18/10/2025
दीपावली, उज्यालोको पर्व, धर्मको विजय र अन्धकारको अन्त्यको प्रतीक हो। तर, पटाका र आतिशबाजीले ल्याउने प्रदूषण र दुर्घटनाले आँखामा गम्भीर चोटपटक पुर्याउने खतरा बढाउँछ।
अध्ययनअनुसार, नेपालमा आँखामा हुने चोटपटक (ocular trauma) एकपक्षीय अन्धोपनाको दोस्रो प्रमुख कारण (१३.६%) हो, जसको पहिलो कारण मोतिबिन्दु (३४.२%) हो (Brilliant et al., 1985)।
बालबालिकामा कर्नियाको धुम्मोपन (corneal opacity) ३९% एकपक्षीय अन्धोपनाको प्रमुख कारण भएको पाइन्छ (Adhikari et al., 2015)।
पटकाबाट हुने आँखाका चोटपटकहरू केवल शारीरिक पीडा मात्र होइन, जीवनभरको दृष्टिहीनताको कारण बन्न सक्छन्।
नीति, नियन्त्रण र सिकाइका उदाहरणहरू
अमेरिका: पटाका प्रयोगमा कानुनी नियन्त्रणपछि आँखाका चोटपटकमा ७ गुणा कमी आएको (Berger et al., 1985)।
फिनल्याण्ड: १८ वर्षमुनि पटाका बिक्रीमा प्रतिबन्ध, बारुदको मात्रा २०० ग्रामबाट ७५ ग्राममा घटाइएको र roman candles तथा bottle rockets मा प्रतिबन्ध लगाएपछि चोटपटक घटेको (de Faber et al., 2020)।
नेदरल्याण्ड: विस्फोटक पदार्थको मात्रा बढेकाले गम्भीर आँखाका चोटपटकमा वृद्धि (de Faber et al., 2020)।
सावधानी अपनाऔं — दृष्टि बचाऔं
गर्नुपर्ने कुरा 👇
बालबालिकालाई पटाका बाल्दा सधैं व्यस्कको निगरानीमा राख्नुहोस्।
पटाका खुला स्थानमा मात्रै बाल्नुहोस्।
पानीको बाल्टिन वा आगो निभाउने साधन नजिक राख्नुहोस्।
सुरक्षात्मक चश्मा लगाउनुहोस्।
आँखामा चोट लागेमा तुरुन्तै नेत्र विशेषज्ञलाई देखाउनुहोस्।
नगर्नुपर्ने कुरा 🚫
साना बालबालिकालाई एक्लै पटाका बाल्न नदिनुहोस्।
कपडा, रुख वा तार भएको ठाउँमा पटाका नबाल्नुहोस्।
१५–२० मिनेटअघि बलेको पटाका पुनः नछुनुहोस्।
चोटपटक परेपछि घरमै उपचार नगर्नुहोस्।
दीपावलीको असली अर्थ
दीपावलीको असली अर्थ उज्यालो र खुशी बाँड्नु हो, न कि दुर्घटना र पीडासँग सामना गर्नु।
बालबालिकाको हर्षोल्लासलाई सुरक्षित बनाउनु हाम्रो सबैको जिम्मेवारी हो।
यस वर्षको दीपावलीमा — पटाका होइन, प्रकाश र सावधानीको उज्यालो फैलाऔं।
सन्देश:
आँखाको उज्यालो अमूल्य हो —
सानो असावधानीले जीवनभरको अन्धकार ल्याउन सक्छ।
यस दीपावली, पटाका होइन, आँखाको उज्यालो सुरक्षित राखौँ। 👁️🪔
