01/12/2025
#ស្វែងយល់ពីការផ្លាស់ប្តូរពាក្យថ្មីខ្លាញ់រុំថ្លើម NAFLD >> MASLD
🧠 ការពន្យល់លម្អិតអំពីការផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះជំងឺថ្លើម៖ ពី NAFLD ទៅ MASLD
ការផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះពីជំងឺថ្លើមខ្លាញ់ដែលមិនបណ្តាលមកពីគ្រឿងស្រវឹង (NAFLD - Nonalcoholic Fatty Liver Disease) ទៅជាជំងឺថ្លើមខ្លាញ់ទាក់ទងនឹងបញ្ហាមេតាប៉ូលីស (MASLD - Metabolic Dysfunction-Associated Steatotic Liver Disease) គឺជាការសម្រេចចិត្តដ៏សំខាន់មួយរបស់ក្រុមអ្នកជំនាញថ្លើមអន្តរជាតិ។
ការផ្លាស់ប្តូរនេះគឺដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងបានត្រឹមត្រូវជាងមុនអំពីមូលហេតុពិតប្រាកដ និងកត្តាហានិភ័យនៃជំងឺនេះ។
១. តើ MASLD (ជំងឺថ្លើមខ្លាញ់ទាក់ទងនឹងបញ្ហាមេតាប៉ូលីស) ជាអ្វី?
MASLD គឺជាជំងឺមួយដែលកំណត់ដោយការប្រមូលផ្តុំខ្លាញ់ (Steatosis) លើសនៅក្នុងកោសិកាថ្លើម។
និយមន័យថ្មីនៃ MASLD៖
ដើម្បីធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យថាអ្នកជំងឺមាន MASLD ពួកគេត្រូវមានលក្ខខណ្ឌដូចខាងក្រោម៖
1. មានខ្លាញ់ថ្លើម (Hepatic Steatosis) ដែលត្រូវបានបញ្ជាក់ដោយការថតរូបភាព (ដូចជា Ultrasound ឬ CT Scan) ឬការធ្វើកោសល្យវិច័យ (Biopsy)។
2. មានកត្តាហានិភ័យមេតាប៉ូលីស (Cardiometabolic Risk Factors) យ៉ាងតិចមួយ (១)។
3. មិនមានការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹងក្នុងកម្រិតខ្ពស់ (តិចជាង ២ ដងក្នុងមួយថ្ងៃសម្រាប់ស្ត្រី ឬតិចជាង ៣ ដងក្នុងមួយថ្ងៃសម្រាប់បុរស)។
កត្តាហានិភ័យមេតាប៉ូលីសសំខាន់ៗ រួមមាន៖
• ជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី ២ (Type 2 Diabetes)
• ភាពធាត់ ឬលើសទម្ងន់ (Obesity)
• សម្ពាធឈាមខ្ពស់ (Hypertension)
• កូលេស្តេរ៉ុល/ជាតិខ្លាញ់ក្នុងឈាមខ្ពស់ (Dyslipidemia)
២. ហេតុផលនៃការផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះ (Pros)
អ្នកជំនាញបានកត់សម្គាល់ថា ឈ្មោះចាស់ NAFLD មានភាពមិនល្អឥតខ្ចោះ និងមានគុណវិបត្តិសំខាន់ៗដូចជា៖
• ការបដិសេធមូលហេតុ (Exclusionary): ឈ្មោះ NAFLD (Non-Alcoholic) គ្រាន់តែប្រាប់ថា មិនមែន បណ្តាលមកពីគ្រឿងស្រវឹង តែមិនបានរៀបរាប់ពីមូលហេតុពិតប្រាកដគឺ បញ្ហាមេតាប៉ូលីស នោះទេ។
• ភាពមិនច្បាស់លាស់៖ វាមិនបានបញ្ចូលអ្នកជំងឺដែលមានខ្លាញ់ថ្លើម ហើយក៏ផឹកស្រាក្នុងកម្រិតតិចតួចដែរ (ដែលនៅតែមានកត្តាហានិភ័យមេតាប៉ូលីស)។
• ពាក្យពេចន៍មិនសមរម្យ (Stigmatizing): ពាក្យ "Fatty" (ខ្លាញ់) អាចធ្វើឱ្យអ្នកជំងឺមានអារម្មណ៍អវិជ្ជមាន និងមិនចង់ស្វែងរកការព្យាបាល។
អត្ថប្រយោជន៍គ្លីនិកនៃឈ្មោះថ្មី MASLD:
1. ឆ្លុះបញ្ចាំងពីមូលហេតុពិត: ឈ្មោះ MASLD ផ្តោតដោយផ្ទាល់ទៅលើ "Metabolic Dysfunction" ដែលជាកត្តាជំរុញចម្បងនៃជំងឺនេះ។ នេះជួយគ្រូពេទ្យ និងអ្នកជំងឺឱ្យយល់កាន់តែច្បាស់អំពីតម្រូវការផ្លាស់ប្តូររបៀបរស់នៅដើម្បីគ្រប់គ្រងលក្ខខណ្ឌមេតាប៉ូលីស។
