24/03/2016
LỰA CHỌN SANH THƯỜNG HAY SANH MỔ?
Nhiều sản phụ khi gần đến ngày sanh hay hỏi BS “Liệu em có sanh thường được không? Em nghe nói sanh thường đau lắm, hay là BS mổ cho em luôn đi?” Vậy giữa sanh thường và sanh mổ cái nào có lợi hơn?
SANH THƯỜNG, LỢI VÀ BẤT LỢI
Trong suốt thai kỳ, mỗi lần khám thai BS đều đánh giá sức khỏe mẹ và thai nhi để tiên lượng các vấn đề sẽ xảy ra trong khi mang thai và lúc sanh hay mổ. Đặc biệt là lúc gần cuối thai kỳ, nếu tình trạng sức khỏe, khung chậu mẹ và sức khỏe, ngôi, cân nặng thai nhi và nhiều yếu tố liên quan nữa có thể cho phép sanh thường được, BS sẽ tư vấn theo dõi sanh thường cho bạn.
Những BẤT LỢI khi sanh thường
- Bs quyết định cho bạn sanh thường chưa chắc bạn sẽ sanh thường được. Để sanh thường được cần rất nhiều yếu tố, các yếu tố mà BS đánh giá vào cuối thai kỳ chỉ cho tiên lượng 1 phần, phần còn lại xảy ra trong quá trình chuyển dạ như sự xóa mở cổ tử cung (CTC), sự bình chỉnh ngôi thai, tim thai, cơn gò,…Do vậy, trước khi kết thúc chuyển dạ, không ai có thể chắc chắn bạn sẽ sanh được hay không sanh được. Nên khi theo dõi sanh thường, bạn có nguy cơ chuyển sang sanh mổ nếu có những yếu tố bất lợi mới xảy ra.
- Nguy cơ phải giúp sanh. Vào cuối chuyển dạ (CTC mở trọn, đầu bé xuống thấp), để bé có thể sanh được cần cơn gò tử cung và lực rặn của sản phụ. Trong trường hợp, sản phụ không đủ sức rặn hay vì bệnh lý của mẹ phải hạn chế cơn rặn, hay trong các trường hợp phải lấy thai ra nhanh hơn BS buộc phải giúp sanh. Tỉ lệ giúp sanh khoảng 4,5%. Giúp sanh cũng có 1 số tai biến nhất định trên mẹ và thai nhi. Mặc dù biết rằng có thể gặp các tai biến khi giúp sanh tại sao BS vẫn làm thủ thuật giúp sanh? Bạn nên hiểu rằng, BS đã cân nhắc lựa chọn giúp sanh vì nó là tốt nhất cho bạn và thai ở thời điểm đó. Hơn nữa, khi thực hiện thủ thuật đúng chỉ định và kỹ thuật các biến chứng của giúp sanh sẽ giảm đáng kể thậm chí không gây hại gì hơn khi bạn sanh thường
- Cơn đau chuyển dạ: Với đa số sản phụ cơn đau chuyển dạ là không thể chịu đựng được. Tuy nhiên, đa số đều vượt qua được. Ngày nay nhờ vào kỹ thuật gây tê ngoài màng cứng giúp cho sản phụ không còn cảm nhận cơn đau chuyển dạ mà vẫn có thể rặn sanh. Đối với 1 số sản phụ họ từ chối gây tê ngoài màng cứng để có cơ hội trải nghiệm cơn đau này và tự hào vượt qua nó (giống như 1 số người cố gắng chinh phục những ngọn núi cao)
- Khi sanh ngã âm đạo nhiều lần hay sanh con to, làm tăng nguy cơ tổn thương sàn chậu (gây ra các rối loại đi tiêu, tiểu, hay sa tử cung) về sau
Những điều LỢI khi sanh thường
- Hồi phục sau sanh nhanh, sản phụ có thể ngồi đậy, đi lại, chăm sóc em bé sau vài giờ sanh. Có thể ăn uống như bình thường do vậy sự hồi phục càng nhanh hơn
- Tử cung co hồi tốt hơn giúp giảm lượng máu mất sau sanh và hạn chế ứ sản dịch
- Tăng cảm nhận thời khắc quan trọng lúc sanh do không bị ảnh hưởng bởi các thuốc gây tê và gây mê. Sau sanh, tăng tỉ lệ được thực hiện da kề da (skin to skin) với bé, điều này mang lại nhiều lợi ích cho mẹ và bé: ổn định thân nhiệt, tăng tỉ lệ bú mẹ, tăng liên kết mẹ-con, giảm hạ đường huyết ở bé
- Sản phụ sau sanh thường sẽ có sữa sớm hơn và nhiều hơn so với sản phụ sanh mổ. Quá trình sanh tự nhiên giúp cơ thể nhận biết thời điểm bé chào đời từ đó tự điều chỉnh quá trình tiết sữa sớm hơn và tốt hơn. Phục hồi sức khỏe nhanh và chế độ ăn không phải hạn chế (như các trường hợp sanh mổ) giúp mẹ có sữa nhiều và nhanh hơn
- Trong quá trình chuyển dạ, cơ thể mẹ sẽ tiết ra một số chất giúp trẻ thích nghi hơn khi ra môi trường bên ngoài.
