Logopeda Małgorzata Steć

24/10/2025

🧩 Opinia czy orzeczenie?

Wielu rodziców po wizycie w poradni psychologiczno-pedagogicznej wychodzi z dokumentem.
Od jego rodzaju zależy, jakie wsparcie otrzyma dziecko w szkole.

📘 Opinia
To coś w rodzaju listu do szkoły ✉️
Specjaliści piszą w niej, że dziecko potrzebuje innego podejścia, np. więcej czasu na sprawdzianie, możliwości odpowiedzi ustnej, indywidualnych wymagań.
Szkoła powinna ją uwzględnić, choć nie musi prawnie wdrażać wszystkiego.
Opinia daje wskazówki, ale nie zmienia programu nauczania i nie zapewnia dodatkowych godzin zajęć.

📗Orzeczenie
To już dokument o mocy prawnej 💪
Dzięki niemu szkoła jest zobowiązana dostosować nauczanie do potrzeb dziecka.
Orzeczenie daje prawo do:
✅ Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego (IPET)
✅ zajęć rewalidacyjnych, terapii, wsparcia psychologa
✅ pomocy nauczyciela wspomagającego
✅ indywidualizacji metod pracy

Orzeczenie otrzymują m.in. dzieci z niepełnosprawnością ruchową, afazją, w spektrum autyzmu, z wadą słuchu lub wzroku, z niepełnosprawnością intelektualną, a także zagrożone niedostosowaniem społecznym.

👉 Opinia = wskazówki i ułatwienia
👉 Orzeczenie = konkretne prawa dziecka i obowiązki szkoły

📌 To nie są „papiery do szuflady”!
To narzędzia, które pomagają dziecku czuć się w szkole bezpieczniej i by mogło się rozwijać 💙

15/09/2025

🟠🟡🟢 Dziś świętujemy Międzynarodowy Dzień Kropki! 🔵🟡🔴

🟢 To święto kreatywności 🎨, talentów 🌟 i odkrywania tego, co w nas najlepsze 💛

🟡 Niech ten dzień będzie inspiracją do patrzenia na to, co nas wyróżnia i buduje – a nie tylko na to, co wymaga poprawy. 🌟 🗣️✨

01/09/2025

Skaczemy artykulacyjnie w nowy rok szkolny 🐸🐸🐸

24/08/2025

📌 Odruch Babkina – dłonie i usta mówią tym samym językiem! 👶🖐👄

Jeśli odruch Babkina nie zostanie zintegrowany z wyższymi funkcjami motorycznymi w odpowiednim okresie rozwoju, oznacza to, że w układzie nerwowym nadal aktywna jest pierwotna pętla odruchowa uruchamiana automatycznie przy bodźcach z dłoni — bez pełnej kontroli kory mózgowej.

To może powodować trudności w kilku kluczowych obszarach:

🔹 1. Motoryka mała i precyzja ruchów
• Ruch dłoni wywołuje jednoczesne, niekontrolowane reakcje w obrębie ust lub głowy.
• Problemy z płynnym wykonywaniem zadań manualnych (pisanie, rysowanie, gra na instrumencie) przy jednoczesnym mówieniu lub skupieniu wzroku w innym miejscu.
• Szybsza męczliwość mięśni dłoni i obręczy barkowej.

🔹 2. Funkcje orofacjalne
• Mimowolne ruchy ust przy aktywności manualnej wpływają na precyzję artykulacji.
• Możliwe trudności w jedzeniu — np. utrzymanie pokarmu w ustach przy równoczesnej pracy rąk (korzystanie ze sztućców).

🔹 3. Koordynacja ręka–oko–usta
• Brak pełnej integracji skutkuje tym, że ruch ręki automatycznie kieruje oczy lub głowę w stronę bodźca.
• Trudności w jednoczesnym śledzeniu wzrokiem i wykonywaniu czynności manualnych (np. pisanie z tablicy).

🔹 4. Integracja sensoryczna
• Bodźce dotykowe z dłoni wciąż aktywują obszary pnia mózgu związane z reakcjami ust i szyi, co może prowadzić do przeciążenia sensorycznego.
• Może wpływać na stabilność przetwarzania słuchowego, jeśli zmienia się pozycja głowy względem źródła dźwięku.

