28/03/2018
รู้เรื่องกลิ่นปาก
โดย อาจารย์เนตรชนก เจริญสุข
1 สำหรับปัญหาการมีกลิ่นปากนั้นถือได้ว่าเป็นปัญหาที่หลายๆ ท่านมักจะพบบ่อย และยังเป็นปัญหาที่ทำให้หลายหลายคนรู้สึกหงุดหงิด อารมณ์เสีย ไม่สบายใจ กังวลจนกระทั่งขาดความมั่นใจในตัวเองซึ่งอาจจะเป็นสาเหตุหนึ่งของการมีบุคลิกภาพที่ไม่ดีในการเข้าสังคมได้ นอกจากนี้ แล้วปัญหากลิ่นปากยังสามารถเป็นได้ทุกเพศทุกวัย แต่ส่วนใหญ่นั้นจะเป็นปัญหาอย่างมากในกลุ่มวัยรุ่น เนื่องจากเป็นวัยที่อยู่ในระยะกำลังสนใจเพศตรงข้าม มีความรักสวยรักงาม จึงมีความกังวลในเรื่องเหล่านี้เป็นพิเศษ ซึ่งคณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล (2555: ออนไลน์) ได้ให้ความหมายว่า กลิ่นปาก หมายถึง ภาวะที่มีกลิ่นไม่พึงปรารถนาจากช่องปาก แต่บางครั้งเราก็รวมเอาภาวะกลุ่มที่ลมหายใจมีกลิ่นด้วย ดังนั้น เราจะพบคำศัพท์หลายคำ เช่น oral malodor, halitosis,badbreath หรือ breath odor
รู้ได้อย่างไรว่ามีกลิ่นปาก
ปัญหากลิ่นปากนั้นเป็นสิ่งที่ไม่พึงปรารถนาสำหรับทุกคน และในบางครั้งกลิ่นปากก็เกิดขึ้นโดยที่บุคคลนั้นไม่รู้ตัว ซึ่งถือได้ว่าเป็นความผิดพลาดอย่างยิ่งในการเข้าสังคม เพราะจะเป็นที่รังเกียจแก่คนรอบข้างอย่างแน่นอน ดังนั้น ถ้าเราสามารถรู้สภาพกลิ่นปากของตนเองก่อนเข้าสังคมได้ จะช่วยเสริมสร้างความมั่นใจให้ตนเองได้เป็นอย่างดีเช่นกัน
เราสามารถทดสอบได้ว่ามีปัญหากลิ่นปากหรือไม่ด้วยวิธีง่าย ๆ โดยหายใจเข้าให้เต็มที่ และใช้มือป้องปากและจมูกเอาไว้แล้วให้หายใจออกจากทางปาก จากนั้นสูดลมหายใจเข้าทางจมูก ซึ่งเป็นวิธีที่ใช้กันบ่อย สามารถทำได้ด้วยตัวเองและใช้เวลาน้อย อีกทั้งยังทำให้เรามั่นใจในผลการทดสอบสภาพกลิ่นปากของตนเองด้วย เนื่องจากถ้าคุณไปถามคนใกล้ชิดจะเป็นเรื่องที่ยากอย่างยิ่งที่คุณจะรู้ว่าจริงๆ แล้วคุณมีปัญหากลิ่นปากหรือไม่ เพราะคุณต้องมั่นใจว่าสามารถไว้ใจคนนั้นได้จริงๆ และสิ่งที่เขาบอกคุณเป็นเรื่องจริง ไม่เช่นนั้นอาจจะมีปัญหาตามมาได้อย่างแน่นอน
น้ำลายมีผลต่อการเกิดกลิ่นปากหรือไม่
น้ำลายถือว่าเป็นสิ่งที่ธรรมชาติสร้างขึ้นมาภายในปาก ซึ่งมีหน้าที่หลายอย่างในกระบวนการย่อยอาหาร คือ ช่วยคลุกเคล้าอาหารที่รับประทานเข้าไปให้อ่อนนุ่มลงและทำให้อาหารเป็นก้อนเพื่อให้กลืนได้ง่ายขึ้น มีเอนไซม์อะไมเลสซึ่งสามารถย่อยแป้งให้กลายเป็นน้ำตาล และยังช่วยชะล้างสิ่งสกปรกภายในช่องปากด้วย ดังที่ทันตแพทย์ส่วนใหญ่กล่าวว่า “น้ำลายเปรียบเสมือนน้ำยาบ้วนปากธรรมชาติ” ถ้าหากน้ำลายนั้นมีการหลั่งออกมาน้อย เช่น เวลานอน การอดอาหาร การดื่มน้ำไม่เพียงพอ อากาศร้อน ตลอดจนภาวะทางจิตใจ ความเครียด เป็นต้น จะมีน้ำลายหมุนเวียนอยู่ในปากน้อย เศษอาหารที่ตกค้างสะสมอยู่จึงมีการบูด จนเกิดเป็นกลิ่นปากค่อนข้างแรงได้ และในขณะที่น้ำลายมีการหลั่งมากขึ้น เช่น ขณะเคี้ยวอาหาร รับประทานของเปรี้ยว การคิดถึงอาหารที่ชอบ หรือการได้กลิ่นหอมของอาหาร เป็นต้น จะทำให้ภายในปากก็จะมีการไหลเวียนของน้ำลายมากขึ้น ซึ่งจะส่งผลทำให้กลิ่นปากนั้นบรรเทาลงได้ด้วย
