02/10/2025
Ung thư đường tiêu hóa khởi phát sớm (Early-Onset GI Cancer)
Định nghĩa
Ung thư đường tiêu hóa (ĐTH) khởi phát sớm được định nghĩa là ung thư ĐTH được chẩn đoán ở những người dưới 50 tuổi.
Các loại ung thư ĐTH khởi phát sớm thường gặp gồm:
• Ung thư đại trực tràng (CRC)
• Ung thư dạ dày hoặc thực quản
• Ung thư tụy
Theo số liệu năm 2022 trên toàn cầu:
• 54% các trường hợp là CRC
• 24% ung thư dạ dày
• 13% ung thư thực quản
• 9% ung thư tụy
Ngoài ra, còn có các loại ít gặp hơn như ung thư đường mật, túi mật, ruột thừa, u thần kinh nội tiết, và ung thư ruột non.
⸻
Xu hướng mắc bệnh
Tỷ lệ ung thư ĐTH khởi phát sớm đang tăng trên toàn cầu, đặc biệt ở các quốc gia thu nhập cao. Tại Mỹ, đây hiện là nhóm ung thư khởi phát sớm tăng nhanh nhất.
⸻
Yếu tố nguy cơ
• Có thể thay đổi được: béo phì, lối sống ít vận động, hút thuốc lá, uống rượu, chế độ ăn nhiều thịt chế biến sẵn, nước ngọt có đường, thực phẩm siêu chế biến.
• Không thay đổi được: đột biến gen (như BRCA1, BRCA2), tiền sử gia đình có ung thư ĐTH
• Nguy cơ đặc biệt:
• Viêm ruột mạn tính (Crohn, viêm loét đại tràng) → tăng nguy cơ CRC.
• Nhiễm Helicobacter pylori hoặc ăn nhiều đồ hun khói, muối, muối chua → tăng nguy cơ ung thư dạ dày.
⸻
Dấu hiệu và triệu chứng
• Ung thư đại trực tràng: máu đỏ tươi trong phân, đau bụng, thay đổi thói quen đại tiện không rõ nguyên nhân.
• Ung thư thực quản/dạ dày: đau, sụt cân, khó nuốt.
• Ung thư tụy: đau bụng, vàng da/vàng mắt, sụt cân.
⸻
Quản lý và tiên lượng
• Xét nghiệm gen: 15–30% ung thư ĐTH khởi phát sớm có liên quan đến bệnh di truyền → tất cả bệnh nhân nên được tầm soát gen.
• Điều trị: hóa trị, phẫu thuật, xạ trị tương tự nhóm lớn tuổi. Một số trường hợp ung thư tụy có đột biến BRCA có thể dùng thuốc nhắm trúng đích (PARP inhibitors).
• Chăm sóc toàn diện: cần phối hợp đa chuyên khoa, hỗ trợ tâm lý, tư vấn bảo tồn khả năng sinh sản.
• Tiên lượng: bệnh nhân trẻ thường được điều trị tích cực hơn, nhưng thời gian sống thêm không kéo dài hơn so với nhóm chẩn đoán sau 50 tuổi.
⸻
Phòng ngừa
• Tầm soát CRC:
• Người có nguy cơ trung bình nên bắt đầu từ 45 tuổi bằng test phân hoặc nội soi đại tràng/sigmoidoscopy.
• Nên tầm soát sớm hơn ở người có tiền sử gia đình CRC, polyp tuyến, bệnh viêm ruột mạn, hoặc bệnh lý di truyền.
• Ung thư dạ dày và tụy: hiện chưa khuyến cáo tầm soát ở người nguy cơ trung bình tại Mỹ.
⸻
👉 Kết luận: Ung thư đường tiêu hóa khởi phát sớm đang gia tăng nhanh, đặc biệt ở người trẻ dưới 50 tuổi. Việc nhận biết yếu tố nguy cơ, triệu chứng cảnh báo, và tầm soát hợp lý có vai trò quan trọng trong phát hiện sớm và cải thiện tiên lượng cho bệnh nhân.