कारणीभूत ठरणारा.

●आत्मा-
या सगळ्यांच्या जोडीला या सगळ्यांमध्ये सर्वात महत्त्वाचं असणारं आपल्यातलं चैतन्य!!

या भाषेमध्ये आयुर्वेद आपल्याशी बोलतो. अनेक वर्षं टिकून असणाऱ्या गोष्टींना काहीजण जुनाट म्हणतात, पण त्या शाश्वत असतात, प्रत्येक काळातल्या विद्वानांच्या कसोटीवर तपासल्या गेलेल्या असतात, सगळ्या काळांमध्ये लागू पडतील अशा सिद्धांतांवर उभ्या असतात आणि इथून पुढेही टिकून राहणाऱ्या असतात. आपलं आयुष्यसुद्धा दीर्घकाळ आणि निरोगी स्थितीत टिकवून ठेवणाऱ्या असतात. स्वतःसाठी, आपल्या प्रेमाच्या माणसांसाठी अशा आयुष्याची इच्छा असेल, तर हा 'आयुष्याचा वेद' समजून घ्या.😊🙏🏻

वैद्य बरखा कुलकर्णी
कल्याणमस्तु आयुर्वेद चिकित्सालय, पुणे
9370643272

29/04/2021

.

28/04/2021

भाताची पेज (घट्ट)- (पेया)

◆साहित्य -
~तांदूळ १ भाग
~पाणी ६ भाग
~जिरे, तूप, मिरपूड, सैंधव, सुंठ, धणे, आमसूल, साखर-आवश्यकतेनुसार

◆कृती -
~तांदूळ भाजून, स्वच्छ धुवून घ्यावेत.
~पाणी मिसळून झाकण न ठेवता शिजवावी.
~शिते कमी आणि पाणी जास्त अशी तांदूळ शिजेपर्यंत शिजवावी.
~सैंधव घालून शितांसह गरम सेवन करावी.
~हवी असल्यास साजुक तुपात जिऱ्याची फोडणी द्यावी.
~आवश्यकतेनुसार सुंठ, धणे, मिरपूड, आमसूल इ. घालावे.

◆गुणधर्म -
~पातळ पेजेपेक्षा पचायला जड पण भातापेक्षा पचायला हलकी
~भूक वाढवणारी
~शरीरातल्या मल-मूत्रांचे नीट उत्सर्जन करवणारी
~शरीरातल्या धातूंचे पोषण करणारी
~पथ्यकर.

◆कुणी सेवन करावी-
~पचनशक्ती कमी असणाऱ्या आजारांमध्ये.
~लहान बाळांना वरचे अन्न सुरु करण्यापूर्वी सुरुवातीला
~थकवा ग्लानि घालवण्यासाठी
~पोट नीट साफ न होणे, लघवीला त्रास होणे अशा तक्रारी असताना
~पूर्वी वर्णन केलेल्या आजारामध्ये पचनशक्ती थोडी जास्त असताना
( https://www.facebook.com/103864305132771/posts/123324569853411/ )

◆टीप -
~फोडणी दिलेली घट्ट पेज पचायला किंचित जड असते
~आपल्या आजारानुसार, प्रकृतीनुसार, ऋतुनुसार धणे, सुंठ, मिरे, साखर, डाळिंब, आमसूल इ. स्वयंपाकघरातील औषधांचा योग्य तो वापर करावा.
उदा, उन्हाळ्यामध्ये - साखर घालून
पावसाळ्यात - सुंठ घालून
हिवाळ्यात - मिरपूड घालून

वैद्य बरखा कुलकर्णी
कल्याणमस्तु आयुर्वेद चिकित्सालय, पुणे
9370643272


Image courtesy- Chitra's Food Book

22/04/2021

.

21/04/2021

भाताची पेज (मंड)

◆साहित्य -
~तांदूळ १ भाग,
~पाणी १४ भाग
~आवश्यकतेनुसार सैंधव
~हवे असल्यास सुंठ, मिरपूड, डाळिंबाचा रस इ.

◆कृती-
~तांदूळ स्वच्छ धुवून त्यात पाणी मिसळून झाकण न ठेवता तांदूळ शिजेपर्यंत शिजवावे
~गाळून घेऊन त्यामध्ये सैंधव व गरज असल्यास सुंठ, मिरपूड, डाळिंबाचा रस घालावा.
~गरम असतानाच सेवन करावे

◆उपयोग-
~पचायला हलकी,
~थंड गुणाची,
~अग्नि प्रदीप्त करते,
~शरीरातले दोष कमी करते
~शरीरात वातदोषाला योग्य रितीने काम करायला मदत करते
~शरीरात धातूंना चांगल्या अवस्थेत ठेवते.

