د.پشدەر عبداللە Dr.Pishdar Abdullah

25/10/2025

06/10/2025

https://www.facebook.com/share/r/1FQ3EtYM5D/?mibextid=wwXIfr

03/10/2025

27/09/2025

وەڵامی هەموو پرسیارانەی سەبارەت بە پەتا وەرزیەکان لای بەڕێزتە

26/09/2025

خۆراکی تەندروست کلیلی گەشەیەکی باڵایە بۆ منداڵەکەت
پێدانی خۆراکی دروست و هاوسەنگ بە منداڵان بنچینەیەکی سەرەکییە بۆ دڵنیابوون لە گەشەیەکی تەندروست، هەم لە ڕووی جەستەیی و هەم لە ڕووی هزرییەوە. سیستەمێکی خۆراکی دەوڵەمەند بە ڤیتامین و کانزاکان یارمەتیدەرە بۆ بەهێزکردنی ئێسک، گەشەی مێشک، بەهێزکردنی سیستەمی بەرگری و دابینکردنی وزەی پێویست بۆ یاری و فێربوون.
لێرەدا بەشێک لە گرنگترین ئەو خۆراکانە دەخەینەڕوو کە بۆ گەشەی منداڵان بەسوودن:
پرۆتینەکان: بۆ بنیاتنانی لەش
پرۆتین بەردی بناغەی خانەکانی لەشە و بۆ گەشەی ماسولکە و ئەندامەکانی تری لەش زۆر پێویستە.
• هێلکە: سەرچاوەیەکی دەوڵەمەندی پرۆتین و کۆلینە کە بۆ گەشەی مێشک گرنگە.
• گۆشتی سپی: وەک مریشک و قەل، کە پرۆتینی بە کوالیتی بەرز و ئاسنی تێدایە.
• ماسی: بەتایبەت ماسییە چەورەکان وەک سەلەمون، کە دەوڵەمەندن بە ئۆمێگا ٣. ئۆمێگا ٣ یارمەتی گەشەی مێشک و بەهێزکردنی بینایی دەدات.
• پاقلەمەنییەکان: وەک نۆک، نیسک و فاسۆلیا کە سەرچاوەیەکی ڕووەکیی باشن بۆ پرۆتین و ڕیشاڵ.
شیرەمەنییەکان: بۆ ئێسکێکی بەهێز
بەر‌هەمە شیرەمەنییەکان دەوڵەمەندن بە کالیسیۆم و ڤیتامین D، کە بۆ دروستبوون و پتەوکردنی ئێسک و ددانەکان
• شیر: سەرچاوەیەکی سەرەکی کالیسیۆمە.
• ماست (یۆگۆرت): جگە لە کالیسیۆم، پرۆبایۆتیکی تێدایە کە بۆ تەندروستی کۆئەندامی هەرس بەسوودە.
• پەنیر: بڕێکی باش لە کالیسیۆم و پرۆتینی تێدایە.
سەوزە و میوەکان: بۆ بەرگرییەکی بەهێز
ئەم کۆمەڵە خۆراکییە پڕن لە ڤیتامین، کانزا، ڕیشاڵ و دژەئۆکسان کە سیستەمی بەرگری لەش بەهێز دەکەن و لەش لە نەخۆشییەکان دەپارێزن.
• سەوزە گەڵاتۆخەکان: وەک سپێناخ و برۆکلی کە سەرچاوەی باشن بۆ ئاسن و ڤیتامینەکان.
• میوە ڕەنگاوڕەنگەکان: وەک توو، شلیک، پرتەقاڵ و مۆز. هەریەکەیان جۆرەها ڤیتامینی گرنگیان تێدایە.
• گێزەر و پەتاتەی شیرین: دەوڵەمەندن بە ڤیتامین A کە بۆ تەندروستی چاو و پێست گرنگە.
دانەوێڵە تەواوەکان: بۆ وزە و چالاکی
دانەوێڵە تەواوەکان کاربۆهیدراتی ئاڵۆز و ڕیشاڵیان تێدایە کە وزەیەکی درێژخایەن دابین دەکەن و یارمەتی هەرس دەدەن.
• شۆفان (Oats): ژەمێکی بەیانیانی نموونەییە و وزەبەخشە.
• نانی جۆ و گەنمی بۆر: باشترن لە نانی سپی چونکە ڕیشاڵ و ماددە خۆراکییەکانیان زیاترە.
• برنجی قاوەیی: جێگرەوەیەکی تەندروستترە بۆ برنجی سپی.
چەورییە تەندروستەکان: بۆ مێشک و دڵ
هەموو چەورییەک زیانبەخش نییە. چەورییە تەندروستەکان بۆ گەشەی مێشک و تەندروستی دڵ زۆر گرنگن.
• چەرەسات و تۆوەکان: وەک گوێز، بادەم و تۆوی کەتان کە دەوڵەمەnden بە ئۆمێگا ٣ و ڤیتامین E.
• ئەڤۆکادۆ: پڕە لە چەوری تاک-تێرنەکراو (monounsaturated fats) کە بۆ گەشەی مێشک بەسوودە.
• زەیتی زەیتوون: سەرچاوەیەکی باشی چەوری تەندروستە.
تێبینی گرنگ:
• هەمیشە هەوڵبدە ژەمی خۆراکی منداڵەکەت هەمەچەشن و ڕەنگاوڕەنگ بێت بۆ دڵنیابوونەوە لە وەرگرتنی هەموو ماددە خۆراکییە پێویستەکان.
• بڕی شەکر و خوێ لە خواردنی منداڵاندا کەم بکەرەوە.
• ئاو خواردنەوەیەکی سەرەکییە، دڵنیابە لەوەی منداڵەکەت بە بڕی پێویست ئاو دەخواتەوە.

