https://www.facebook.com/585491294653123/

Thạc sĩ - Bác sĩ nội trú Ung thư Phan Hữu Kiệm, Hanoi (2025)

05/12/2025

Tiêm vaccine đúng, tầm soát đủ, điều trị kịp thời - chúng ta có thể tiến tới loại trừ ung thư cổ tử cung
-------
Ung thư cổ tử cung từ lâu được xem là một trong những loại ung thư có thể phòng ngừa hiệu quả nhất, bởi y học đã xác định rõ yếu tố gây bệnh chính: nhiễm virus HPV (Human Papillomavirus). Đây là loại virus rất phổ biến, lây truyền chủ yếu qua tiếp xúc da – niêm mạc trong hoạt động tình dục. Phần lớn phụ nữ sẽ nhiễm HPV ít nhất một lần trong đời mà không có triệu chứng. Hầu hết trường hợp, cơ thể tự loại bỏ virus trong vòng 1–2 năm. Tuy nhiên, khi nhiễm các chủng HPV nguy cơ cao và kéo dài, tế bào cổ tử cung có thể tiến triển từ tổn thương tiền ung thư (CIN) thành ung thư cổ tử cung theo thời gian.

Tin vui là hiện nay y học đã có một “bộ ba bảo vệ” giúp phòng ngừa và phát hiện sớm căn bệnh này một cách hiệu quả. Khi phụ nữ được tiếp cận đầy đủ và đúng thời điểm, nguy cơ ung thư cổ tử cung có thể giảm đáng kể, thậm chí gần như bị loại bỏ.

1. 𝑻𝒊𝒆̂𝒎 𝒄𝒉𝒖̉𝒏𝒈 𝒗𝒂𝒄𝒄𝒊𝒏𝒆 𝑯𝑷𝑽 – 𝒍𝒐̛́𝒑 𝒃𝒂̉𝒐 𝒗𝒆̣̂ đ𝒂̂̀𝒖 𝒕𝒊𝒆̂𝒏

Vaccine HPV giúp cơ thể tạo kháng thể đặc hiệu trước khi tiếp xúc với virus, đặc biệt hiệu quả nếu tiêm cho trẻ gái trước tuổi có quan hệ tình dục. Tiêm vaccine không chỉ bảo vệ từng cá nhân mà còn tạo lá chắn cộng đồng, giảm tỷ lệ lưu hành của virus trong dân số. Nhiều quốc gia đã chứng minh rằng khi tỉ lệ tiêm chủng cao, số ca tổn thương tiền ung thư và ung thư cổ tử cung giảm rõ rệt theo thời gian. Tiêm chủng vì thế là nền tảng quan trọng nhất trong chiến lược phòng bệnh.
Tuy nhiên, vaccine không thể bảo vệ chống lại tất cả các chủng HPV, cũng không thể xoá bỏ nguy cơ ở những người đã nhiễm virus trước khi tiêm. Vì thế, lớp bảo vệ thứ hai – tầm soát định kỳ bằng xét nghiệm HPV – có vai trò không thể thay thế.

2. 𝑻𝒂̂̀𝒎 𝒔𝒐𝒂́𝒕 𝒃𝒂̆̀𝒏𝒈 𝒙𝒆́𝒕 𝒏𝒈𝒉𝒊𝒆̣̂𝒎 𝑯𝑷𝑽 – 𝒍𝒐̛́𝒑 𝒃𝒂̉𝒐 𝒗𝒆̣̂ 𝒕𝒉𝒖̛́ 𝒉𝒂𝒊

Tầm soát định kỳ bằng xét nghiệm HPV nguy cơ cao (HPV DNA test) là phương pháp được khuyến cáo trên toàn thế giới. Phương pháp xét nghiệm HPV cho biết một người có nhiễm các chủng nguy cơ cao hay không.
+ Nếu kết quả âm tính, nguy cơ mắc ung thư cổ tử cung trong vài năm tới rất thấp, vì vậy khoảng cách tầm soát có thể kéo dài (thường 3–5 năm tuỳ hướng dẫn).
+ Nếu kết quả dương tính, phụ nữ sẽ được đánh giá nguy cơ và có thể được chỉ định soi cổ tử cung, Pap smear bổ sung, hoặc xét nghiệm chuyên sâu hơn để phát hiện sớm tổn thương.
+ Xét nghiệm HPV còn giúp phát hiện tình trạng nhiễm virus dai dẳng – yếu tố nguy cơ quan trọng nhất dẫn đến ung thư.