🔹 5. Emocje i regulacja
• Wzmożona reaktywność przy zadaniach manualnych (mechanizm limbiczny powiązany z tym odruchem).
• Możliwe unikanie dotyku dłoni, jeśli reakcja odruchowa jest nadmierna.

⸻

💡 Podsumowanie
Brak integracji odruchu Babkina z wyższymi funkcjami motorycznymi ogranicza niezależność pracy rąk i aparatu ustno-twarzowego, utrudnia rozwój precyzyjnych ruchów, wpływa na mowę, jedzenie, koordynację oko–ręka–usta oraz efektywność procesów poznawczych.

21/08/2025

Są takie miejsca na ciele niemowlęcia, które działają magicznie na mały układ nerwowy – a może lepiej powiedzieć na układy nerwowe (dziecka, rodzica i terapeuty).

W gabinecie widzę to często: dziecko po trudnym karmieniu, z napiętą okolicą brwi i czołem. Rodzice kołyszą, tulą, a maluch wciąż nie potrafi się wyciszyć. Wtedy pokazuję delikatne głaskanie okolicy gładzizny czołowej (glabelli). Wiele maluchów zaczyna odpowiadać spokojniejszym ciałem i oddechem, wyciszeniem.

Zaintrygowało mnie to na tyle, że postanowiłam przyjrzeć się bliżej, co kryje się pod skórą w tej maleńkiej przestrzeni między brwiami (po godzinie z wyszukiwarką i atlasem, rozpisałam sobie anatomię tego miejsca).

🔍To właśnie tutaj spotykają się: musculus procerus (tworzy poprzeczne zmarszczki u nasady nosa, aktywny w napięciu i płaczu) i musculus corrugator supercilii (odpowiedzialny za pionowe bruzdy między brwiami) i włókna
mięśnia okrężnego oka, który odpowiada za ruchy mimiczne w okolicach oczu i domykanie powiek.
🔍 Okolicę, która podlega delikatnej stymulacji unerwia przede wszystkim nerw trójdzielny, a dokładniej jego gałąź oczna, n. supratrochlearis – odpowiada za czucie w glabelli i przyśrodkowej części czoła, n. infratrochlearis – unerwia przyśrodkowy kąt oka i nasadę nosa, częściowo również n. supraorbitalis – prowadzący włókna czuciowe do górnej części czoła.
W pracy z rodzicami staram się pokazywać nie tylko techniki karmienia, lecz także dotyk, który pomaga maluchowi odnaleźć spokój. Czasem to właśnie w tak subtelnych miejscach – jak gładzizna czołowa i jej okolice– kryje się moc koregulacji.

🩷Kiedy widzę, jak rodzic kładzie dłoń na czole swojego dziecka — z uważnością, delikatnością i czułością — dzieje się coś, czego nie da się zapisać w protokole badania.
💙 Pod powiekami mam obraz dwóch układów nerwowych, które w dotyku zaczynają się wzajemnie stroić. Widzę, jak spokój malutkiego koi duże serce rodzica, a wyregulowany oddech dorosłego wraca do dziecka niczym kołysanka. To krąg ciszy i bezpieczeństwa, który ogarnia ich oboje… i zanim się zorientuję, logopedka albo położna siedząca obok też robi się spokojniejsza, oddychając w tym samym rytmie.

Znacie to? Doświadczacie czasami w gabinecie tego wyjątkowego spokoju, który daje patrzenie na wyciszone spokojne niemowlę i rodzica?

