12/10/2025
Błyskoporek to grzyb, o który pytacie mnie najczęściej.
Szczerze powiedziawszy długo zastanawiałam się czy publikować ten opis. Postanowiłam jednak to zrobić, bo wierzę, że mam do czynienia z poważnymi ludźmi, a nie z bezmyślnymi amebami.
🪼 Czego się obawiam? powody są dwa.
1️⃣ Nie każde narośle na brzozie, to czaga. (zdjęcie w 1 komentarzu)
Błyskoporek często bywa mylony z czeczotą, niejednokrotnie napotkałam zniszczone drzewo, bo jakaś ameba myślała, że ma do czynienia z czagą i pokiereszowała drzewo.
2️⃣ Nasz dzisiejszy bohater jest grzybem objętym w Polsce ochroną częściową na mocy Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. 2004 nr 168 poz. 1765).
❗️ Zasada jest prosta. Nie znasz nie zbieraj! A jeśli znajdziesz?
Skontaktuj się z RDOŚ właściwym dla twojego województwa, złóż wniosek o wydanie zezwolenia. Jeśli to teren Lasów Państwowych musisz uzyskać pisemną zgodę nadleśnictwa.
Skoro mamy już za sobą najważniejszą część dzisiejszego wpisu, poznajmy bliżej, naszego osobnika.
BŁYSKOPOREK PODKOROWY (Inonotus obliquus) powszechnie znany jako CZAGA lub włóknouszek ukośny. W różnych regionach Polski również pod nazwami: błyskoporek ukośny, huba ukośna, huba brzozowa, czarna huba brzozowa, (czarny) guz brzozowy, czer, czyr brzozy, huba skośnorurkowa.
To jeden z najciekawszych grzybów nadrzewnych występujących w strefie borealnej i umiarkowanej półkuli północnej.
Spotkać go można w Europie, Azji oraz Ameryce Północnej, najczęściej na pniach brzozy brodawkowatej i omszonej, rzadziej na olszy, buku, klonie, dębie, jesionie, jarzębinie, a nawet wiązie.
Grzyb ten nie tworzy klasycznego owocnika, zamiast niego na pniu pojawia się nieregularny, czarny, spękany twór o węglistej strukturze, zwany sklerocjum. To właśnie ono stanowi źródło licznych związków bioaktywnych, które są przedmiotem intensywnych badań biologicznych i farmakologicznych.
👁 Inonotus obliquus należy do rodziny Hymenochaetaceae, rzędu Hymenochaetales, typu Basidiomycota, grzybów podstawkowych. Jest pasożytem i destruentem drewna, infekuje żywe drzewa przez zranienia w korze i stopniowo prowadzi do zgnilizny drewna, osłabiając jego strukturę.
Po śmierci drzewa błyskoporek może wytworzyć właściwy owocnik płaski, ciemnobrązowy, rosnący pod korą. Jednak w praktyce najczęściej obserwuje się tylko czarne sklerocjum, trwałą przetrwalnikową formę grzyba.
🧐 Czaga ma długą historię użytkowania w medycynie ludowej północnej Europy, Rosji, Skandynawii i krajów Azji. Pierwsze udokumentowane wzmianki o jej stosowaniu pochodzą z XVI wieku, a w kulturze rosyjskiej znana była jako „dar Boga” lub „czarne złoto lasu”.
Według legendy, książę Włodzimierz Monomach został wyleczony z raka wargi właśnie dzięki naparowi z czagi.
📖 Przez wiele lat, także w Polsce, wykorzystywano w ziołolecznictwie informacje zawarte
w Instrukcji (1956) zatwierdzonej przez Ministerstwo Zdrowia ZSRR.
Zalecano w niej zbiór owocników wyłącznie z żywych brzóz niewystępujących w miejscach zbyt wilgotnych.
