04/10/2025
⚠️Bardzo ważny temat, który od dawna dość mocno jest przez nas poruszany na kursach KPP ⚠️
Zachęcamy do lektury ! 🙂🚒🚑
🚑 Unieruchamianie kręgosłupa – mit czy konieczność ? Kompleksowy przegląd NAEMSP - 2025 🧐🤓
👉Unieruchamianie kręgosłupa jest od dziesięcioleci uznawane za standard w ratownictwie przedszpitalnym. Kołnierz szyjny, deska ortopedyczna, materac próżniowy – te narzędzia towarzyszyły niemal każdemu pacjentowi z podejrzeniem urazu kręgosłupa.
Fundamentem tej praktyki była hipoteza, że nawet niewielki ruch po urazie może doprowadzić do uszkodzenia rdzenia i wystąpienia opóźnionych deficytów neurologicznych.
🔎 Jednak najnowszy kompleksowy przegląd przygotowany przez National Association of EMS Physicians (NAEMSP) podważa ten paradygmat. Analiza blisko 4000 publikacji nie wykazała jednoznacznych dowodów na korzyści płynące z rutynowego unieruchamiania, natomiast potwierdziła liczne, często poważne szkody wynikające z jego stosowania.
Prezentujemy bardzo ciekawe wnioski.
❌ Główne zagrożenia wynikające z unieruchamiania.
🔴 Zaburzenia ukrwienia i odleżyny
W literaturze dominują dowody na rozwój owrzodzeń i martwicy skóry, spowodowanych uciskiem tkanek i ograniczeniem perfuzji.
Co ważne – proces ten rozpoczyna się już w pierwszych minutach od zastosowania kołnierza czy deski, a nie dopiero po długotrwałym unieruchomieniu.
🔴 Zaburzenia oddychania
Kołnierz szyjny potrafi znacząco ograniczać objętość oddechową. Opisywano nawet przypadki całkowitej niedrożności dróg oddechowych po jego założeniu. Z kolei u pacjentów z urazami klatki piersiowej ograniczenie czynności płuc może istotnie pogorszyć rokowanie.
🔴 Zwiększenie ciśnienia śródczaszkowego
W badaniach u pacjentów z urazami głowy obserwowano wzrost ICP po założeniu kołnierza, co tłumaczono utrudnionym odpływem krwi żylnej i płynu mózgowo-rdzeniowego. W praktyce oznacza to ryzyko dodatkowego pogorszenia neurologicznego.
🔴 Maskowanie obrażeń i opóźnienia w leczeniu
Kołnierz potrafi zasłonić poważne rany szyi, a deska – opóźnić dostęp do innych obrażeń czy procedur. Opisywano przypadki przeoczonych urazów zagrażających życiu, a także wydłużenie czasu transportu i interwencji.
🔴 Zwiększona śmiertelność w ranach penetrujących
Szczególnie niepokojące są wyniki badań, w których u pacjentów z ranami postrzałowymi i kłutymi zastosowanie deski wiązało się z dwukrotnie wyższą śmiertelnością – głównie z powodu opóźnień w leczeniu przyczynowym.
❓ Czy ruch po urazie rzeczywiście szkodzi?
Okazuje się, że hipoteza o „szkodliwych ruchach” nie została nigdy solidnie udowodniona.
Wręcz przeciwnie – część badań sugeruje, że brak unieruchomienia nie pogarsza wyników neurologicznych, a w niektórych grupach pacjenci mieli lepsze rokowania niż ci poddani klasycznej immobilizacji.
Coraz więcej dowodów wskazuje natomiast na inny mechanizm: hipoperfuzję rdzenia kręgowego, czyli niedostateczne ukrwienie.
To ono może być główną przyczyną pogarszających się deficytów neurologicznych, a nie sam ruch kręgosłupa.
✅ Nowe podejście w opiece przedszpitalnej
W świetle tych dowodów, światowe organizacje medyczne podkreślają konieczność zmiany praktyki:
👉 Deski ortopedyczne i materace próżniowe – tylko do krótkotrwałej ewakuacji pacjenta.
👉 Kołnierze szyjne – stosować rozważnie, unikając rutynowego zakładania.
👉 Priorytet: leczenie wstrząsu, utrzymanie odpowiedniego ciśnienia perfuzyjnego, ochrona dróg oddechowych i zapewnienie komfortu pacjenta.
👉 Świadome decyzje kliniczne – zamiast wydłużonych schematów, indywidualizacja postępowania w zależności od mechanizmu urazu i stanu chorego.
⚖️ Etyka i bezpieczeństwo
👉 Warto pamiętać o trzech fundamentalnych zasadach etycznych:
👉 Dobro pacjenta (beneficence) – robimy to, co faktycznie pomaga.
👉 Unikanie szkody (nonmaleficence) – rezygnujemy z czasochłonnych procedur, które szkodzą.
👉 Autonomia pacjenta – informujemy o ryzyku i korzyściach.
Kluczowe jest odejście od automatyzmu i przeniesienie uwagi na zwiększenie bezpieczeństwa pacjenta poprzez eliminację niepotrzebnych, a potencjalnie szkodliwych działań.
📌 Podsumowanie
👉 Nie ma dowodów, że rutynowe unieruchamianie kręgosłupa poprawia wyniki neurologiczne.
👉 Jest wiele dowodów na to, że immobilizacja szkodzi – od odleżyn, przez niewydolność oddechową, po wzrost śmiertelności w określonych grupach pacjentów.
👉 deska i materac tylko do ewakuacji, ostrożne podejście do kołnierza, koncentracja na resuscytacji i perfuzji.
👉 Priorytetem w opiece przedszpitalnej powinno być: utrzymanie perfuzji, szybka ewakuacja, resuscytacja i komfort pacjenta.
Czas na zmianę w myśleniu ratowniczym – odejście od tradycji na rzecz dowodów naukowych.
👉Link bezpośredni do cytowanego przeglądu w komentarzy pod postem 👇
Z ratowniczym pozdrowieniem Kuba. 🙂