3. 𝑻𝒉𝒆𝒐 𝒅𝒐̃𝒊 𝒗𝒂̀ đ𝒊𝒆̂̀𝒖 𝒕𝒓𝒊̣ 𝒌𝒊̣𝒑 𝒕𝒉𝒐̛̀𝒊 – 𝒍𝒐̛́𝒑 𝒃𝒂̉𝒐 𝒗𝒆̣̂ 𝒄𝒖𝒐̂́𝒊 𝒄𝒖̀𝒏𝒈

Xét nghiệm tầm soát chỉ có ý nghĩa khi kết quả được tiếp nhận đúng và có hướng dẫn tiếp theo phù hợp. Nhiều tổn thương tiền ung thư, nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm, có thể điều trị hiệu quả bằng các thủ thuật đơn giản như khoét chóp cổ tử cung bằng vòng nhiệt điện (LEEP) hoặc đốt lạnh và có thể hồi phục hoàn toàn. Việc chủ quan bỏ qua các dấu hiệu bất thường hoặc trì hoãn điều trị mới là điều khiến căn bệnh trở nên nguy hiểm.
-------

Ba lớp bảo vệ trên không tách rời mà bổ sung cho nhau như ba lớp áo giáp. Tiêm chủng giúp ngăn nhiễm mới. Tầm soát định kỳ giúp phát hiện tình trạng nhiễm virus dai dẳng và tổn thương sớm. Theo dõi – điều trị giúp ngăn chặn bệnh tiến triển thành ung thư. Khi cả ba được thực hiện đầy đủ, phụ nữ có một “lá chắn” vững chắc, bền bỉ theo suốt nhiều năm.
-------
Ung thư cổ tử cung không phải số phận. Chúng ta đã có đầy đủ công cụ khoa học để phòng ngừa và phát hiện sớm.
Điều cần thiết là mỗi người phụ nữ chủ động bảo vệ bản thân bằng cách:
+ Tiêm vaccine HPV càng sớm càng tốt
+ Thực hiện xét nghiệm HPV theo khuyến cáo
+ Đi khám ngay khi có bất kỳ bất thường như chảy máu âm đạo sau quan hệ, ra khí hư bất thường hoặc đau vùng chậu không rõ nguyên nhân.
-------
𝑀𝑜̣̂𝑡 𝑚𝑢̃𝑖 𝑡𝑖𝑒̂𝑚 ℎ𝑜̂𝑚 𝑛𝑎𝑦. 𝑀𝑜̣̂𝑡 𝑙𝑎̂̀𝑛 𝑡𝑎̂̀𝑚 𝑠𝑜𝑎́𝑡 đ𝑢́𝑛𝑔 ℎ𝑒̣𝑛. 𝑀𝑜̣̂𝑡 𝑏𝑢𝑜̂̉𝑖 𝑘ℎ𝑎́𝑚 𝑠𝑜̛́𝑚 𝑘ℎ𝑖 𝑐𝑜́ 𝑑𝑎̂́𝑢 ℎ𝑖𝑒̣̂𝑢 𝑙𝑎̣. 𝑁ℎ𝑢̛̃𝑛𝑔 ℎ𝑎̀𝑛ℎ đ𝑜̣̂𝑛𝑔 𝑡𝑢̛𝑜̛̉𝑛𝑔 𝑐ℎ𝑢̛̀𝑛𝑔 𝑛ℎ𝑜̉ 𝑎̂́𝑦 𝑐𝑜́ 𝑡ℎ𝑒̂̉ 𝑐𝑢̛́𝑢 𝑙𝑎̂́𝑦 𝑐𝑎̉ 𝑚𝑜̣̂𝑡 𝑐𝑢𝑜̣̂𝑐 đ𝑜̛̀𝑖.