دکتۆر پشدەر عبداللە إسماعيل
پسپۆڕی نەخۆشیەکان منداڵان و پسپۆڕی ووردی هەناسەو خەوی منداڵان

25/09/2025

24/09/2025

24/09/2025

22/09/2025

منداڵەکەت زوو زوو نەخۆش ئەکەوێت و زۆربەی کات لووتی تەڕە؟

پژمەی زۆرە؟

لووتی زۆر ئەگیرێت؟

لووت و گوێچکەو چاوی زۆر ئەخورێنێت؟

زوو زوو قوڕگی پاک ئەکاتەوە؟

کۆکەی زۆرە؟

لەڕۆژدا باوشک زۆر ئەدات؟

توڕەیەو جوڵەی زۆرە؟

چاوی ئاو زۆر ئەکات؟

دەوروبەری چاوی ڕەنگی ڕەش بووە؟

لە خوێندنگا کێشەی تێگەیشتن و تەرکیزی هەیە؟

لە ڕۆژدا زۆر خەواڵوو ئەبێت؟

پرخەی شەوانەی هەیە؟

شەوانە زوو زوو خەبەری ئەبێتەوە؟

لەسەردەم ئەخەوێت؟

لەکاتی خەودا جوڵەی زۆرە؟
لە خەودا دەمی کراوەتەوەو بەدەم هەناسە ئەدات؟

توانای وەرزش کردنی کەمەو زوو هیلاک ئەبێت؟

لێوو دەمی ووشکە؟

منداڵە شیرە خۆرەکەت زوو زوو دەم لە مەمە بەر ئەدات؟

بیرت نەچێت هەموو ئەوانە ئەگونجێ هۆکارەکەی کێشەیەک لە ڕێڕەوی هەناسەدا بێت وەکو هەستیاری لووت،گۆشتی زیادەی لووت یان پشتی لووت یان گەورەبوونی لەوزەکانی.

دکتۆر پشدەر عبداللە إسماعيل
پزیشکی پسپۆڕی نەخۆشیەکانی منداڵان
پسپۆڕی ووردی هەناسەو خەوی منداڵان.

21/09/2025

پشتیوان بەخودا سبەینێ کاتژمێر هەشتی بەیانی لە شاشە جوانەکەی NRT میوانین بۆ گفتوگۆ دەربارەی پاییزو کردنەوەی دەرگای خوێندنگاکان پەیوەست بە تەندرووستی منداڵان.