💧 Po zbiorze należy owocniki umyć i moczyć w ciepłej wodzie około 3-4 godziny, co powoduje, że stają się miękkie i łamliwe, łatwe do zmielenia w maszynce do mięsa lub starcia na tarce. Wodę, w której moczono (rozmiękczano) owocniki, powinno się wykorzystać później do sporządzenia nalewki.
1 część zmielonego grzyba zalewa się 5 częściami przegotowanej wody w temperaturze około
50°C. Po 2 dobach zlewa się wodę znad osadu, a osad wyciska przez czyste płótno lub kilka
warstw gazy. Otrzymaną w ten sposób dość gęstą ciecz miesza się z wodą zlaną znad osadu.
Powstały wyciąg można przechowywać przez 3 do 4 dni.
Tak przygotowaną nalewkę należy spożywać w ilości 3 szklanek dziennie.
W przypadku nowotworów znajdujących się u chorego w małej miednicy, można stosować dodatkowo ciepłe lecznicze mikrolewatywy w ilości 50−100 ml na noc.
Instrukcja stwierdza, że najlepsze efekty uzyskuje się w przypadku raka żołądka, płuc, a najsłabsze raka skóry, kości i mózgu.
W połowie XX wieku Ministerstwo Zdrowia ZSRR zatwierdziło nie tylko instrukcję stosowania tego grzyba, ale również zezwoliło na wprowadzanie na oficjalny rynek farmaceutyczny gotowych preparatów, np. Befungin, Binczaga (Bin−Czaga), Binan-8 (Reid 1976; Sokół, Burczyk 1990).
Niektóre z nich, z dodatkiem soli kobaltu, w postaci półgęstej substancji, zalecano przygotować w ilości 3 łyżeczek wyciągu na 150 ml wody i przyjmowano po 1 łyżce 3 razy dziennie na pół godziny przed jedzeniem (Ożarowski).
🥄 Białoruska tradycja w tym względzie zalecała zemleć 100 g huby na proszek i 2 łyżeczki tego proszku zalać 1/2 szklanki ciepłej, przegotowanej wody, nastawiając na noc do naciągnięcia. Rano wyciąg należało zagotować i pić trzy razy dziennie po łyżce.
☕ Słynny polski zielarz o. Andrzej Czesław Klimuszko w przypadku chorób nowotworowych zalecał terapię mieszanką czarnej (błyskoporek podkorowy) i białej huby brzozowej
(białoporek brzozowy). Wywar przygotowuje się w ten sposób, że 0,5 kg czarnej i 0,5 kg białej
huby brzozowej ściera się na mąkę i miesza razem. Każdorazowo kopiastą łyżkę tej mieszanki
należy zalać szklanką wody, gotować 10 min, odstawić na 30 min, przecedzić i pić trzy razy dziennie po szklance 20 min po posiłku.
Przytacza przypadki pozytywnych wyników leczenia chorych na nowotwory przez lekarzy za pomocą huby łącznie z lekami farmaceutycznymi.
Zalecał zbierać hubę leczniczą z żywej brzozy w październiku, najlepiej z Puszczy Białowieskiej,
Augustowskiej i lasów olsztyńskich.
🫖 Sposoby przygotowania i stosowania błyskoporka podkorowego były różne. Aleksander
Wołonciej zalecał rozdrobnić sklerocjum i zemleć lub zetrzeć na tarce. Pół szklanki otrzymanej
śruty, przypominającej kawę zbożową, zalać litrem wody, zagotować, odcedzić i pić profilaktycznie jedną małą szklankę raz dziennie lub w przypadku choroby 3 razy dziennie. Zajmując się
przez 50 lat pozyskiwaniem sklerocjów i produkcją preparatu, pod koniec życia uważał, że znalezienie w Puszczy Białowieskiej większego sklerocjum należy do rzadkości.
To, co czyni błyskoporka wyjątkowym, to bogactwo związków biologicznie czynnych, z których wiele ma potwierdzone działanie farmakologiczne.