อะไรเป็นสาเหตุของกลิ่นปาก
ปัญหากลิ่นปากนั้น บางคนอาจจะมองว่าเป็นปัญหาที่ไม่มีสาเหตุหรือเป็นเรื่องที่ธรรมชาติสร้างขึ้นหรืออาจจะพูดได้ว่า ใครไม่มีกลิ่นปากย่อมหมายถึงไม่มีปาก แต่ความจริงแล้วทุกปัญหาที่เกิดขึ้นมาก็ย่อมมีสาเหตุทั้งนั้น ซึ่งสาเหตุของการเกิดกลิ่นปาก รศ.นพ.ปารยะ อาศนเสน (2554: ออนไลน์) ได้กล่าวไว้ว่า มี 2 สาเหตุ คือ
สาเหตุจากในช่องปาก ส่วนมากการมีกลิ่นปากมีสาเหตุมาจากในช่องปากเอง ได้แก่
การแปรงฟันไม่สะอาด ทำให้มีเศษอาหารตกค้างอยู่ตามรูของฟันผุ ตามซอกฟันที่ขนแปรงสีฟันแปรงไม่ถึง
มีแผลร้อนใน มีฟันผุ
โรคเหงือกอักเสบ
หินปูนรอบๆ ฟัน เป็นแหล่งสะสมเชื้อโรค
คนที่ใส่ฟันปลอม ถ้าดูแลทำความสะอาดฟันปลอมไม่ดี มีคราบอาหารติดอยู่ มีการบูดของอาหารก็ทำให้เกิดมีกลิ่นปากได้
สาเหตุจากอย่างอื่น ได้แก่
มีการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจส่วนบน เช่น เป็นโพรงไซนัสอักเสบ ต่อมทอนซิลอักเสบ
โรคติดเชื้อของปอด เช่น วัณโรคปอด ฝีในปาก
โรคของระบบทางเดินอาหาร เช่น การมีกรดในกระเพาะอาหารไหลย้อน
มีเนื้องอกในช่องปาก ช่องคอ หรือหลังโพรงจมูก
การรับประทานอาหารบางชนิดที่มีกลิ่นรุนแรง เช่น ทุเรียน หอม กระเทียม
ปัจจัยเสริมอะไรที่ทำให้เกิดกลิ่นปาก
นอกจากปัญหาเกี่ยวกับภายในช่องปาก ระบบทางเดินหายใจและระบบทางเดินอาหารแล้ว ยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดกลิ่นปากด้วย สิ่งนั้น คือ บุหรี่ เนื่องจากบางคนอาจจะมีความเชื่อที่ผิดว่า ปัญหากลิ่นปากนั้นสามารถแก้ได้โดยการสูบบุหรี่ เนื่องจากเมื่อสูบบุหรี่แล้วจะทำให้คนรอบข้างได้กลิ่นบุหรี่ ซึ่งทำให้ผู้มีปัญหากลิ่นปากนั้นมีความรู้สึกที่ดีกว่าการถูกมองว่ามีปัญหากลิ่นปาก แต่แท้จริงแล้วการสูบบุหรี่กลับจะยิ่งทำให้เกิดปัญหากลิ่นปากได้มากขึ้น เนื่องจากการการสูบบุหรี่นั้นเป็นปัจจัยเสริมของการเกิดโรคต่างๆ ภายในช่องปาก เช่น โรคปริทันต์ เหงือกอักเสบ การอักเสบและการเกิดแผลภายในช่องปาก เป็นต้น นอกจากนี้ กลิ่นของบุหรี่เองจะเกิดการตกค้างอยู่ในช่องปาก ซึ่งถ้าสูบบุหรี่มาก จะยิ่งมีกลิ่นตกค้างอยู่มาก ซึ่งกลิ่นนี้จะผสมกับกลิ่นอื่นๆ ที่เกิดขึ้นในช่องปาก จนทำให้เกิดกลิ่นเหม็นที่เฉพาะขึ้นได้
มีกลิ่นปากจะเป็นอันตรายไหม
