22/02/2022
XỬ TRÍ HO KHI COVID
Ho, về bản chất là phản ứng bảo vệ cơ thể, nhằm tống xuất mầm bệnh ra khỏi đường hô hấp. Tuy nhiên, ho nhiều quá gây mệt, gây khó ngủ thì cần điều trị.
Chúng ta cần phân biệt 2 loại, ho khan và ho có đờm, vì cách xử lý sẽ khác nhau.
+ Ho khan, thường do nhiễm virus, gây kích ứng đường hô hấp.
+ Ho có đờm, thường do có bệnh mạn tính về đường hô hấp hoặc do nhiễm vi khuẩn.
Ho khan thì có thể dùng thuốc giảm ho. Ho có đờm thì không nên dùng thuốc giảm ho, mà nên dùng thuốc long đờm.
CÁC THUỐC GIẢM HO
1. Mật ong, bạc hà và các loại thảo dược, làm giảm kích thích đường hô hấp.
+ Viên uống Heviho thích hợp cho người lớn và Siro Heviho dễ nuốt cho trẻ em (người lớn cũng dùng được Siro) của Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam
2. Thuốc giảm ho bằng cách ức chế trung khu hô hấp:
+ Hoạt chất codein:
Codein có tác dụng giảm ho do ức chế trực tiếp trung tâm ho, nhưng làm khô và tăng độ quánh của dịch tiết phế quản. Khi bào chế thường kết hợp với terpin để làm loãng dịch tiết đường hô hấp. Dùng codein trong trường hợp ho khan gây khó chịu, mất ngủ và trong các chứng đau nhẹ và vừa.
Chống chỉ định: trẻ em dưới 1 tuổi, bệnh gan, suy hô hấp, phụ nữ có thai .
Codein làm khô đường hô hấp, tăng độ quánh của dịch tiết phế quản.
+ Hoạt chất dextromethorphan...
Do ức chế trung tâm ho, dextromethorphan có tác dụng chống ho tương tự codein, nhưng ít gây tác dụng phụ hơn.
Dextromethorphan không gây nghiện, không có tác dụng giảm đau và rất ít tác dụng an thần.
Dextromethorphan chỉ định tốt trong trường hợp ho khan, mạn tính.
Chống chỉ định: quá mẫn với thuốc, trẻ em dưới 2 tuổi, đang điều trị bằng thuốc ức chế monoaminoxydase (MAO) .
Thận trọng: người có nguy cơ hoặc đang suy giảm hô hấp, tiền sử bị hen, dị ứng.
Ngoài ra, trong nhóm này còn có hoạt chất pholcodin, noscapin...
3. Thuốc chống dị ứng nhóm kháng histamin thế hệ cũ:
+ Hoạt chất alimemazin (siro Theralene hoặc các loại siro tương tự)
+ Hoạt chất diphenhydramin (siro Benadryl hoặc các loại tương tự).
Chỉ định: các chứng ho khan do dị ứng, do kích thích, nhất là về ban đêm.
Các thuốc nhóm 3 này gây buồn ngủ.
THUỐC LONG ĐỜM
Có 2 loại, là làm tăng dịch tiết đường hô hấp, và làm tiêu nhầy, loãng đờm.
1. Các thuốc làm tăng dịch tiết
Là chất kích thích niêm mạc dạ dày hoặc bản chất là tinh dầu, có tác dụng kích thích các tế bào niêm mạc đường hô hấp tăng tiết dịch:
+ Hoạt chất Guaiphenesine, Terpin, Eucalyptol,...
Khi dùng các thuốc này cần uống nhiều nước.
2. Các thuốc tiêu nhầy:
+ Hoạt chất N-acetyl cystein: Acemuc hoặc các loại tương tự có cùng thành phần.
+ Họa chất ambroxol: Bisolvon hoặc các loại tương tự.
+ Hoạt chất bromhexin: Mucosolvan hoặc các loại tương tự.
Lưu ý khi sử dụng các thuốc long đờm loại tiêu nhầy:
+ Thuốc có thể gây co thắt phế quản nên chống chỉ định cho người hen phế quản.
+ Thuốc làm tiêu màng nhầy bảo vệ dạ dày nên có thể làm bệnh nhân dạ dày tá tràng bị nặng hơn.
Không dùng các thuốc long đờm quá 10 ngày trừ phi có chỉ định của BS.
XỬ TRÍ HO KÉO DÀI
Nhiều người sau khi âm tính vẫn ho kéo dài, xử trí như thế nào?
- Ho khan
Có thể vẫn còn virus chưa hết hẳn, hoặc nhiễm virus đường hô hấp khác. Hoặc ho do dị ứng, do khói thuốc, hóa chất...
Cách xử lý là dùng giảm ho bổ phế + thuốc chống dị ứng thế hệ cũ như alimemazine, diphenhydramin (Theralene hoặc Benadryl hoặc các loại có thành phần tương tự).
Một số trường hợp là do trào ngược dạ dày thực quản, do khi bị Covid, dễ lo lắng, mất ngủ, suy nghĩ nhiều... có thể gây tăng tiết acid dạ dày, gây rối loạn co thắt dạ dày thực quản, cũng gây ho khan. Trường hợp này cần dùng kháng acid để trung hòa dịch vị dạ đay, thuốc an thần nhẹ để giảm lo lắng, căng thẳng.
- Ho có đờm
Có thể do viêm phế quản, viêm phổi bội nhiễm vi khuẩn. Các trường hợp này phải thăm khám BS để dùng kháng sinh + long đờm (thường dùng loại ambroxol)
Có thể do các bệnh phổi khác như hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, giãn phế quản.. Khi đó cần đi khám chuyên khoa hô hấp để được xử lý triệt để.
- Ho do nấm đường hô hấp
Việc dùng kháng sinh, thuốc ức chế miễn dịch... có thể khiến một số loại nấm phát triển, dù bình thường không gây bệnh.
Nếu dùng các biện pháp điều trị ở trên mà vẫn ho kéo dài thì cần nghĩ đến nhiễm nấm. Khi đó cũng phải có BS chuyên khoa thăm khám và sử dụng thuốc chống nấm (thường rất hại gan) để điều trị triệt để.
P/S: Từ kinh nghiệm của cá nhân BS, điều trị ho kéo dài không hề dễ chút nào. Và đôi khi điều trị mãi không hết, mặc kệ nó thì tự nhiên hết ho.
Nguồn: [BS Huy Hoàng - Trung tâm oxy cao áp Việt - Nga]
