16/11/2025
SOSNA ZWYCZAJNA/ pospolita (Pinus sylvestris L.)
🌲 Królowa polskich borów sosna zajmuje około 70% naszych lasów i jest niewątpliwie najczęściej spotykanym drzewem iglastym porastającym nasze polskie tereny leśne.
Sosna od niepamiętnych czasów była symbolem życia i niezmienności praw świata, zawdzięczała to swojemu wiecznie zielonemu igliwiu.
Czczono ją jako drzewo wzmacniające symbolizowała również męstwo, zwycięstwo i płodność.
🌿 Gałązki sosnowe wieszano nad drzwiami i oknami, aby odstraszać duchy chorób, uroki i nocne zmory. Sosnę często sadzono w pobliżu cmentarzy, dawnych kurhanów i świętych miejsc.
Dym z palonych igieł lub żywicy stosowano do okadzania domów, odpędzania chorób, oczyszczania po ciężkim przeżyciu. To działanie przetrwało zresztą do dziś, w formie tradycyjnego „wygrażania dymem”.
⚰️ Sosna towarzyszyła naszym przodkom od urodzenia, aż do śmierci. Począwszy od narodzin, kiedy kładziono szyszkę sosnową pod kołyską, by przyciągała zdrowie i siłę. Poprzez ceremonię swaćby (wesele). Rózga weselna robiona była zwykle z gałęzi sośniny, również pieczywo weselne przystrajało się gałązkami sosnowymi. Do dziś kontynuuje się ten zwyczaj w niektórych rejonach Lubelszczyzny.
Przy wyjeździe młodej pary orszak śpiewa o sośnie i topoli, gdzie przyrównuje się pierwszą do pana młodego, a drugą do panny młodej: „...na boru sosna, przy niej topola, ożeń się mój Jasieńku, boć to Boska wola!”.
W ostatniej drodze również często towarzyszyła naszym przodkom sosna. Jej gałązki wykorzystywano w obrzędzie ciałopalenia.
🔎Sosna jest rośliną niezwykle bogatą w związki czynne, a jej fitochemia obejmuje liczne terpeny, flawonoidy, kwasy żywiczne i substancje fenolowe, które wspólnie tworzą jedną z najsilniej działających apteczek naturalnych wśród drzew iglastych.
W igliwiu i młodych pędach dominują monoterpeny, przede wszystkim α-pinen, β-pinen, limonen, kamfen, borneol i mircen związki lotne, odpowiadające za charakterystyczny zapach sosny i jej działanie udrażniające drogi oddechowe. To dzięki nim preparaty z pędów sosny działają wykrztuśnie, mukolitycznie i odkażająco, ułatwiają oddychanie, znoszą stan zapalny błon śluzowych i poprawiają ich ukrwienie.
Młode pędy, poza terpenami, zawierają również związki fenolowe, w tym koniferynę i piceid, a także duże ilości witaminy C, co sprawia, że wykazują działanie wzmacniające, immunostymulujące oraz lekko rozgrzewające i żółciopędne.
🌲 Żywica sosnowa jest mieszaniną kwasów żywicznych, głównie abietynowego, pimarowego, dehydroabietynowego i ich pochodnych, a także diterpenów i estrów. To właśnie ta frakcja odpowiada za jej silne właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, ściągające i przyspieszające gojenie.
Żywica działa antyseptycznie, dezynfekująco, zamyka rany, wysusza sączące zmiany skórne i pobudza skórę do regeneracji.
Dawniej była podstawą maści na czyraki, zapalenia i trudno gojące się rany, a współcześnie jej działanie potwierdza analiza chemiczna, żywiczne kwasy działają na wiele drobnoustrojów odpornych na syntetyczne antybiotyki.
🪵 Kora sosny kryje w sobie garbniki, flawonoidy oraz związki fenolowe o działaniu ściągającym, przeciwwysiękowym i przeciwzapalnym, co czyni z niej skuteczny środek w stanach przewlekłych i w rekonwalescencji.