◆कुणी सेवन करावी-
~खूप कष्ट केल्यावर
~खूप काळ उपाशी राहिल्यावर आहाराला सुरुवात करताना
~वमन विरेचन झाल्यावर (वैद्यांच्या सल्ल्याने)
~पचनशक्ती कमी असणारे
~ताप, उलट्या, जुलाब सर्दी इ. पचनशक्ती कमी असणाऱ्या आजारामध्ये
~थकवा, ग्लानि, अतितहान घालवण्यासाठी
~नुकतीच प्रसूती झालेल्या स्त्रियांमध्ये सुरुवातीचे काही दिवस (वैद्यांच्या सल्ल्याने)
~मुतखडा, नागीण, कावीळ इ. आजारांमध्ये (वैद्यांच्या सल्याने)

वैद्य बरखा कुलकर्णी
कल्याणमस्तु आयुर्वेद चिकित्सालय, पुणे
9370643272


Image- google

20/04/2021

14/04/2021

आपलं शरीर आहारापासून निर्माण होतं आणि आहारामुळेच टिकून राहतं! आहाराला आयुर्वेदात सगळ्यात मोठं औषध म्हटलंय. 'पथ्य पाळलं तर औषधाची काय गरज आणि पथ्य नाही पाळलं तर औषधाचा काय उपयोग!' अशा अर्थाचा श्लोकही प्रसिद्ध आहे. इतक्या महत्वाच्या आहाराचा विचार हा स्वतंत्रपणेच केला पाहिजे. त्यामुळे दर आठवड्याला आपण काही पथ्यकर पण रुचकर अशा गोष्टींचा विचार करणार आहोत. या वाचून, करून आणि खाऊन बाहेर अन्नपूर्णा आणि शरीरात अग्निदेवता आपल्यावर प्रसन्न होवोत ही प्रार्थना!
आजची सुरुवात जीवन असणाऱ्या पाण्यापासून..

१) पाणी स्वच्छ, चव किंवा वास नसलेले, नितळ, चांगल्या ठिकाणचे, आणि चांगल्या पात्रामध्ये साठवलेले असावे.

२) दाताला ठणका बसेल इतके गार, अतिशय गरम, चिखल, किडे इत्यादींनी दूषित झालेले, फेसकट, खूप काळ साठवून ठेवलेले, वाईट चव किंवा वास असणारे, तहान न भागावणारे, प्यायल्याने जडपणा, लाळ सुटणे अशा गोष्टी होणारे पाणी पिऊ नये.

३)थंड किंवा गरम पाणी सरसकट प्रत्येकाने, प्रत्येक ऋतूत पिऊ नये.
आपला आजार, सध्याचा ऋतू, आपली पचनशक्ती, प्रकृती, आहार विहार या सर्वांचा विचार करून वैद्यांच्या सल्ल्याने हा निर्णय घ्यावा.

४) थंड पाणी पिताना fridge cold न पिता माठातले पाणी, वाळा, नागरमोथा, मोगरीची फुले इ. घालून ठेवलेले पाणी जे शरीराला थंडावा देईल असे प्यावे.

५) उकळलेले पाणी म्हणजे aquaguard, pure-it चे पाणी नव्हे किंवा microwave मध्ये गरम केलेले पाणीही नव्हे.

६) पाणी उकळताना होणाऱ्या अग्निसंस्कारामुळे ते पचायला हलके होते व त्याचे गुणधर्म बदलतात.
उकळताना झाकण न ठेवता आणि किमान एक चतुर्थांश पाणी आटेपर्यंत उकळावे.
उकळलेले पाणी रात्र उलटल्यावर दुसऱ्या दिवशी कधीही पिऊ नये.

७) जेवणाच्या सुरुवातीला खूप पाणी प्यायल्यास पचनशक्ती मंदावते आणि कृशता येते.
जेवणाच्या शेवटी पाणी प्यायल्यास कफ वाढतो आणि स्थूलता येते.
म्हणून निरोगी राहण्यासाठी आवश्यकतेनुसार जेवताना मध्ये मध्ये पाणी प्यावे.

८) तहान लागणे ही शरीरातील जलीय अंश कमी झाल्याची शरीराची प्रतिक्रिया आहे, अशा वेळी पाणी पिणे गरजेचे आहे.
पण तहान लागलेली नसताना Detox, skin smoothning, toxin flushing वगैरे कारणांसाठी पाणी पिऊ नये.
असे पाणी पिऊन आपण शरीराला त्या पाण्याच्या पचनासाठी दुप्पट कामाला लावतो, पचनशक्ती मंदावते आणि त्यातून अनेक आजार निर्माण होतात.
म्हणून तहान लागल्यावर आणि तहान लागेल तितकेच पाणी प्या.
स्वतःच्या शरीरावर विश्वास ठेवा!

वैद्य बरखा कुलकर्णी
कल्याणमस्तु आयुर्वेद चिकित्सालय
9370643272