Ps. Na zdjęciu ukojona po karmieniu Helenka i dłonie wyjątkowej Mamy logopedki, która przyjechała do mnie przedwczoraj z Wrocławia ale o tej wizycie opowiem Wam innym razem… (zdjęcie za zgodą Rodziców - dziękuję).
Ps. 2. Dziękuję Magdzie Czajkowskiej za opiekę merytoryczną nad postem😉

20/08/2025

18/07/2025

Zapraszam we wtorki na Chabrową ☺️ 👇👇👇

15/07/2025

cztery profile autyzmu 👇👇👇

𝐍𝐢𝐞 𝐦𝐚 𝐣𝐞𝐝𝐧𝐞𝐠𝐨 𝐚𝐮𝐭𝐲𝐳𝐦𝐮. 𝐒𝐚̨ 𝐜𝐳𝐭𝐞𝐫𝐲 𝐫𝐨́𝐳̇𝐧𝐞 𝐩𝐫𝐨𝐟𝐢𝐥𝐞 — 𝐢 𝐜𝐳𝐭𝐞𝐫𝐲 𝐫𝐨́𝐳̇𝐧𝐞 𝐦𝐞𝐜𝐡𝐚𝐧𝐢𝐳𝐦𝐲 𝐠𝐞𝐧𝐞𝐭𝐲𝐜𝐳𝐧𝐞

🧠𝐂𝐳𝐲 𝐬𝐩𝐞𝐤𝐭𝐫𝐮𝐦 𝐚𝐮𝐭𝐲𝐬𝐭𝐲𝐜𝐳𝐧𝐞 𝐭𝐨 𝐧𝐚𝐩𝐫𝐚𝐰𝐝𝐞̨ 𝐣𝐞𝐝𝐞𝐧 𝐟𝐞𝐧𝐨𝐭𝐲𝐩? 𝐀 𝐦𝐨𝐳̇𝐞 𝐧𝐚𝐳𝐰𝐚 𝐭𝐚 𝐨𝐛𝐞𝐣𝐦𝐮𝐣𝐞 𝐳𝐣𝐚𝐰𝐢𝐬𝐤𝐚 𝐭𝐚𝐤 𝐫𝐨́𝐳̇𝐧𝐞, 𝐳̇𝐞 𝐰𝐫𝐞̨𝐜𝐳 𝐧𝐢𝐞 𝐩𝐨𝐰𝐢𝐧𝐧𝐲 𝐛𝐲𝐜́ 𝐮𝐣𝐞̨𝐭𝐞 𝐩𝐨𝐝 𝐰𝐬𝐩𝐨́𝐥𝐧𝐚̨ 𝐞𝐭𝐲𝐤𝐢𝐞𝐭𝐚̨?

🧠W ciągu ostatnich dekad obserwujemy gwałtowny wzrost częstości 𝐫𝐨𝐳𝐩𝐨𝐳𝐧𝐚𝐧́ 𝐰 𝐨𝐛𝐫𝐞̨𝐛𝐢𝐞 𝐬𝐩𝐞𝐤𝐭𝐫𝐮𝐦 𝐚𝐮𝐭𝐲𝐬𝐭𝐲𝐜𝐳𝐧𝐞𝐠𝐨. W Stanach Zjednoczonych dotyczy to dziś 𝐣𝐞𝐝𝐧𝐞𝐠𝐨 𝐧𝐚 𝟑𝟔 𝐨𝐬𝐦𝐢𝐨𝐥𝐚𝐭𝐤𝐨́𝐰 [𝟏]. Część badaczy tłumaczy to zmianami w definicjach diagnostycznych i większą świadomością społeczną. Ale za tym wzrostem kryje się także inny, poważniejszy problem — nasze narzędzia diagnostyczne zaczynają być zbyt szerokie, przez co obejmują osoby o bardzo odmiennych profilach funkcjonowania, które niekoniecznie mają wspólne 𝐛𝐢𝐨𝐥𝐨𝐠𝐢𝐜𝐳𝐧𝐞 𝐩𝐨𝐝ł𝐨𝐳̇𝐞.