Flawonoidy sosny i liczne glikozydy, wykazują właściwości antyoksydacyjne, poprawiają mikrokrążenie, działają ochronnie na naczynia krwionośne oraz wspierają pracę serca.
Związki te wpływają też na zwiększenie odporności i lepsze dotlenienie tkanek.
Olejek eteryczny działa silnie antyseptycznie, rozgrzewająco i wykrztuśnie. Pobudza układ oddechowy, łagodzi bóle mięśni i reumatyczne, poprawia krążenie obwodowe i działa odświeżająco na psychikę, redukując napięcie nerwowe.
🫁 Wszystkie te frakcje igliwie, pędy, żywica, kora i olejek tworzą obraz sosny jako drzewa o wielokierunkowym działaniu: odkażającym, wykrztuśnym, przeciwzapalnym, moczopędnym, żółciopędnym, rozgrzewającym, gojącym i wzmacniającym.
Jest to roślina szczególnie cenna w okresach zimowych i przesileń, gdy organizm potrzebuje zarówno oczyszczenia, jak i pobudzenia sił witalnych.
PYŁEK SOSNOWY I KWIATOSTAN SOSNY
Z pośród wszystkich skarbów jakimi raczy nas sosna na specjalną uwagę zasługuje jej pyłek.
Pyłek sosny pozyskujemy w maju, bardzo łatwo go zebrać, wystarczy po prostu podstawić pod męskie kwiatostany szerokie naczynie i potrząsać nimi delikatnie. Możemy dodawać go do sałatek, deserów albo rozpuszczać w wodzie i po prostu pić.
Jak odróżnić kwiatostany męskie od żeńskich?
Kwiatostany żeńskie występują w postaci zielonkawych lub czerwonawych łusek zebranych w stojące szyszkowate kwiatostany, wyrastają na końcach młodych pędów. Ich łuski okrywkowe są przyrośnięte do grzbietów znacznie większych łusek nasiennych.
Kwiatostany męskie są jajowate o żółtym zabarwieniu. Pojedynczy kwiat stanowią liczne pręciki osadzone na osi, każde z dwoma pylnikami i z wyrostkiem łącznikowym.
RECEPTURA LUDOWA NA CHORE PŁUCA, KASZEL I DUSZNOŚCI
Lek ten przyrządza się w ten sposób, że bierze się dwadzieścia młodych i świeżych szyszek sosnowych, a nalawszy 1 i pół kwarty wody (1,5 litra), gotuje się przy ogniu tak długo, póki 1/3 część nie wyparuje, dodaje się potem ćwierć funta rodzynków (113 g.) i dalej gotuje, dopóki druga 1/3 część nie wyparuje. Tak wyparowany płyn cedzi się przez czystą szmatkę i wydusiwszy resztę z szyszek i rodzynków, zlewa się razem do butelki i przechowuje do użytku.
Chory na płuca używa tego lekarstwa rano półtorej godziny przed śniadaniem, również półtorej godziny po wieczerzy w ilości małej filiżanki, a używanie go przez sześć tygodni leczy kaszel i duszność piersiową, a goi nawet płuca nadwyrężone. Przy domieszce odwaru płucnika usuwa każdą dolegliwość piersiową, byle się nie jadło nic kwaśnego, bardzo słonego i nie piło mocnych napojów.
MŁODE PĘDY I PĄKI
Zasada najważniejsza i wielka prośba do czytelnika. Każdy młody pęd sosny to roczny przyrost tego drzewa, pamiętaj o tym aby pozyskiwać tylko po kilka pędów z jednego drzewka. Zbierz tylko tyle ile ci potrzeba.
Pędy zawsze wykorzystujemy świeże i tuż po zebraniu, ponieważ szybko tracą wodę oraz cenne olejki eteryczne.