2. ធ្វើឱ្យការស្រាវជ្រាវមានភាពប្រសើរឡើង: វាផ្តល់នូវនិយមន័យដែលផ្អែកលើលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យច្បាស់លាស់សម្រាប់ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ដែលនឹងជួយសម្រួលដល់ការជ្រើសរើសអ្នកជំងឺក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងការអភិវឌ្ឍន៍ថ្នាំថ្មីៗ។
3. រួមបញ្ចូលគ្នានូវក្រុមអ្នកជំងឺ: MASLD ជួយដាក់បញ្ចូលអ្នកជំងឺដែលមានខ្លាញ់ថ្លើមដោយសារបញ្ហាមេតាប៉ូលីស ទោះបីជាពួកគេមានផឹកស្រាក្នុងកម្រិតតិចតួចក៏ដោយ (ករណីដែលពីមុនពិបាកដាក់ចំណាត់ថ្នាក់)។
4. ពាក្យសម្ដីមានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រជាង: ការប្រើពាក្យ "Steatotic" (ខ្លាញ់ថ្លើម) ជំនួសឱ្យ "Fatty" គឺមានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ និងគ្លីនិកជាង។
៣. ចំណុចដែលត្រូវការការបញ្ជាក់បន្ថែម (Cons/Challenges)
ទោះបីជាមានអត្ថប្រយោជន៍ក៏ដោយ លោកស្រី Maria Effenberger, MD, បានកត់សម្គាល់ថា មានចំណុចមួយចំនួនដែលនៅតែត្រូវការការបកស្រាយ និងការអនុវត្តបន្ថែម៖
• ភាពស្មុគស្មាញក្នុងការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ: ការតម្រូវឱ្យមានកត្តាហានិភ័យមេតាប៉ូលីស យ៉ាងតិចមួយ សម្រាប់ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ MASLD អាចមានភាពស្មុគស្មាញបន្តិចក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្តែងនៅតាមគ្លីនិកមួយចំនួន។
• អ្នកជំងឺដែលស្គម (Lean NAFLD): និយមន័យថ្មីនេះអាចធ្វើឱ្យមានភាពលំបាកក្នុងការកំណត់ចំណាត់ថ្នាក់អ្នកជំងឺដែលមានខ្លាញ់ថ្លើម ប៉ុន្តែមិនមានកត្តាហានិភ័យមេតាប៉ូលីសដែលអាចកំណត់បាននោះទេ (ទោះបីជាអ្នកជំនាញបានផ្តល់អនុសាសន៍ឱ្យពួកគេនៅតែត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជា MASLD ក៏ដោយ បើគ្មានមូលហេតុផ្សេង)។
• ការអប់រំទូទៅ: ត្រូវចំណាយពេលដើម្បីអប់រំអ្នកជំនាញសុខភាព និងសាធារណជនអំពីឈ្មោះថ្មីនេះ និងនិយមន័យថ្មី។
• ភាពស្មុគស្មាញនៃការចាត់ថ្នាក់រួមគ្នា: ក្រុមអ្នកជំងឺមួយចំនួនធំមានទាំងជំងឺ MASLD និងជំងឺថ្លើមដែលទាក់ទងនឹងគ្រឿងស្រវឹង (ALD)។ ឥឡូវនេះ មានការដាក់ឈ្មោះថ្មីសម្រាប់ស្ថានភាពនេះគឺ MetALD (MASLD plus significant alcohol intake) ដែលអាចធ្វើឱ្យការចាត់ថ្នាក់មានភាពស្មុគស្មាញ។
៤. ការវិវត្តន៍នៃជំងឺ (MASLD ទៅ MASH)
ដូច NAFLD ដែរ ជំងឺ MASLD ក៏មានទម្រង់ធ្ងន់ធ្ងរជាងដែរ៖
• MASLD (Steatosis): មានតែការប្រមូលផ្តុំខ្លាញ់ប៉ុណ្ណោះ។
• MASH (Metabolic Dysfunction-Associated Steatohepatitis): គឺជាទម្រង់ធ្ងន់ធ្ងរជាង ដែលខ្លាញ់ថ្លើមត្រូវបានអមដោយ ការរលាក (Inflammation) នៅក្នុងថ្លើម។ ការរលាកនេះអាចនាំឱ្យមានការបង្កើតជាលិកាស្លាកស្នាម (Fibrosis) និងទីបំផុតដល់ដំណាក់កាលក្រិនថ្លើម (Cirrhosis) ឬមហារីកថ្លើម។