🧠Coraz częściej pojawia się pytanie, czy to, co dziś nazywamy 𝐬𝐩𝐞𝐤𝐭𝐫𝐮𝐦 𝐚𝐮𝐭𝐲𝐬𝐭𝐲𝐜𝐳𝐧𝐲𝐦, nie jest raczej zbiorem różnych zjawisk rozwojowych, które po prostu układają się w podobny obraz objawów — trochę jak różne drogi prowadzące do tego samego wzoru zachowania. To pytanie nabrało nowego znaczenia 𝐤𝐢𝐥𝐤𝐚 𝐝𝐧𝐢 𝐭𝐞𝐦𝐮, gdy w 𝐍𝐚𝐭𝐮𝐫𝐞 𝐆𝐞𝐧𝐞𝐭𝐢𝐜𝐬 ukazało się 𝐩𝐫𝐳𝐞ł𝐨𝐦𝐨𝐰𝐞 𝐛𝐚𝐝𝐚𝐧𝐢𝐞 zespołu pod kierownictwem 𝐀𝐯𝐢𝐲𝐢 𝐋𝐢𝐭𝐦𝐚𝐧 z Uniwersytetu Princeton [𝟑]. Było to jedno z największych i najbardziej kompleksowych podejść do pytania o wewnętrzną strukturę spektrum. Naukowcy przeanalizowali dane ponad pięciu tysięcy dzieci — zarówno ich profile rozwojowe i behawioralne (w sumie ponad 𝟐𝟎𝟎 𝐜𝐞𝐜𝐡), jak i dane genetyczne. Kluczowe było to, że zamiast traktować każdą cechę osobno, zespół badawczy przyjął podejście całościowe, tzw. 𝐩𝐞𝐫𝐬𝐨𝐧-𝐜𝐞𝐧𝐭𝐞𝐫𝐞𝐝, pozwalające uchwycić naturalne wzorce współwystępowania objawów. Dzięki temu udało się wyodrębnić 𝐜𝐳𝐭𝐞𝐫𝐲 𝐰𝐲𝐫𝐚𝐳́𝐧𝐞 𝐢 𝐩𝐨𝐰𝐭𝐚𝐫𝐳𝐚𝐥𝐧𝐞 𝐩𝐫𝐨𝐟𝐢𝐥𝐞 funkcjonowania dzieci ze spektrum.

Pierwszy z nich charakteryzował dzieci z nasilonymi trudnościami w zakresie relacji społecznych, dużą impulsywnością i wysokim poziomem lęku — ale bez istotnych opóźnień rozwoju mowy czy intelektu. Badacze nazwali ten profil 𝐬𝐩𝐨ł𝐞𝐜𝐳𝐧𝐨-𝐛𝐞𝐡𝐚𝐰𝐢𝐨𝐫𝐚𝐥𝐧𝐲𝐦 (𝐒𝐨𝐜𝐢𝐚𝐥/𝐛𝐞𝐡𝐚𝐯𝐢𝐨𝐫𝐚𝐥). Drugi, nazwany 𝐦𝐢𝐞𝐬𝐳𝐚𝐧𝐲𝐦 𝐳 𝐨𝐩𝐨́𝐳𝐧𝐢𝐞𝐧𝐢𝐞𝐦 𝐫𝐨𝐳𝐰𝐨𝐣𝐨𝐰𝐲𝐦 (𝐌𝐢𝐱𝐞𝐝 𝐀𝐒𝐃 𝐰𝐢𝐭𝐡 𝐝𝐞𝐯𝐞𝐥𝐨𝐩𝐦𝐞𝐧𝐭𝐚𝐥 𝐝𝐞𝐥𝐚𝐲), obejmował dzieci z wyraźnymi trudnościami językowymi, opóźnieniem poznawczym i zaburzeniami motoryki, ale mniejszym nasileniem zachowań impulsywnych. Trzeci — 𝐬𝐳𝐞𝐫𝐨𝐤𝐨 𝐧𝐚𝐬𝐢𝐥𝐨𝐧𝐲 (𝐁𝐫𝐨𝐚𝐝𝐥𝐲 𝐚𝐟𝐟𝐞𝐜𝐭𝐞𝐝) — reprezentował najbardziej złożone przypadki: dzieci z bardzo dużym nasileniem objawów we wszystkich obszarach, z licznymi współwystępującymi trudnościami i zaburzeniami. Czwarty profil był najłagodniejszy — dzieci w tej grupie miały 𝐮𝐦𝐢𝐚𝐫𝐤𝐨𝐰𝐚𝐧𝐞 𝐭𝐫𝐮𝐝𝐧𝐨𝐬́𝐜𝐢 (𝐌𝐨𝐝𝐞𝐫𝐚𝐭𝐞 𝐜𝐡𝐚𝐥𝐥𝐞𝐧𝐠𝐞𝐬), ale nadal wyraźnie różniły się od swoich neurotypowych rówieśników.