W różnych źródłach podaje się różne długości pędów do zbioru, od 5 do 10 cm, im młodszy pęd tym mniej zawiera soku, za to więcej żywicy. Pędy zbieramy okryte łuskami bezpośrednio po rozwinięciu się pączków.
Pędy i pączki oraz igliwie zawierają dużą ilość witaminy C, kwasy żywiczne, flawonoidy, olejki, substancje woskowe i cukry.
Pączki zbieramy wczesną wiosną i suszymy w ciemnym i przewiewnym miejscu lub w temperaturze 35 stopni C. Pączki oraz młodziutkie jasnozielone pędy sosny możemy również spożywać wprost z drzewa, są pyszne. Najwartościowsze są pączki szczytowe, gładkie o zamkniętych łuskach i powleczone żywicą.
🩹 ŻYWICA
Żywicę pozyskujemy zimą, jest wtedy śnieżnobiała, zbieramy na wysokości 70 cm. od ziemi w górę. Zbieramy delikatnie aby nie uszkodzić drzewa. To dość pracochłonne zadanie, ale naprawdę warto się potrudzić. Dodatek żywicy do maści, wzmocni jej działanie i zakonserwuje ją.
żywica jest doskonałym opatrunkiem na rany, pamiętajmy o tym, kiedy jesteśmy w lesie w razie nieszczęśliwego wypadku możemy śmiało użyć żywicy.
☕️ HERBATKA Z IGIEŁ SOSNY
Herbatka z igieł sosny, doskonale ogrzeje w zimowe dni, a w letnie upały, podana schłodzona z listkami mięty doskonale nawodni i ochłodzi.
Nie ma lepszego suplementu i źródła witaminy C podczas zimy od igliwia sosny. Możemy przygotowywać ją z różnymi dodatkami i w różnych wersjach. Dodatkami mogą być skórki pomarańczy, cynamon, kawałki cytrusów, goździki, kto co lubi.
Podaję tutaj moją ulubioną, rozgrzewającą.
2 garście igieł sosny, 2 korzonki lukrecji, gałązka rozmarynu, gotujemy na bardzo małym ogniu około 20 minut w 1 litrze wody.
👃 INHALACJA NA ZATOKI
Garść wierzchołków gałązek sosny, zalać 500 ml. wrzątku, uzupełnić gorącą wodą. Wdychać pod przykryciem około 5 minut. Inhalację należy wykonywać wieczorem lub pamiętać aby po niej nie wychodzić już z domu. W taki sam sposób możemy również przygotować sobie tzw. parówkę oczyszczającą twarz.
🧼 MYDŁO SOSNOWE DO KĄPIELI
Taka sama ilość igieł sosnowych, płatków owsianych i soli Epsom. Wszystkie składniki mieszamy, dodajemy stopniowo olej (polecam kokosowy), mieszamy do uzyskania zwartej papki, przekładamy do woreczka płóciennego lub rajstopy i wrzucamy do wody w wannie. kąpiel może trwać do 20 minut.
Taka kąpiel jest doskonale odżywi i nawilży naszą skórę, złagodzi wszelkie bóle mięśni i stawów. Oczyści drogi oddechowe, złagodzi bóle menstruacyjne, odpręży i zrelaksuje.
🩹 MAŚĆ Z PĘDÓW I SZYSZEK
40 pączków sosny, 20 młodych gałązek świerkowych wraz z pączkami, (długości około 5 cm.) 200 ml. oleju kokosowego, 50 ml. żywicy sosnowej.
Pączki, gałązki i żywicę skrapiamy alkoholem, odstawiamy na 15 minut. Następnie zalewamy olejem kokosowym w zakręcanym naczyniu i odstawiamy na 14 dni w ciemne miejsce, pamiętając aby codziennie nim potrząsać.