W składzie chemicznym sklerocjów i ekstraktów z czagi zidentyfikowano m.in: triterpenoidy lanostanowe (m.in. inotodiol, lanosterol, 3β-hydroxy-lanosta-8,24-dien-21-al), polisacharydy o działaniu immunostymulującym, kwasy organiczne (m.in. betulinowy, maleinowy), melaninopodobne barwniki, sterole roślinne i fenole o działaniu antyoksydacyjnym.
Badania wskazują, że to właśnie frakcje triterpenowe i sterolowe odpowiadają za potencjalne działanie przeciwnowotworowe.
🕵️ Zespół koreańskich naukowców z Kangwon National University (Chung i in. 2010) wyodrębnił z czagi związki o działaniu hamującym wzrost guzów u myszy (linia Sarcoma-180).
W badaniach in vitro potwierdzono także hamowanie proliferacji komórek ludzkich nowotworów: raka płuca (A-549), żołądka (AGS), piersi (MCF-7) i szyjki macicy (HeLa).
Związki fenolowe i melaniny z czagi skutecznie neutralizują wolne rodniki tlenowe, chroniąc komórki przed stresem oksydacyjnym. Działanie to może mieć znaczenie profilaktyczne w chorobach cywilizacyjnych.
Polisacharydy zawarte w ekstraktach wodnych stymulują aktywność makrofagów i limfocytów, wzmacniając odporność organizmu.
Czaga zawiera liczne triterpenoidy, sterole, polisacharydy i fenole, które wykazują działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, immunostymulujące i przeciwnowotworowe.
Niektóre badania wykazały aktywność przeciwko wirusom grypy i opryszczki, a także działanie bakteriostatyczne wobec wybranych patogenów.
Czaga znajduje również zastosowanie w homeopatii jako lek w postaci nalewki i ekstraktu, głównie w chorobie wrzodowej.
❤ Czaga pozostaje jednym z najbardziej obiecujących naturalnych surowców leczniczych pochodzenia grzybowego, czy doczekamy się kolejnych, tak bardzo potrzebnych badań na tym grzybie? Mam nadzieję, że tak, mam też nadzieję kochani, że z rozwagą podejdziecie do tego grzyba i do tego o czym tutaj pisałam.
Czaga rośnie bardzo wolno, a nie umiemy jej uprawiać. Próby kontrolowanego zarażania drzew nie przynoszą rezultatów. W Rosji sprzedawane są preparaty z czagi, jednak i tu głównym ograniczeniem jest dostępność surowca.
🍄 Pamiętajmy, że nie tylko czyr brzozowy ale wszystkie grzyby mają bardzo korzystne dla nas właściwości, dlatego zachęcam gorąco do włączenia grzybów do diety. Korzystajmy, bo sezon jest krótki.
A jeśli chodzi o suplementy grzybowe, to obiecuję opisać wam niebawem wiele gatunków, które również poszczycić się mogą cudownymi właściwościami, także przeciw nowotworowymi, a są powszechnie dostępne i dobrze przebadane.
Z miłością Dziewanna ❤
© Tekst autorski. Proszę nie kopiować bez oznaczenia źródła.
⛔️ Materiały zawarte na tej stronie nie stanowią żadnej porady o charakterze medycznym, służą one wyłącznie w celach informacyjnych. Wszelkie kuracje lecznicze należy skonsultować z lekarzem lub fitoterapeutą. Przed zastosowaniem kuracji ziołami zawsze sprawdzaj przeciwwskazania i interakcje z lekami, jeśli takie przyjmujesz.
❗️ Kuracje grzybami oraz tradycyjnymi formami leczenia radio i chemio terapia wymagają koniecznej konsultacji z lekarzem prowadzącym! Wyciągi z czagi mogą nasilać lub znacząco osłabiać działanie niektórych leków, w tym chemioterapii!
Tekst pisany na podstawie opracowania
Andrzej Szczepkowski, Jacek Piętka, Andrzej Grzywacz
Biologia i właściwości lecznicze błyskoporka podkorowego Inonotus obliquus (Fr.) Pilát