🧠To, co czyni to badanie naprawdę wyjątkowym, to fakt, że każdy z tych profili klinicznych powiązano z 𝐨𝐝𝐦𝐢𝐞𝐧𝐧𝐲𝐦 𝐰𝐳𝐨𝐫𝐜𝐞𝐦 𝐠𝐞𝐧𝐞𝐭𝐲𝐜𝐳𝐧𝐲𝐦. Dzieci z profilem szeroko nasilonym miały najwyższe obciążenie tzw. 𝐦𝐮𝐭𝐚𝐜𝐣𝐚𝐦𝐢 𝐝𝐞 𝐧𝐨𝐯𝐨 — to 𝐫𝐳𝐚𝐝𝐤𝐢𝐞, 𝐧𝐨𝐰𝐞 𝐳𝐦𝐢𝐚𝐧𝐲 𝐰 𝐃𝐍𝐀, które nie są obecne u rodziców i często prowadzą do poważnych 𝐳𝐚𝐛𝐮𝐫𝐳𝐞𝐧́ 𝐟𝐮𝐧𝐤𝐜𝐣𝐢 𝐛𝐢𝐚ł𝐞𝐤 kluczowych dla rozwoju mózgu. Z kolei profil mieszany z opóźnieniem rozwojowym częściej wiązał się z obecnością 𝐫𝐳𝐚𝐝𝐤𝐢𝐜𝐡 𝐰𝐚𝐫𝐢𝐚𝐧𝐭𝐨́𝐰 𝐝𝐳𝐢𝐞𝐝𝐳𝐢𝐜𝐳𝐨𝐧𝐲𝐜𝐡 — takich, które same w sobie nie muszą być problematyczne, ale w określonych kombinacjach mogą prowadzić do klinicznie istotnych trudności. Natomiast dzieci z profilem społeczno-behawioralnym miały najwyższe wyniki tzw. 𝐩𝐨𝐥𝐲𝐠𝐞𝐧𝐢𝐜 𝐫𝐢𝐬𝐤 𝐬𝐜𝐨𝐫𝐞𝐬 (𝐏𝐆𝐒) dla 𝐀𝐃𝐇𝐃 𝐢 𝐝𝐞𝐩𝐫𝐞𝐬𝐣𝐢. Oznacza to, że ich trudności mogły być efektem działania tysięcy 𝐝𝐫𝐨𝐛𝐧𝐲𝐜𝐡 𝐰𝐚𝐫𝐢𝐚𝐧𝐭𝐨́𝐰 𝐠𝐞𝐧𝐞𝐭𝐲𝐜𝐳𝐧𝐲𝐜𝐡, które same w sobie mają znikomy wpływ, ale razem istotnie zwiększają podatność na 𝐳𝐚𝐛𝐮𝐫𝐳𝐞𝐧𝐢𝐚 𝐩𝐬𝐲𝐜𝐡𝐢𝐜𝐳𝐧𝐞.

🧠Te ustalenia pokazują, że za różnymi obrazami klinicznymi w obrębie spektrum autystycznego stoją 𝐫𝐨́𝐳̇𝐧𝐞 𝐦𝐞𝐜𝐡𝐚𝐧𝐢𝐳𝐦𝐲 𝐠𝐞𝐧𝐞𝐭𝐲𝐜𝐳𝐧𝐞. A skoro tak — to nie powinniśmy ich traktować tak samo ani w badaniach naukowych, ani w planowaniu wsparcia. Ujednolicony termin ASD (autism spectrum disorder) może być zbyt dużym uproszczeniem, które — zamiast pomagać — zaciera istotne różnice.