Po dwóch tygodniach przecedzamy, aby ułatwić sobie to zadanie należy delikatnie ogrzać naczynie w kąpieli wodnej. Mieszamy i przelewamy do słoiczków. Maść doskonała na migreny, bóle stawów, mięśni, bóle reumatyczne, przy ukąszeniach owadów. Przy uporczywym kaszlu możemy smarować maścią klatkę piersiową.
🍷 NALEWKA Z PYŁKU
Świeżo zebrany pyłek zalewamy w proporcji 1 do 1 alkoholem 40% zakręcamy i odstawiamy w ciemne miejsce na 4 tygodnie. Stosujemy bardzo małe ilości parę kropel najlepiej pod język.
NALEWKA Z IGIEŁ I MŁODYCH PĘDÓW
Młode pędy oraz igliwie drobno pokroić, zwilżyć spirytusem i pozostawić na całą noc. Nastepnego dnia rozdrobnić, najlepiej rozcierając w moździerzu. Zalać podgrzanym alkoholem 40-50% w proporcji 1:2. Macerować minimum 10 dni.
Zażywać kilka razy dziennie po 1/2 łyżeczki, szczególnie przy przeziębieniu i stanach zapalnych układu oddechowego.
Wyciągi alkoholowe są silne w działaniu, osuszają drogi oddechowe, orzeźwiają, wykazują działanie przeciwbólowe, ułatwiające oddychanie.
🥄 SYROP Z PĘDÓW
Syrop wykazuje działanie wykrztuśne, odkażające drogi oddechowe, antybakteryjne, odżywcze, wzmacniające, obniżające poziom cholesterolu we krwi, przeciwzapalne, moczopędne, rozgrzewające, przyspieszające wentylację płuc, pobudzające krążenie krwi.
Zaleca się stosować w chorobach zakaźnych, przeziębieniu, osłabieniu w okresie zimowo-jesiennym, stanach zapalnych przydatków u kobiet, zapaleniu i przeroście gruczołu krokowego, stanach zapalnych układu moczowego. Inne wskazania to kaszel, chrypka, zapalenie oskrzeli i zatok, spadek odporności na zakażenia, miażdżyca, choroby autoimmunologiczne.
1 słoik pędów sosny i tyle samo cukru, moze być brązowy, alkohol, najlepiej spirytus, ale może to też być koniak, brandy, a nawet rum.
Świeżo zebrane pędy kroimy na małe kawałki, skrapiamy alkoholem i pozostawiamy na całą noc. Następnie rozcieramy surowiec drewnianą pałką i układamy w słoiku zwilżając spirytusem i przesypując warstwowo cukrem lub zalewając miodem. Jeśli pędy podczas nocy puściły już sok, również wlewamy go do słoika,
Na końcu dolać trochę gorącej przegotowanej wody, znów zasypać cukrem i zwilżyć spirytusem, zakręcić i pozostawić w ciepłym miejscu, najlepiej na słońcu.
Po minimum 4 tygodniach odcedzić uzyskany ekstrakt, wsad zalać niewielką ilością gorącej wody z cukrem, zostawić na 3 dni, po czym połączyć z wyciągiem głównym.
W ten sposób uzyskamy doskonały, domowy syropek na kaszel.
Taki syrop możemy również przygotować z kwiatostanów męskich. Kwiaty męskie zbierać odłamując kwiatostany na szczytach pędów wraz z otaczającymi łuskami ochronnymi.
W czasie wkładania surowca do słoików i przesypywania cukrem nie szczędzić alkoholi, które dobrze ekstrahują składniki czynne kwiatów sosnowych.
Aktywne substancje kwiatów sosny nie rozpuszczają się w wodzie. Zbyt mała ilość spirytusu uniemożliwi uzyskanie wartościowego wyciągu i należyte wypłukanie z ciał czynnych surowca.
Syrop przechowywać w lodówce. Zażywać kilka razy dziennie po 1 łyżce.
