04/12/2025
„Taka jesteś zajęta, że już o własnej matce zapomninasz”, „Nie nie – dziękuję – jakoś sobie poradzę”, „Na wszystko masz czas – tylko nie dla mnie”, „Całe życie Ci poświęciłam a Ty tak mi się odpłacasz”
- jakże typowe zwroty używane naprzemiennie przez toksyczną matkę.
Toksyczna matka – jak ją rozpoznać i jakie są skutki jej postępowania wpływające nie tylko bezpośrednio na prawidłowy rozwój dziecka ale również na jego dorosłe życie.
Używane w artykule określenie „dziecko” dotyczy zarówno dziecka w aspekcie jego dzieciństwa jak również w odniesieniu do okresu dorastania i dorosłości. Dziecko pozostaje dla matki zawsze Dzieckiem.
Relacje rodzinne mają ogromny wpływ na nasze całe życie, a więź z matką jest bardzo często podstawowym fundamentem emocjonalnego rozwoju. Niestety nie wszystkie matki wspierają swoje dzieci w zdrowy i prawidłowy sposób. W sposób, który dawałby dziecku poczucie miłości, spokoju, troski, oparcia, szacunku, bezpieczeństwa, stabilności emocjonalnej.
Toksyczna matka to osoba, której zachowania emocjonalnie ranią dziecko i pozostawiają trwałe ślady w jego psychice – najczęściej na całe życie. Przyjrzymy się cechom takiej matki, jej wpływowi na dziecko i sposobom radzenia sobie z tym – jakże niestety powszechnym problemem – wymagającym w przeważającej części przypadków - pomocy terapeutycznej.
1. Kim jest toksyczna matka?
Odpowiadając krótko - Toksyczna matka to kobieta, której sposób wychowania i relacji z dzieckiem jest dla niego destrukcyjny. / bywa również destrukcyjny dla samej matki ale w tym artykule chciałbym skupić się głównie na samym Dziecku /.
Charakteryzuje się przede wszystkim:
Kontrolą i manipulacją – dziecko nie ma własnej przestrzeni emocjonalnej ani autonomii.
Nadmierną krytyką – poprzez ciągłe wytykanie dziecku błędów, przy jednoczesnym braku pochwał i wsparcia.
Brakiem empatii – przez ignorowanie potrzeb dziecka lub ich umniejszanie.
Wymuszaniem lojalności i poczucia winy – dziecko czuje, że musi podporządkować się matce kosztem siebie.
Rywalizacją z dzieckiem – np. poprzez porównywanie z innymi lub próbę „przywłaszczenia” sukcesów dziecka.
2. Typowe zachowania toksycznej matki
a. Gaslighting – stosowany na kilku płaszczyznachach :
1. podważania percepcji i pamięci dziecka: „Nie pamiętasz tego dobrze”, „ Nic takiego nie mówiłam” , „ Znowu coś wymyślasz”
2. obwinianie i odpowiedzialność dziecka :
b. Uzależnianie emocjonalne – wymuszanie opieki lub emocjonalnej uwagi w sposób nieadekwatny do wieku dziecka tworzenie z dziecka Ratownika lub Partnera
c. Manipulacja przez poczucie winy – „Po tym wszystkim, co dla ciebie zrobiłam…”, co sprawia, że dziecko czuje się zobowiązane do poświęceń.
d. Zawłaszczanie granic – brak poszanowania prywatności, ingerencja w życie osobiste dziecka.
e. Negowanie uczuć dziecka – ignorowanie lub wyśmiewanie jego emocji.
3. Skutki wychowania przez toksyczną matkę
Długotrwałe wychowywanie się z toksyczną matką prowadzi do poważnych a często do bardzo poważnych problemów psychologicznych na każdym etapie życia dziecka – od niemowlaka do osoby dorosłej takich jak:
a. Niska samoocena – dziecko nie uczy się wartości własnej osoby.
b. Trudności w relacjach – dorosły może powtarzać schematy toksycznych zachowań w związkach.
c. Zaburzenia lękowe i depresyjne – chroniczny stres i brak wsparcia prowadzą do problemów emocjonalnych.
d. Problemy ze stawianiem granic – trudności w odmawianiu, poczucie winy, brak asertywności.
e. Dążenie za wszelką cenę do perfekcjonizmu lub występowanie nadmiernej samokrytyki – co stanowi próbę kompensacji braku uznania w dzieciństwie.
4. Jak radzić sobie z toksyczną matką
1. Uświadomienie sobie problemu – zrozumienie, że matka jest toksyczna, to pierwszy krok do poprawy swojego stanu emocjonalnego.
2. Ustalenie granic – określenie, co jest akceptowalne, a co nie, w kontaktach z matką.
3. Ograniczenie kontaktu – w trudnych przypadkach może być konieczne zmniejszenie częstotliwości spotkań lub wprowadzenie dystansu emocjonalnego.
4. Wsparcie terapeutyczne – terapia indywidualna pomaga w przepracowaniu emocji i budowaniu zdrowych relacji.
5. Rozwój samoświadomości – nauka odróżniania własnych potrzeb od oczekiwań matki.
6. Sieć wsparcia – przyjaciele, partner lub grupy wsparcia mogą pomóc w radzeniu sobie z toksycznymi relacjami.
5. Toksyczna matka a dorosłe dziecko
Dzieci wychowane przez toksyczne matki często w dorosłym życiu:
Szukają ciągłej akceptacji i aprobaty u innych – najczęściej kosztem samych siebie
Mają trudności w wyrażaniu uczuć lub stawianiu granic – głęboki lęk przed krytyką lub odrzuceniem
Mogą powielać wzorce toksycznych zachowań w związkach i w rodzinie
Przepracowanie terapeutyczne relacji z matką i własnych emocji jest kluczowe, aby przede wszystkim nie powielać destrukcyjnych schematów tym samym - budować zdrowe życie emocjonalne.
6. Podsumowanie
Toksyczna matka może znacząco wpłynąć na rozwój emocjonalny i psychiczny dziecka. Rozpoznanie toksycznych zachowań, ustalanie granic i wsparcie terapeutyczne są kluczowe dla odzyskania poczucia własnej wartości i zdrowych relacji w dorosłym życiu. Choć proces ten bywa trudny, możliwe jest wyjście z toksycznego schematu i budowanie życia opartego na szacunku zarówno do siebie i innych.
A co jeżeli wszelkie próby podejmowane przez dorosłe „dziecko”, które jest świadome i odczuwające konsekwencje toksycznej relacji z matką –- próby mające na celu uchronienie Go przed często mocno destrukcyjnymi w sferze Jego emocjonalności i psychiki – skutkami toksycznej relacji z matką – nie przynoszą oczekiwanych efektów ? Rozmowy z matką i próby uświadomienia jej jak bardzo jest to niszczące - nie przynoszą poprawy lub stają się co gorsza – nasileniem toksycznego zachowania z jej strony ?
Odpowiedzią na to pytanie jest uświadomienie sobie, który rodzaj „bólu” będzie bardziej odczuwalny – czy wynikający z zerwania kontaktów z matką czy odczuwany pozostając z nią w relacji toksycznej.
UWAGA
Zdjęcie dodane do postu zostało wygenerowane przez AI i nie odnosi się do realnej Osoby