29/11/2025

PHÁT HIỆN UNG THƯ SỚM CHỈ BẰNG MỘT ỐNG MÁU?
𝒄𝒕𝑫𝑵𝑨 - 𝒔𝒊𝒏𝒉 𝒕𝒉𝒊𝒆̂́𝒕 𝒍𝒐̉𝒏𝒈 𝒗𝒂̀ 𝒏𝒉𝒖̛̃𝒏𝒈 đ𝒊𝒆̂̀𝒖 𝒄𝒂̂̀𝒏 𝒃𝒊𝒆̂́𝒕

1. 𝒄𝒕𝑫𝑵𝑨 𝒍𝒂̀ 𝒈𝒊̀? 𝑪𝒐̛ 𝒄𝒉𝒆̂́ 𝒉𝒐𝒂̣𝒕 đ𝒐̣̂𝒏𝒈 𝒄𝒖̉𝒂 𝒙𝒆́𝒕 𝒏𝒈𝒉𝒊𝒆̣̂𝒎?

Cơ thể của chúng ta được tạo thành từ các tế bào, hầu hết các tế bào chứa nhân, trong nhân lại chứa vật liệu di truyền là DNA (deoxyribonucleic acid), và DNA chứa nhiều gene, mỗi gene chính là những đoạn DNA cụ thể, có chức năng mã hóa cho một protein hoặc một chức năng nhất định.

Và tế bào ung thư cũng chứa DNA, tuy nhiên khác với DNA của tế bào bình thường ở chỗ nó mang một số đột biến ung thư.

Các tế bào trong quá trình phát triển của mình, sẽ có những tế bào chết đi hoặc bị phá hủy. DNA của những tế bào này trôi tự do trong máu. Nếu từ tế bào bình thường thì gọi là cfDNA (cell-free DNA). Nếu từ tế bào u thì gọi là ctDNA (circulating tumor DNA).

Tất cả chúng ta đều có cfDNA (cell-free DNA) từ tế bào bình thường, người có ung thư sẽ có một tỉ lệ nhỏ trong số đó (0.01-1%) là ctDNA do tế bào u giải phóng ra. Tỉ lệ nhỏ như vậy giải thích vì sao phát hiện ung thư giai đoạn sớm rất khó (20-40%)

Cả cfDNA và ctDNA đều bị dọn sạch rất nhanh bởi gan, thận, đại thực bào. Vì vậy, ctDNA phản ánh hoạt động “tức thời” của khối u, không phải tích lũy lâu dài. Lượng ctDNA tăng khi khối u tăng sinh hoặc trải qua hoại tử hoặc apoptosis (chết theo chương trình) nhiều. Lượng ctDNA giảm tạm thời sau hóa trị, xạ trị, hoặc phẫu thuật (vì tế bào ung thư bị dọn sạch nhanh).

Đây là lý do ctDNA rất tốt để:
+ Theo dõi đáp ứng điều trị
+ Theo dõi tái phát sớm (MRD – minimal residual disease)

𝑪𝒂́𝒄 𝒃𝒖̛𝒐̛́𝒄 𝒕𝒉𝒖̛̣𝒄 𝒉𝒊𝒆̣̂𝒏 𝒙𝒆́𝒕 𝒏𝒈𝒉𝒊𝒆̣̂𝒎 𝒄𝒕𝑫𝑵𝑨:

(1) Lấy 5–10 ml máu tĩnh mạch, bất kỳ thời điểm nào trong ngày, không phụ thuộc bữa ăn, tránh vận động mạnh ngay trước khi lấy máu và uống rượu quá mức trong vòng 24h trước đó. Phải dùng ống chuyên dụng (Streck/PAXgene) để tránh vỡ tế bào máu gây nhiễu cfDNA. Lấy mẫu nhẹ nhàng, tránh lắc mạnh. Tránh lấy máu ngay sau vận động mạnh, chấn thương, phẫu thuật, hoặc trong giai đoạn nhiễm trùng nặng vì cfDNA tăng cao.
(2) Dùng kỹ thuật giải trình tự thế hệ mới (NGS) hoặc PCR siêu nhạy để tìm:
+ Đột biến gen (mutations)
+ Methyl hóa DNA
+ Các bất thường cấu trúc DNA
(3) So sánh “mẫu đột biến” với dữ liệu ung thư → gợi ý nguy cơ và đôi khi dự đoán vị trí cơ quan.