Nie należy wierzyć osobom, które twierdzą, że samo zasypanie surowca cukrem umożliwi uzyskanie wartościowego syropu, surowiec zawiera zbyt mało wody, aby tak się stało.
🛀 KĄPIEL SOSNOWA Z GAŁĄZEK
Gałązki sosny zalewamy w wannie gorącą wodą i pozostawiamy aż woda naciągnie i osiągnie temperaturę około 38 stopni. Kąpiel powinna trwać nie dłużej niż 15 minut.
Doskonała na problemy z zasypianiem, bóle mięśni, bóle reumatyczne, z dodatkiem olejku ma działanie inhalacyjne i uspokajające.
🥄 WYCIĄG Z PĄCZKÓW
1 łyżeczkę młodych pędów zalewamy 250 ml. wody, podgrzewamy około 4 minut, nie dopuszczając do wrzenia. Odstawiamy pod przykryciem na 15 minut.
Możemy spożywać od 2 do 4 łyżeczek dodajemy do herbaty ziołowej lub wody i pijemy po posiłku w przeziębieniach, osłabieniu, grypie.
W taki sam sposób możemy również przygotować sobie kąpiel. W tym celu 4 łyżeczki pędów zalewamy 4 szklankami wody podgrzewamy i pozostawiamy na 15 minut.
Kąpiel taka udrożni nam drogi oddechowe, zrelaksuje, pomoże przy nerwobólach i oczyści doskonale skórę.
😷 MIESZANKA ZALECANA PRZY KRZTUŚCU
Mieszamy po 15 gramów ziela pięciornika gęsiego, ziela szanty zwyczajnej, ziela glistnika, kwiatu bzu czarnego oraz 30 gramów pączków sosny.
1 łyżkę mieszanki zalać 250 ml. wrzącej wody. Zaparzać pod przykryciem minimum 20 minut.
Napar pijemy 3 razy dziennie po szklance.
🥥 OLEJ SOSNOWY
1 szklanka świeżych, zmielonych gałązek sosny albo samego igliwia, skropić odrobina alkoholu, następnie zalać 300 ml. oliwy o temperaturze 60 stopni C. Wytrawiać 14 dni.
Stosować do masażu lub nacierania klatki piersiowej, szyi. pleców, pięt. W przypadku bóli mięśniowych, przeziębieniach, chorobach zakaźnych, nieżytach dróg oddechowych, nerwobólach, gorączce. Stosując wcieranie oleju należy pamiętać, że działa on rozgrzewająco i nie wychodzić z domu.
🛀 KĄPIEL PRZY CHOROBACH GRZYBICZYCH
1 kg. pączków sosnowych zalewamy 3 litrami wody, odstawiamy na kilka godzin, gotujemy 10 minut i przecedzamy przez gazę do wanny. Pączki wkładamy w zawiniątku do wanny, dodajemy kilka kropli olejku sosnowego.
Kąpiel stosujemy 2 razy w tygodniu.
⛔️ Przeciwwskazania
Kuracje sosną są bezpieczne przy prawidłowym, rozsadnym stosowaniu. Nie zaleca się stosowania silnych ekstraktów, olejków lub żywicy u dzieci, kobiet w ciąży, w laktacji, u osób z poważnymi chorobami nerek, wątroby, astmą i alergią na rośliny iglaste.
Zawsze warto zaczynać od niskich dawek naparów lub syropów, obserwując reakcję organizmu.
Z miłością Dziewanna ❤
© Tekst autorski. Proszę nie kopiować bez oznaczenia źródła.
Materiały zawarte na tej stronie nie stanowią żadnej porady o charakterze medycznym, służą one wyłącznie w celach informacyjnych. Wszelkie kuracje lecznicze należy skonsultować z lekarzem lub fitoterapeutą. Przed zastosowaniem kuracji ziołami zawsze sprawdzaj przeciwwskazania i interakcje z lekami, jeśli takie przyjmujesz.