12/12/2023
ئەنفلۆنزا و هەڵامەت .
هەردووکیان نەخۆشییەکی درمیە لە کۆئەندامی هەناسەدان، بەڵام بەهۆی ڤایرۆسی جیاوازەوە دروست دەبن. ئەنفلۆنزا تەنها بەهۆی ڤایرۆسی ئەنفلۆنزاوە دروست دەبێت، لەکاتێکدا سەرمابوون دەتوانێت بەهۆی کۆمەڵێک ڤایرۆسی جیاوازەوە بێت، لەوانە ڤایرۆسی ڕینۆڤایرۆس، پارائەنفلۆنزا و ڤایرۆسی کۆڕۆنای وەرزی. ڤایرۆسی کۆرۆنای وەرزی نابێت لەگەڵ سارس-کۆڤ-٢ تێکەڵ بکرێت، ئەو ڤایرۆسەی کە دەبێتە هۆی کۆڤید-١٩. لەبەر ئەوەی ئەنفلۆنزا و هەڵامەت نیشانەکانی هاوشێوەیان هەیە، دەکرێت تەنها بە پشتبەستن بە نیشانەکان جیاوازی نێوانیان دیاری بکرێت. بەگشتی ئەنفلۆنزا لە سەرمابوون خراپترە و نیشانەکانی بە شێوەیەکی گشتی توندترن و لەناکاوتر دەست پێدەکەن. بەزۆری هەڵامەت لە ئەنفلۆنزا سووکترە. ئەو کەسانەی هەڵامەتیان هەیە ئەگەری ئاوڕژان یان گیرانی لووتیان زیاترە لە چاو ئەو کەسانەی کە تووشی ئەنفلۆنزا بوون. بەگشتی سەرمابوون کێشەی تەندروستی جددی لێناکەوێتەوە، وەک هەوکردنی سییەکان، هەوکردنی بەکتریا، یان خەواندن لە نەخۆشخانە. ئەنفلۆنزا دەتوانێت ئاڵۆزییە جددیەکانی پەیوەست بەوەوە ی هەبێت.
چارەسەر
هیچ چارەسەرێک بۆ سەرمابوون نییە. زۆربەی حاڵەتەکانی سەرمابوون بەبێ چارەسەر لە ماوەی ٧ بۆ ١٠ ڕۆژدا باشتر دەبن. بەڵام ڕەنگە کۆکە چەند ڕۆژێکی تر بخایەنێت.
باشترین شت کە دەتوانیت بیکەیت ئەوەیە کە ئاگاداری خۆت بیت لەکاتێکدا جەستەت چاک دەبێتەوە. ئامۆژگارییەکانی چاودێری بریتین لە:
پشوو.
شلەمەنی زۆر بخۆرەوە.
هەوا شێدار بکە.
شۆردنی لووت بە خوێ و ئاو .
دژە زیندەییەکان (antibiotics)چارەسەری ڤایرۆسی سەرما ناکەن. بەکاردێن بۆ چارەسەری ئەو نەخۆشیانەی کە بەهۆی بەکتریا دروست دەبن.
وە ئاگاداربە دەرزی تێکەڵە نەک چارەسەر نییە لەوانەیە خارپترت بکات یان توشی نەخۆشی ترت بکات
دەرمانی ئازارشکێن
دەرمانی ئازارشکێن کە دەتوانیت بەبێ ڕەچەتە بکڕیت، دەتوانێت ناڕەحەتی قورگ ئێشە، سەرئێشە یان تا کەم بکاتەوە.
بۆ گەورەکان. ئازارشکێن بەبێ ڕەچەتە بۆ گەورەکان بریتین لە:
-ئەسیتامینۆفین (پاراسیتامۆڵ خۆمان پێ ئەڵێن پاراسیتۆڵ ، ئەوانی تر).
-(ئیبوپڕۆفین ).
