29/10/2022
Hệ vi sinh đường ruột – Những sinh vật nhỏ bé chi phối bạn nhiều hơn bạn nghĩ!
-------------------------
Bạn đã bao giờ nghe về loại nấm kí sinh (Ophiocordyceps unilateralis) có khả năng điều khiển, biến chú kiến tội nghiệp thành zombie, buộc nó trèo lên ngọn cây gần nhất và kẹp hàm của nó vào một cành cây/chiếc lá cho đến chết chưa?
"Con kiến kết thúc cuộc đời của nó như một kẻ bị cầm tù trong chính thân xác mình. Bộ não của nó vẫn ngồi ở ghế lái, nhưng nấm mới là kẻ cầm vô lăng".
Hẳn bạn sẽ rùng mình suy nghĩ, liệu điều này có xảy ra đối với con người chúng ta? Dĩ nhiên bạn không cần lo lắng đâu, vì loại nấm Cordyceps này không lây nhiễm trên người.
Tuy nhiên, có một sự thật là chúng ta sống trong một thế giới chứa đầy vi sinh vật - những sinh vật nhỏ bé đã tồn tại trên trái đất hàng triệu năm trước khi loài người xuất hiện, chưa từng có giây phút nào mà cơ thể chúng ta không tương tác với chúng. Có hàng tỷ vi sinh vật sống trên da và bên trong, tác động chúng ta theo hàng ngàn cách khác nhau, đặc biệt là đối với sức khỏe, chức năng sinh lý và bệnh tật mà chúng ta không hề hay biết.
Mỗi một ngóc ngách trên cơ thể chúng ta đều có một hệ vi sinh vật riêng biệt, tuy nhiên các điểm chính là da, hệ hô hấp, hệ niệu-sinh dục, khoang miệng và hệ tiêu hóa. Trong đó, quan trọng nhất là hệ vi sinh đường ruột với nhiều chức năng quan trọng và số lượng vi sinh vật cư trú trong ruột có thể lên đến khoảng 100 nghìn tỉ.
Điều đặc biệt là cũng giống như dấu vân tay vậy, hệ vi sinh của mỗi người đều không giống nhau, thậm chí là cùng một người nhưng ở những thời điểm khác nhau, đặc điểm hệ vi sinh cũng khác nhau.
Từ lâu đường ruột đã được giới khoa học xem là "bộ não thứ 2", có tương tác 2 chiều và liên tục với “bộ não thứ nhất”, và yếu tố giúp điều hòa tương tác này không ai khác chính là hệ vi sinh đường ruột.
Có thể nói, trong suốt cuộc đời, bộ gene của chúng ta thì không thay đổi, nhưng hệ vi sinh vật thì rất đa dạng, biến động và đáp ứng với môi trường bên ngoài, thậm chí còn được giới khoa học ví von là "bộ gene" thứ hai, khiến chúng trở thành mục tiêu trị liệu vô cùng tiềm năng, ngày càng có nhiều phương pháp trị liệu bệnh (dựa trên điều chỉnh hệ vi sinh đường ruột) mới ra đời và được thử nghiệm rộng rãi, đủ để thấy tác động không hề đơn giản của những vi sinh vật bé nhỏ này đến sức khỏe và bệnh tật.
Hệ vi sinh và đường ruột khỏe mạnh không chỉ đơn giản là việc bạn có bị đau bụng, tiêu chảy hay không, mà còn liên quan đến:
✔️ Khả năng hấp thu dinh dưỡng, trao đổi chất và sản xuất vitamin
✔️ Giảm sự hình thành và xâm nhập độc tố vào tuần hoàn
✔️ Tình trạng viêm và kháng viêm
✔️ Khả năng miễn dịch
✔️ Chuyển hóa: đường huyết, mỡ máu, huyết áp..
✔️ Cảm xúc, tâm lý và hành vi
✔️ Hệ vi sinh đường ruột có vai trò đối với một quá trình lão hóa lành mạnh.
👉🏻 Ngày càng có nhiều bằng chứng khoa học chỉ ra rằng, hệ vi sinh có liên quan đến sự phát triển bênh tim mạch, ung thư, hô hấp, tiểu đường, bệnh ruột kích thích, tâm lý và thần kinh, bệnh thận mạn và bệnh gan.