Chú ý, ở giai đoạn sớm, lượng ctDNA rất ít, vì vậy xét nghiệm phải cực kỳ nhạy.

2. 𝒀́ 𝒏𝒈𝒉𝒊̃𝒂 𝒄𝒖̉𝒂 𝒔𝒂̀𝒏𝒈 𝒍𝒐̣𝒄 𝒖𝒏𝒈 𝒕𝒉𝒖̛ 𝒃𝒂̆̀𝒏𝒈 𝒄𝒕𝑫𝑵𝑨

✔ Ưu điểm
+ Không xâm lấn – chỉ cần lấy máu.
+ Có thể phát hiện nhiều loại ung thư trong một lần xét nghiệm (multi-cancer detection).
+ Hữu ích với ung thư khó tầm soát như tụy, buồng trứng, đường mật, gan…
+ Phát hiện đột biến nguy cơ cao trước khi thấy tổn thương trên CT/MRI.
+ Tiện lợi, phù hợp người sợ nội soi, chụp chiếu.

✔ Nhược điểm
+ Độ nhạy chưa cao ở giai đoạn sớm (Stage I): 20-40%
+ Không khẳng định được có ung thư hay không → chỉ là gợi ý nguy cơ.
+ Có thể dương tính giả hoặc âm tính giả.
+ Chi phí cao

3. 𝑮𝒊𝒂́ 𝒕𝒓𝒊̣ 𝒄𝒉𝒂̂̉𝒏 đ𝒐𝒂́𝒏 𝒉𝒊𝒆̣̂𝒏 𝒕𝒂̣𝒊
(rất quan trọng để quyết định “có nên làm hay không”)

🟦 Độ nhạy (khả năng phát hiện ung thư):
Giai đoạn I: 20–40%
Giai đoạn II–III: 40–70%
Giai đoạn IV: >80–90%
→ Nghĩa là: ung thư càng sớm càng khó phát hiện.

🟩 Độ đặc hiệu (âm tính → yên tâm):
Thường > 95–99%
→ Dương tính thường là “có vấn đề” thật, nhưng chưa chắc là ung thư.

🟧 Không thay thế các phương pháp sàng lọc chuẩn:
Vú → chụp nhũ ảnh
Đại trực tràng → nội soi đại trực tràng
Phổi → CT liều thấp
Gan → siêu âm + AFP ở người viêm gan
→ ctDNA chỉ bổ sung, chưa đủ để thay thế.

4. 𝑪𝑶́ 𝑵𝑬̂𝑵 𝑳𝑨̀𝑴 𝑺𝑨̀𝑵𝑮 𝑳𝑶̣𝑪 𝑼𝑵𝑮 𝑻𝑯𝒖̛̣ 𝑩𝑨̆̀𝑵𝑮 𝒄𝒕𝑫𝑵𝑨 𝑲𝑯𝑶̂𝑵𝑮?

✔ NÊN LÀM ở những đối tượng:
+ Người nguy cơ cao:
Hút thuốc lâu năm
Béo phì, ít vận động
Gia đình có nhiều người mắc ung thư
Đột biến gene nguy cơ (BRCA1/2…)
Bệnh gan mạn, viêm gan B, C
+ Tiếp xúc hóa chất nghề nghiệp
+ Người muốn tầm soát thêm ngoài các phương pháp chuẩn.
+ Người sợ nội soi/chụp chiếu, nhưng vẫn muốn kiểm tra nguy cơ ung thư.

✔ KHÔNG CẦN LÀM trong các trường hợp:
+ Người trẻ không yếu tố nguy cơ, chỉ kiểm tra “cho yên tâm”
+ Người đã được bác sĩ chỉ định sàng lọc định kỳ đầy đủ bằng phương pháp chuẩn.
+ Kỳ vọng xét nghiệm “biết chính xác có ung thư hay không” → ctDNA không làm được điều này.