การมีกลิ่นปากเกิดขึ้นนั้นมาจากหลายสาเหตุด้วยกัน ถ้ามีสาเหตุจากการอักเสบภายในช่องปากและปล่อยทิ้งไว้ จะทำให้การอักเสบเหล่านี้ลุกลามจนเป็นอันตรายต่อเนื้อเยื่อที่ยึดฟันได้ แต่ถ้ามีสาเหตุจากพฤติกรรมการดูแลสุขภาพปากและฟันไม่ถูกสุขลักษณะ จนทำให้มีเศษอาหารตกค้างอยู่ตามซอกฟันและภายในช่องปาก ซึ่งเป็นแหล่งอาหารที่ทำให้เชื้อโรคเจริญเติบโตได้ดีทำให้เกิดฟันผุได้ และถ้าเราไม่สนใจกับสิ่งที่เกิดขึ้นนี้ ประสาทฟันและรากฟันจะถูกทำลายจนเกิดเป็นหนองที่ปลายรากฟัน ซึ่งเป็นช่องทางให้เชื้อโรคแพร่กระจายไปสู่ส่วนต่างๆ ของร่างกายได้ แต่สำหรับปัญหากลิ่นปากหลังตื่นนอนนั้น สามารถกำจัดได้เพียงแค่แปรงฟันเท่านั้น ดังนั้น ปัญหากลิ่นปากเองไม่ได้มีอันตรายร้ายแรงแต่อย่างใด เพียงแต่จะเป็นที่รังเกียจของสังคมและคนรอบข้าง นอกจากนี้ ปัญหากลิ่นปากยังเป็นสัญญาณเตือนเพื่อบ่งบอกถึงโรคต่าง ๆ ที่กำลังเกิดขึ้นตามมาอีกด้วย
น้ำยาบ้วนปากแก้ปัญหากลิ่นปากได้จริงหรือ
ในปัจจุบันนี้สิ่งที่คนส่วนใหญ่มักนึกถึงเมื่อต้องการแก้ปัญหากลิ่นปากโดยปราศจากการคำนึงถึงสาเหตุที่แท้จริง คือ น้ำยาบ้วนปากหรือน้ำยาระงับกลิ่นปาก ซึ่งมีหลากหลายรูปแบบเพื่อให้สะดวกและตอบสนองต่อการใช้ของผู้ใช้ เช่น สเปรย์กลิ่นมินท์ ลูกอมกลิ่นเปปเปอร์มินท์ เป็นต้น โดยมีวัตถุประสงค์การใช้ดังชื่อของผลิตภัณฑ์ คือ เพื่อระงับกลิ่นปาก แต่ในบางครั้งการใช้น้ำยาบ้วนปากหรือน้ำยาระงับกลิ่นปากนั้นเป็นเพียงแค่การใช้ตามกระแสนิยมและการชวนเชื่อของสื่อ เพื่อเสริมสร้างความมั่นใจของตนเองในการเข้าสังคมเท่านั้น ไม่ใช่ใช้เพื่อแก้ปัญหากลิ่นปากแต่อย่างใด และน้ำยาบ้วนปากหรือน้ำยาระงับกลิ่นปากนี้ก็เป็นแค่ตัวช่วยในการลดปัญหากลิ่นปากได้เพียงชั่วคราวเท่านั้น เนื่องจากเป็นการแก้ปัญหาที่ปลายเหตุ หากใช้ในระยะยาวจะส่งผลเสียทำให้เกิดคราบสีที่ฟันได้ และในบางครั้งกลิ่นของน้ำยาบ้วนปากอาจผสมกับกลิ่นปากทำให้เกิดกลิ่นที่ไม่พึงประสงค์ได้จากการแข่งขันในการค้าสูงทำให้ผลิตภัณฑ์เหล่านี้มีการแต่งสีแต่งกลิ่นแต่งรสเพื่อให้ถูกใจผู้ใช้ และถ้าผู้ใช้ใช้อย่างไม่ถูกต้องจะทำให้เกิดอันตรายภายในช่องปากได้ เช่น ระคายเคืองต่อเนื้อเยื่อในช่องปาก เป็นต้น
จะป้องกันปัญหากลิ่นปากได้อย่างไร
การป้องกันการเกิดปัญหากลิ่นปากถือเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุด ซึ่งมีวิธีปฏิบัติตนเพื่อดูแลตนเอง ดังนี้
ควรแปรงฟันทุกครั้งหลังรับประทานอาหาร และกรณีที่แปรงฟันไม่ทั่วถึงต้องใช้ไหมขัดฟันร่วมด้วย และขณะแปรงฟันควรใช้แปรงสีฟัน แปรงฝ้าขาวบนลิ้นเบาๆ จากโคนลิ้นออกมาทางด้านปลายลิ้น 2-3 ครั้ง
ควรรักษาความสะอาดภายในช่องปากและฟันอย่างสม่ำเสมอ
หากมีการอักเสบเกิดขึ้นภายในช่องปาก เช่น เหงือกอักเสบ กระพุ้งแก้มเป็นแผล มีแผลร้อนในในปาก และฟันผุ เป็นต้น ควรรีบรักษาให้หายอย่าปล่อยทิ้งไว้ และควรรีบไปพบแพทย์
กรณีที่ใส่ฟันปลอม ควรทำความสะอาดฟันทุกครั้ง หลังจากการรับประทานอาหารและควรถอดฟันปลอมที่ล้างสะอาดแล้วแช่น้ำในตอนกลางคืน
ไม่ควรใช้ยาบ้วนปาก หรือยาอมเป็นประจำ
ทำจิตใจให้สดชื่น ไม่ควรตกอยู่ในภาวะทางจิตใจที่มีความเครียด