🧠Co więcej, także badania 𝐧𝐞𝐮𝐫𝐨𝐨𝐛𝐫𝐚𝐳𝐨𝐰𝐞 (𝐌𝐑𝐈) wskazują, że mózgi osób ze spektrum nie tworzą jednej wspólnej kategorii. Zamiast tego obserwujemy szereg 𝐨𝐝𝐦𝐢𝐞𝐧𝐧𝐲𝐜𝐡 𝐰𝐳𝐨𝐫𝐜𝐨́𝐰 struktury i funkcjonowania, które trudno ująć w jednym modelu. Dlatego coraz częściej mówi się o konieczności podejścia bardziej precyzyjnego: o wyodrębnianiu 𝐧𝐞𝐮𝐫𝐨𝐬𝐮𝐛𝐭𝐲𝐩𝐨́𝐰, o analizach 𝐰𝐲𝐦𝐢𝐚𝐫𝐨𝐰𝐲𝐜𝐡, gdzie każda osoba jest opisana wzdłuż wielu osi (np. poziomu elastyczności poznawczej, pobudliwości, wrażliwości społecznej), czy o 𝐦𝐨𝐝𝐞𝐥𝐚𝐜𝐡 𝐧𝐨𝐫𝐦𝐚𝐭𝐲𝐰𝐧𝐲𝐜𝐡, które porównują jednostkę z typowymi wzorcami rozwoju [𝟐].

🧠Czy to oznacza, że powinniśmy porzucić pojęcie spektrum? Niekoniecznie. Ale być może powinniśmy przestać myśleć o nim jako o jednej rzeczywistości. Zamiast tego powinniśmy mówić o 𝐫𝐨́𝐳̇𝐧𝐲𝐜𝐡 𝐭𝐫𝐚𝐣𝐞𝐤𝐭𝐨𝐫𝐢𝐚𝐜𝐡 𝐫𝐨𝐳𝐰𝐨𝐣𝐨𝐰𝐲𝐜𝐡, które prowadzą do zewnętrznie podobnych, ale biologicznie bardzo różnych prezentacji.

🧠To badanie nie rozwiązuje wszystkich problemów, ale robi coś niezwykle ważnego: pokazuje, że 𝐤𝐚𝐭𝐞𝐠𝐨𝐫𝐢𝐚 𝐝𝐢𝐚𝐠𝐧𝐨𝐬𝐭𝐲𝐜𝐳𝐧𝐚 𝐭𝐨 𝐝𝐨𝐩𝐢𝐞𝐫𝐨 𝐩𝐨𝐜𝐳𝐚̨𝐭𝐞𝐤 𝐨𝐩𝐨𝐰𝐢𝐞𝐬́𝐜𝐢, 𝐚 𝐧𝐢𝐞 𝐣𝐞𝐣 𝐤𝐨𝐧𝐢𝐞𝐜. Być może przyszłość psycholigii i psychiatrii leży właśnie w takich podejściach – które 𝐥𝐚̨𝐜𝐳𝐚̨ 𝐝𝐚𝐧𝐞 𝐤𝐥𝐢𝐧𝐢𝐜𝐳𝐧𝐞, 𝐠𝐞𝐧𝐞𝐭𝐲𝐜𝐳𝐧𝐞 𝐢 𝐨𝐛𝐫𝐚𝐳𝐨𝐰𝐞, by zrozumieć, dlaczego jedno dziecko rozwija się inaczej niż drugie, nawet jeśli formalnie oboje mają tę samą etykietę.

📣 A Ty? Co sądzisz o takim kierunku? Czy przyszłość diagnostyki powinna iść w stronę większej indywidualizacji i biologicznej precyzji?

#𝐬𝐩𝐞𝐤𝐭𝐫𝐮𝐦𝐚𝐮𝐭𝐲𝐬𝐭𝐲𝐜𝐳𝐧𝐞 #𝐧𝐞𝐮𝐫𝐨𝐳𝐫𝐨́𝐳̇𝐧𝐢𝐜𝐨𝐰𝐚𝐧𝐢𝐞 #𝐠𝐞𝐧𝐞𝐭𝐲𝐤𝐚 #𝐩𝐬𝐲𝐜𝐡𝐢𝐚𝐭𝐫𝐢𝐚 #𝐏𝐆𝐒 #𝐝𝐞𝐍𝐨𝐯𝐨 #𝐫𝐨𝐳𝐰𝐨𝐣𝐜𝐳𝐥𝐨𝐰𝐢𝐞𝐤𝐚

PS1. Photo by Claudio Schwarz on Unsplash
PS2. Spis cytowanych publikacji znajduje się w komentarzu.