بۆ منداڵان. ڕێنماییەکانی دەرمانی کەمکردنەوەی ئازار بۆ منداڵان ئەمانەی خوارەوە بریتین لە:
ئەسپرین مەدە بە منداڵان و هەرزەکاران.
بەکارهێنانی ئازارشکێنی بەهێزی منداڵان و بێ ڕەچەتە. لەوانە (ئەسیتامینۆفین یان ئیبوپڕۆفین), بۆ منداڵان.
بۆ منداڵانی خوار تەمەنی ٣ مانگ، ئەسیتامینۆفین بەکارمەهێنە تاوەکو منداڵەکەت لەلایەن پزیشکی چاودێری تەندروستیەوە نەبینرێت.
دەرمانی ئیبوپڕۆفین مەدە بە منداڵێکی کەمتر لە ٦ مانگ یان ئەو منداڵانەی کە زۆر ڕشانەوەیان هەیە.
ئەم دەرمانانە بۆ کەمترین کات بەکاربهێنە و ڕێنماییەکانی سەر لیبێڵ جێبەجێ بکە بۆ ئەوەی کاریگەری لاوەکی نەبێت.
ئەگەر پرسیارت هەیە سەبارەت بە ژەمی گونجاو پەیوەندی بەپزیشک یان دەرمانسازی شارەزای خۆتەوە بکە.
سپرای لووت شلکەرەوە .
بۆ گەورەکان. گەورەکان دەتوانن بۆ ماوەی پێنج ڕۆژ قەترە یان سپرای شلکەرەوە بەکاربهێنن. ئەمانە یارمەتی گیرانی لووت دەدەن. بەکارهێنانی درێژخایەن دەبێتە هۆی گەڕانەوەی نیشانەکان.
بۆ منداڵان. منداڵانی خوار تەمەنی ٦ ساڵ نابێت قەترەی شلکەرەوە یان سپرا بەکاربهێنن. پێش بەکارهێنانی دەرمانی شلکردنەوەی لووت لە منداڵانی سەرووی ٦ ساڵدا لەگەڵ پزیشکەکەت قسە بکە.
شەربەتەکانی کۆکە.
دەرمانی کۆکە و سەرمابوون بەبێ ڕەچەتە بۆ چارەسەرکردنی نیشانەکانی کۆکە و هەڵامەت بەکاردەهێنرێت نەک نەخۆشییە بنەڕەتییەکە. توێژینەوەکان باس لەوە دەکەن کە ئەم دەرمانانە باشتر کارناکەن بۆ چارەسەرکردنی سەرمابوون لە پلاسیبۆ، کە دەرمانێکی ناچالاکە و لە توێژینەوەکاندا بەکاردەهێنرێت.
بۆ گەورەکان. بۆ دەرمانی کۆکە و سەرمابوون بەبێ ڕەچەتە ئەم ڕێنماییانە جێبەجێ بکە:
ڕێنماییەکانی لیبێڵ بخوێنەرەوە و جێبەجێی بکە.
دوو دەرمان مەخۆ کە هەمان پێکهاتەی چالاکیان هەیە، وەک دژە هیستامین، شلکەرەوە یان ئازارشکێن. زۆری یەک پێکهاتە دەتوانێت ببێتە هۆی زیادەڕۆیی بەڕێکەوت.
بۆ منداڵان. دەرمانی کۆکە و سەرمابوون بەبێ ڕەچەتە بە شێوەیەکی گشتی پێشنیار ناکرێت بۆ منداڵان. ئەم دەرمانانە کاریگەری لاوەکی جددییان هەیە، لەوانەش زیادەڕۆیی کوشندە لە منداڵانی خوار تەمەنی ٢ ساڵدا. پێش بەکارهێنانی هەر دەرمانێکی کۆکە و سەرمابوون بە ڕەچەتە لە منداڵاندا لەگەڵ پزیشکی منداڵەکەت یان دەرمانسازی شارەزا قسە بکە.
بەهیوای تەندروستی باش بۆ هەموو لایەک .