- Khi bé đi qua đường sanh, cơ thể sẽ bị ép nhất là vùng ngực, điều này giúp cho trẻ đẩy các dịch trong phổi ra ngoài nhiều hơn so với trẻ sanh mổ. Từ đó, giảm các bệnh lý về ứ đọng dịch trong phổi ở trẻ sanh thường
- Khi đi qua đường sanh, cơ thể bé sẽ tiếp xúc với các vi sinh vật có lợi ở âm đạo, từ đó kích thích hệ miễn dịch của trẻ.
- Bé còn được nhận các vi khuẩn có lợi cho đường ruột giúp trẻ tiêu hóa tốt hơn, giảm dị ứng thức ăn, giảm mắc các bệnh liên quan đến vi khuẩn đường ruột
- Ở trẻ sanh thường, không phải tiếp xúc với các loại thuốc tê, thuốc mê, kháng sinh nên sẽ ít bị ảnh hưởng bởi các thuốc đó
SANH MỔ, LỢI VÀ BẤT LỢI
Những điểm LỢI khi sanh mổ (ở đây mình không đề cập đến những trường hợp bắt buộc phải mổ vì lý do y khoa, vì khi ở hoàn cảnh đó việc sanh mổ chắc chắn có lợi hơn cho mẹ và bé)
- Mẹ không phải chịu đựng cơn đau chuyển dạ (tuy nhiên đau sau mổ cũng nặng nề không kém)
- 1 số trường hợp vì lý do tín ngưỡng có thể chọn được ngày giờ mổ
- Chủ động về thời gian và được chuẩn bị tâm lý tốt
Những BẤT LỢI cho mẹ và bé khi sanh mổ
- Việc sử dụng thuốc gây tê, gây mê trong mổ có thể có tác dụng phụ hay tai biến, đôi khi ảnh hưởng đến tính mạng
- Sanh mổ mất máu nhiều hơn sanh thường. Tăng nguy cơ băng huyết sau sanh. Việc mất máu này ảnh hưởng lên sự hồi phục về sau cả về thể chất mẹ cũng như tiết sữa
- Tử cung có sẹo mổ sẽ ảnh hưởng lên lần mang thai sau. Tăng nguy cơ nhau tiền đạo, nhau cài răng lược, vỡ tử cung ở lần mang thai sau
- Bất cứ một cuộc mổ nào vào trong ổ bụng cũng có nguy cơ dính các cấu trúc trong ổ bụng như dính ruột, bàng quang, tử cung, vòi trứng, buồng trứng, mạc nối lớn,… Sau này, vì một lý do nào đó bạn phải mổ lại, nguy cơ tổn thương các cơ quan này cao hơn so với mổ lần đầu. Đôi khi, dính ruột gây ra tắc ruột. Nếu 2 vòi trứng dính nhiều có thể làm bạn khó có con lần sau
- Bất cứ cuộc mổ nào cũng tiềm ẩn nguy cơ xuất huyết nội (chảy máu trong bụng sau mổ), nhiễm trùng vết mổ. Đây là 2 biến chứng cực kỳ nguy hiểm
- Vấn đề thẩm mỹ khi vùng bụng có vết sẹo đặc biệt quan trọng trên những sản phụ có cơ địa sẹo lồi
- Trẻ sanh mổ không được tiếp xúc với các vi khuẩn có lợi ở mẹ nên chậm phát triển hệ miễn dịch, chậm hình thành các vi khuẩn đường ruột có ích. Dẫn đến trẻ dễ mắc bệnh đường tiêu hóa, dễ bị dị ứng, hen suyễn, chậm hấp thu dinh dưỡng,..
- Trẻ sanh mổ sẽ chậm hấp thu dịch phổi hơn so với trẻ sanh thường, dễ mắc các bệnh hô hấp hơn
- Tiết sữa ở sản phụ sanh mổ sẽ chậm và ít hơn so với sản phụ sanh thường
Ngày nay, càng có nhiều sản phụ yêu cầu sanh mổ (dù không có chỉ định y khoa) có lẽ họ chưa nắm rõ cũng như chưa được tư vấn đầy đủ về các lợi ích và nguy cơ của sanh mổ với sanh thường. Hiện nay bộ y tế không cho phép mổ theo nguyện vọng của bệnh nhân. Hy vọng bài viết này sẽ giúp ích cho các sản phụ đến gần ngày sanh cùng với BS của mình sẽ đưa ra quyết định hợp lý hơn dựa trên sức khỏe, an toàn của mẹ và bé.
