17/06/2025
🎰 ทำไมเราถึง "หยุดไม่ได้"?
จากโดพามีนสู่กับดักของการเสพติด
เคยรู้สึกไหมว่า...
เล่นมือถือแค่ 5 นาที → ผ่านไป 1 ชั่วโมง
ตั้งใจดูซีรีส์ตอนเดียว → จบซีซั่น
บอกตัวเองจะกินขนมแค่นิดเดียว → กินจนหมดถุง
🤯 ไม่ใช่แค่เรื่อง “ขาดวินัย”
แต่เป็นเพราะ “สมองเรียนรู้” ว่า พฤติกรรมเหล่านี้มีรางวัลอยู่ในนั้น
และตัวการสำคัญคือ... โดพามีน (Dopamine)
🧠 โดพามีนคืออะไร?
โดพามีน เป็นสารสื่อประสาทที่เกี่ยวข้องกับ การเคลื่อนไหว อารมณ์ การจดจ่อ การตัดสินใจ
แต่ที่เด่นชัดที่สุดคือ “ระบบรางวัลและแรงจูงใจ” (Reward & Motivation System)
เมื่อเราทำพฤติกรรมที่ “สมองตีความว่าได้ผลดี” เช่น ได้คำชม ได้ของกินอร่อย ดูอะไรสนุก
สมองจะปล่อยโดพามีนออกมา → ทำให้รู้สึก “ดี” → สมองจดจำว่า “ควรทำอีก”
🔁 กลไกของการเสริมแรง (Reinforcement Mechanism)
เมื่อพฤติกรรมใดเชื่อมโยงกับรางวัล
สมองจะสร้าง "วงจรเสริมแรง" ซึ่งมีขั้นตอนดังนี้:
1. เกิดพฤติกรรม เช่น กดเข้า TikTok
2. ได้รับรางวัล เช่น คลิปสนุก ๆ ปรากฏขึ้น
3. สมองปล่อยโดพามีน โดยเฉพาะในบริเวณ nucleus accumbens
4. รู้สึกดี → สมองเชื่อมโยงว่า “นี่คือสิ่งดี”
5. สร้างสายใยประสาทใหม่ (Neuroplasticity) → ยิ่งทำบ่อย ยิ่งติดแน่น
🎯 พฤติกรรมนี้จึงถูก "เสริมแรง" ให้ทำซ้ำโดยอัตโนมัติ
💥 แล้วการเสพติดล่ะ?
การเสพติด คือกระบวนการที่วงจรเสริมแรงทำงาน “มากเกินไป”
สิ่งที่กระตุ้นโดพามีนอย่างรุนแรง (เช่น มือถือ, เกม, ขนมหวาน, การพนัน, สารเสพติด)
ทำให้สมอง “ชินกับรางวัลแรง ๆ”
→ จนไม่ตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นธรรมดาอีกต่อไป
→ ต้องการกระตุ้นมากขึ้นเรื่อย ๆ ถึงจะรู้สึกดี
ผลลัพธ์:
พฤติกรรมที่ให้รางวัลช้า เช่น การเรียนรู้ การอ่านหนังสือ ถูกลดทอนความสนใจ
อารมณ์ไม่คงที่ หงุดหงิดง่าย ไม่มีสมาธิ
สมองแปรรูปพฤติกรรม "เคยดี" ให้กลายเป็น "จำเป็น"
#จิตวิทยาพัฒนาตนเอง #จิตวิทยา #ติดโทรศัพท์