👉🏻 Những bệnh nhân bị tiểu đường, tim mạch đều có đặc điểm hệ vi sinh rất riêng biệt, có thể nhận thấy kể cả khi bệnh chưa tiến triển thành triệu chứng.
----------------------------
Trong nhiều yếu tố tác động đến hệ vi sinh đường ruột, chế độ ăn và lối sống là 2 yếu tố quan trọng và có thể thay đổi nhất, không phải tự nhiên mà ông bà ta có câu “bệnh từ miệng vào, họa từ miệng ra” đâu nha.
🥗🏋️♂️ Chế độ ăn lành mạnh nhiều rau xanh và thực vật, cũng như vận động thể thao đều có tác động rất tích cực đến hệ vi sinh đường ruột.
Do đó, bạn hoàn toàn có thể bảo vệ sức khỏe của mình bằng cách sống “thân thiện” hơn với những người bạn vi sinh đang cư trú trong ruột.
Để nói kỹ lưỡng và chính xác về hệ vi sinh vật thì rất giông dài, phức tạp và vô cùng khó hiểu. Do đó, mình đã tạm tóm tắt một số thông tin chính đã được đơn giản hóa vào infographic bên dưới để bạn có thể hình dung sơ về chức năng và tác động của hệ vi sinh đối với sức khỏe thể chất và tinh thần.
Tạm thời chưa nhắc đến, prebiotic hay probiotic, TPCN các thể loại,...biết đâu, sau khi xem xong, bạn sẽ có thêm động lực để thay đổi lối sống và chế độ ăn sao cho thân thiện và hòa bình hơn những người bạn bé nhỏ bên trong thì sao 😊 (bản thân mình cũng có động lực ăn nhiều rau xanh và cố gắng đa dạng hóa chế độ ăn hơn sau khi hiểu rõ hơn về hệ vi sinh đường ruột đó).
--------------------
Còn một vấn đề khác nữa là:
Không chỉ thức ăn, mà bất cứ thứ gì bạn nạp vào cơ thể (đồ uống, thuốc,...) đều có thể tác động đến hệ vi sinh và sức khỏe của chúng ta
Từ thực quản, dạ dày đến ruột, thuốc chúng ta uống vào có thể tiếp xúc với hàng ngàn vi sinh vật khác nhau và tạo ra những tương tác nhất định. Những tương tác này có tính hai chiều:
💊 Thuốc có thể thay đổi môi trường vi sinh đường ruột và ảnh hưởng đến sự phát triển, thành phần và chức năng của vi khuẩn
🦠 Hệ vi sinh vật đường ruột có thể ảnh hưởng trực tiếp đến đáp ứng điều trị đối với các thuốc cụ thể thông qua biến đổi cấu trúc thuốc, enzym, từ đó làm thay đổi nồng độ, hiệu quả hoặc độc tính của thuốc
⛔️ Do đó, bạn chỉ nên uống thuốc đúng chỉ định và khi cần thiết nhé, vì mình thấy tình trạng chung của người VN là rất thích uống....kháng sinh và rất hay tự ý sử dụng thuốc (đôi khi không đúng cách và không cần thiết), nhiều khi chỉ lỡ cảm một tí, là ra tiệm thuốc/phòng khám đòi phải có thuốc nhanh, mạnh, uống vô cái hết liền triệu chứng trong 1,2 ngày thì mới tin vào tay nghề của người thầy thuốc.
Tuy nhiên, nhiều khi những thuốc “nhanh, mạnh” đó chưa chắc đã cần thiết và tốt cho bạn như bạn nghĩ đâu.
-------------------
Thông qua bài viết này bạn sẽ:
🔍 Hệ vi sinh là gì? Có chức năng gì đối với cơ thể
🔍 Hệ vi sinh “bất ổn” và bệnh tật: tiểu đường, tim mạch, ung thư,...
🔍 Các yếu tố tác động đến hệ vi sinh: chế độ ăn, thuốc vận động
---------------------
💡 Nội dung & Infographics: DS. Nguyễn Thị Cẩm Trâm
