05/08/2025
出自战国时期《黄帝内经》里的《阴阳应象大论》。
黄帝曰：阴阳者，天地之道也，万物之纲纪，变化之父母，生杀之本始，神明之府也，治病必求于本。故积阳为天，积阴为地。阴静阳躁，阳生阴长，阳杀阴藏。阳化气，阴成形。寒极生热，热极生寒。寒气生浊，热气生清。清气在下，则生飧泄。浊气在上，则生䐜胀。此阴阳反作，病之逆从也。
故清阳为天，浊阴为地；地气上为云，天气下为雨，雨出地气，云出天气。故清阳出上窍，浊阴出下窍；清阳发腠理，浊阴走五脏；清阳实四支，浊阴归六腑。
Trong thiên Âm dương ứng tượng đại luận Hoàng Đế Nội Kinh xuất tự thời Chiến Quốc.
Hoàng Đế viết: Âm dương giả, thiên địa chi đạo dã, vạn vật chi cương kỉ, biến hoá chi phụ mẫu, sinh sát chi bản thủy, thần minh chi phủ dã, trị bệnh tất cầu kỳ bản. Cố tích dương vi thiên, tích âm vi địa. Âm tĩnh dương táo, dương sinh âm trưởng, dương sát âm tàng. Dương hoá khí, âm thành hình. Hàn cực sinh nhiệt, nhiệt cực sinh hàn. Hàn khí sinh trọc, nhiệt khí sinh thanh. Thanh khí tại hạ, tắc sinh xôn tiết. Trọc khí tại thượng, tắc sinh điền trướng. Thử âm dương phản tắc, bệnh chi nghịch tòng dã.
Cố thanh dương vi thiên, trọc âm vi địa; địa khí thượng vi vân, thiên khí hạ vi vũ, vũ xuất địa khí, vân xuất thiên khí. Cố thanh dương xuất thượng khiếu, trọc âm xuất hạ khiếu; thanh dương phát tấu lí, trọc âm tẩu ngũ tạng; thanh dương thực tứ chi, trọc âm quy lục phủ.