20/09/2025

چەند ڕێنماییەکی گرنگن بۆ پاراستنی منداڵانی تووشبوو بە ڕەبۆ و هەستیاری سنگ و لووت لە کاتی خۆڵباریندا:

١-مانەوە لە ماڵەوە: گرنگترین هەنگاو ئەوەیە کە منداڵەکەت لە ماڵەوە بهێڵیتەوە و بە هیچ شێوەیەک نەچێتە دەرەوە، مەگەر بۆ حاڵەتی زۆر پێویست.
٢-داخستنی دەرگا و پەنجەرەکان: دڵنیابە لەوەی هەموو دەرگا و پەنجەرەکانی ماڵەوە بە توندی داخراون بۆ ئەوەی خۆڵ و تۆز نەیەتە ژوورەوە.
٣-بەکارهێنانی ئامێری فێنککەرەوە و پاڵاوتنی هەوا: ئەگەر ئامێری فێنککەرەوە (سپلیت یان ئێیرکۆندیشن) یان ئامێری پاڵاوتنی هەوا (Air Purifier) لە ماڵەوە هەیە، بەکاریبهێنە. دڵنیابە لەوەی فلتەرەکانیان پاکن. باشترە سپلیتەکە لەسەر دۆخی (Recirculate) بێت بۆ ئەوەی هەوای دەرەوە ڕانەکێشێت.
٤-خاوێنکردنەوەی ماڵەوە: بە پارچە قوماشێکی تەڕ خۆڵ و تۆزی سەر کەلوپەلەکان پاک بکەرەوە بۆ کەمکردنەوەی تۆز لەناو ماڵدا.
٥-خۆشووشتن و گۆڕینی جلوبەرگ: دوای ئەوەی خۆڵبارینەکە کۆتایی هات و ئەگەر منداڵەکەت بۆ ماوەیەکیش لە دەرەوە بوو، جلەکانی بگۆڕە و دەست و دەموچاوی یان هەموو جەستەی بە ئاو بشۆ.
٦-بەکارهێنانی دەرمانی خۆپارێزی (قۆخە ڕەنگاوڕەنگەکان): زۆر گرنگە منداڵەکەت بە بەردەوامی ئەو دەرمانانە بەکاربهێنێت کە پزیشک بۆی داناوە بۆ کۆنترۆڵکردنی ڕەبۆکەی (وەک سپرا بەکۆرتیکۆستیرۆیدەکان). ئەم دەرمانانە هەوکردنی بۆریچکەکانی هەوا کەم دەکەنەوە و ناهێڵن بە ئاسانی بە خۆڵبارینەکە هەستیار بن.
٧-ئامادەبوونی دەرمانی فریاکەوتن (سپرا شینەکە): دڵنیابە کە سپرا شینەکە (وەک ڤێنتۆلین) لەبەردەستدایە. لەگەڵ دەرکەوتنی یەکەم نیشانەکانی وەک (کۆکە، خرپەی سنگ، هەناسەبڕکێ)، یەکسەر بەپێی ڕێنمایی پزیشکەکەی بەکاریبهێنە.
٨-دوورکەوتنەوە لە هاندەرەکانی تر: لە کاتی خۆڵباریندا، منداڵەکەت لە شتی تریش بپارێزە کە ڕەبۆکەی زیاد دەکەن، وەک دووکەڵی جگەرە، بۆنی تیژ، و یاری کردن و ماندووبوونی زۆر.
٩-بەکارهێنانی ماسک لە کاتی ناچاربوون بە چوونە دەرەوە کارێکی زۆر پێویست و کاریگەرە بۆ کەمکردنەوەی هەڵمژینی تۆز: ماسک ڕێگرییەکی فیزیایی دروست دەکات و ناهێڵێت بڕێکی زۆر لە گەردیلەکانی خۆڵ و تۆز بچنە ناو کۆئەندامی هەناسەی منداڵەکەوە، ئەمەش فشاری سەر سییەکان و لووتی کەم دەکاتەوە.

دکتۆر پشدەر عباللە إسماعيل
پزیشکی پسپۆڕی نەخۆشیەکانی منداڵان
دکتۆرا لە نەخۆشیەکانی منداڵان و تازە لەدایک بوان
پسپۆڕی ووردی هەناسەو خەوی منداڵان .