5. 𝑪𝒉𝒊 𝒑𝒉𝒊́ 𝒙𝒆́𝒕 𝒏𝒈𝒉𝒊𝒆̣̂𝒎 𝒄𝒕𝑫𝑵𝑨 𝒕𝒂̣𝒊 𝑽𝒊𝒆̣̂𝒕 𝑵𝒂𝒎 (𝒖̛𝒐̛́𝒄 𝒕𝒊́𝒏𝒉 2024–2025)

Liquid biopsy đơn gene/đột biến: 5–10 triệu
Bộ panel 50–500 gene: 12–20 triệu
Xét nghiệm MCED (phát hiện đa ung thư, methyl hóa DNA) như Galleri-type: 18–30 triệuv.v...
→ Giá cao, chưa nằm trong BHYT

6. 𝑵𝒆̂́𝒖 𝒌𝒆̂́𝒕 𝒒𝒖𝒂̉ 𝒄𝒕𝑫𝑵𝑨 𝑫𝒖̛̣𝑶̛𝑵𝑮 𝑻𝑰́𝑵𝑯 – 𝒄𝒂̂̀𝒏 𝒍𝒂̀𝒎 𝒈𝒊̀?

Khi tiếp nhận kết quả ctDNA dương tính, bạn cần:

✔ 1. Bình tĩnh – ctDNA không khẳng định có ung thư.

✔ 2. Bác sĩ sẽ đánh giá xem dương tính thuộc nhóm nào:
+ Dương tính chỉ có đột biến → có thể là đột biến do lão hóa (CHIP - Clonal Hematopoiesis of Indeterminate Potential)
+ Dương tính gợi ý ung thư đặc hiệu (ví dụ: gợi ý phổi, tiêu hóa)
+ Dương tính mạnh → nguy cơ cao

✔ 3. Làm thêm các xét nghiệm chẩn đoán chuẩn:
CT ngực bụng
Nội soi dạ dày – đại tràng
MRI gan – tụy
Siêu âm tuyến giáp
Xét nghiệm chất chỉ điểm khối u (tumor marker)
Tùy vị trí gợi ý mà làm thêm PET/CT

✔ 4. Nếu vẫn âm tính trên hình ảnh → theo dõi 3–6 tháng. Vì tổn thương có thể quá nhỏ, chưa hiện hình.

7. 𝑵𝒆̂́𝒖 𝒌𝒆̂́𝒕 𝒒𝒖𝒂̉ 𝒄𝒕𝑫𝑵𝑨 𝑨̂𝑴 𝑻𝑰́𝑵𝑯 – 𝒄𝒐́ 𝒚𝒆̂𝒏 𝒕𝒂̂𝒎 𝒉𝒐𝒂̀𝒏 𝒕𝒐𝒂̀𝒏 𝒌𝒉𝒐̂𝒏𝒈?

Không. Âm tính không loại trừ ung thư giai đoạn sớm. Điều quan trọng là vẫn phải làm sàng lọc chuẩn theo đúng tuổi, theo yếu tố nguy cơ. ctDNA không thay thế nội soi, nhũ ảnh, CT phổi...

𝟖. 𝐓𝐨́𝐦 𝐭𝐚̆́𝐭 𝐧𝐠𝐚̆́𝐧 𝐠𝐨̣𝐧:

+ ctDNA là phương pháp lấy máu để phát hiện dấu vết DNA của ung thư.
+ Hữu ích, nhưng không cực kỳ chính xác ở giai đoạn sớm.
+ Không thay thế các phương pháp sàng lọc chuẩn.
+ Chi phí từ 5–30 triệu.
+ Phù hợp người nguy cơ cao, hoặc muốn sàng lọc mở rộng.
+ Dương tính → chưa khẳng định ung thư, cần chẩn đoán bổ sung.
+ Âm tính → chưa chắc không có ung thư, vẫn tầm soát bình thường.

𝐋𝐨̛̀𝐢 𝐤𝐡𝐮𝐲𝐞̂𝐧:

Trong bối cảnh y học ngày càng tiến bộ, ctDNA đang trở thành một công cụ mạnh mẽ giúp phát hiện ung thư sớm, theo dõi hiệu quả điều trị và tầm soát tái phát một cách nhanh chóng – an toàn – không xâm lấn.

