24/10/2025
Karanie ciszą, czy to forma przemocy wobec bliskiej osoby?
Karanie ciszą jest jedną z subtelnych, ale bardzo dotkliwych form przemocy psychicznej. Polega na świadomym odcięciu drugiej osoby od komunikacji, bliskości i możliwości rozwiązania konfliktu. Cisza nie jest wówczas chwilą na uspokojenie emocji czy zebranie myśli, ale narzędziem, które ma zranić, ukarać, podporządkować lub wywołać poczucie winy. Osoba stosująca tę formę przemocy dobrze wie, że milczenie tworzy w relacji napięcie, niepewność i lęk, a druga strona traci grunt pod nogami, czując się nieważna, niewidzialna i bez prawa do wyjaśnienia czy obrony.
Tego typu zachowanie silnie wpływa na mózg i układ nerwowy. To, co dzieje się psychicznie, ma bezpośrednie odzwierciedlenie w fizjologii. Gdy bliska osoba karze ciszą, aktywuje się układ limbiczny, a szczególnie ciało migdałowate – ośrodek odpowiedzialny za reagowanie na zagrożenie. Mózg traktuje milczenie jako sygnał odrzucenia, a odrzucenie społeczne jest jednym z najsilniej stresujących doświadczeń dla człowieka. W tym stanie trudniej korzystać z kory przedczołowej, odpowiedzialnej za racjonalne myślenie, analizę sytuacji i spokojne rozmowy. Człowiek niejako „zamyka” się w trybie przetrwania: pojawia się lęk, napięcie, chaos emocjonalny, a czasem zamrożenie, stan bezradności i braku energii.
Osoba doświadczająca karania ciszą często czuje się winna, choć obiektywnie nie zrobiła nic złego. Zaczyna kwestionować własne uczucia, intuicję i prawo do wyrażania siebie. Cisza w relacji, zamiast być przestrzenią do oddechu, staje się formą kontroli. Sprawca „daje” lub „odbiera” kontakt według własnego uznania. Z czasem podkopuje to poczucie wartości i bezpieczeństwa, osłabia granice psychiczne, a osoba karana coraz bardziej podporządkowuje się, by uniknąć kolejnego „milczącego wyroku”.
Konsekwencje mogą być bardzo poważne. W krótkiej perspektywie pojawia się stres, napięcie, bezsenność, trudność z koncentracją i obniżony nastrój. W dłuższej rośnie ryzyko zaburzeń lękowych, depresyjnych, problemów z zaufaniem i tworzeniem bliskich więzi. Osoba może zacząć wierzyć, że nie zasługuje na szacunek i troskę. Karanie ciszą niszczy relację, bo zamiast budować mosty, stawia mur i uczy, że bliskość jest warunkowa.
Zdrowa komunikacja nie polega na milczeniu, które rani. Oznacza umiejętność mówienia o emocjach, potrzebach i granicach z szacunkiem. Cisza może być kojąca, jeśli jest świadoma i wspólnie omówiona, ale cisza jako kara zawsze będzie przemocą.