Vì vậy, lần tới khi bạn có nhu cầu sàng lọc ung thư, kiểm tra nguy cơ hoặc theo dõi sau điều trị, hãy cân nhắc lựa chọn xét nghiệm ctDNA như một giải pháp bổ sung hiện đại và hữu ích.

Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe của mình – đôi khi chỉ một ống máu cũng có thể mang lại thông tin vô cùng quan trọng.

19/11/2025

THUỐC PEMBRORIA TỪ NGA VỪA ĐƯỢC CẤP PHÉP TẠI VIỆT NAM
NGƯỜI BỆNH CẦN HIỂU ĐÚNG ĐỂ TRÁNH KỲ VỌNG SAI LỆCH

Gần đây, thông tin về Pembroria, một loại thuốc điều trị ung thư do Nga sản xuất, được Bộ Y tế cấp phép lưu hành đã thu hút sự quan tâm lớn của nhiều bệnh nhân và gia đình. Tuy nhiên, cùng với sự chú ý đó cũng xuất hiện nhiều hiểu lầm, thậm chí có người nghĩ đây là “vaccine phòng ung thư”. Bài viết này giúp giải thích rõ ràng, dễ hiểu để người bệnh nắm được bản chất thật sự của thuốc, lợi ích, hạn chế và cách sử dụng sao cho phù hợp.

𝟏. Đ𝐚̂𝐲 𝐥𝐚̀ 𝐭𝐡𝐮𝐨̂́𝐜 đ𝐢𝐞̂̀𝐮 𝐭𝐫𝐢̣, 𝐤𝐡𝐨̂𝐧𝐠 𝐩𝐡𝐚̉𝐢 𝐭𝐡𝐮𝐨̂́𝐜 𝐩𝐡𝐨̀𝐧𝐠 𝐛𝐞̣̂𝐧𝐡 𝐡𝐚𝐲 𝐯𝐚𝐜𝐜𝐢𝐧𝐞

Pembroria chứa hoạt chất pembrolizumab, một loại thuốc dùng để điều trị một số bệnh ung thư. Thuốc chỉ được sử dụng khi:
+ Bệnh nhân đã có chẩn đoán xác định ung thư.
+ Bác sĩ chuyên khoa đánh giá phù hợp với phác đồ điều trị.

Thuốc không có tác dụng ngăn ngừa ung thư, không tiêm để phòng bệnh, và không phải vaccine. Nếu cơ thể khỏe mạnh, việc sử dụng thuốc là hoàn toàn không cần thiết và không đem lại lợi ích.

𝟐. 𝐓𝐡𝐮𝐨̂́𝐜 𝐡𝐨𝐚̣𝐭 đ𝐨̣̂𝐧𝐠 𝐧𝐡𝐮̛ 𝐭𝐡𝐞̂́ 𝐧𝐚̀𝐨

Pembrolizumab là một kháng thể đơn dòng tác động lên cơ chế PD-1 của hệ miễn dịch. Có thể hiểu đơn giản:
+ Tế bào ung thư thường “tự ngụy trang” để tránh bị hệ miễn dịch phát hiện.
+ Thuốc giúp gỡ bỏ lớp “ngụy trang” đó.
Khi đó, hệ miễn dịch nhận ra tế bào ác tính và tấn công chúng mạnh mẽ hơn.

Vì là thuốc miễn dịch nên hiệu quả thường không đến ngay lập tức. Bệnh nhân cần được theo dõi định kỳ để đánh giá đáp ứng, kết hợp xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh.

Thuốc được truyền tĩnh mạch tại cơ sở y tế, không phải thuốc uống hay thuốc tự dùng tại nhà.

𝟑. 𝐕𝐢̀ 𝐬𝐚𝐨 𝐠𝐨̣𝐢 𝐥𝐚̀ “𝐭𝐡𝐮𝐨̂́𝐜 𝐦𝐨̛́𝐢” 𝐨̛̉ 𝐕𝐢𝐞̣̂𝐭 𝐍𝐚𝐦

Pembrolizumab thực ra không phải thuốc mới, nó đã được sử dụng nhiều năm trong điều trị nhiều loại ung thư.

Thuốc gốc có tên Keytruda của hãng MSD được Bộ Y tế Việt Nam phê duyệt từ năm 2017.

Pembroria là thuốc tương tự sinh học (biosimilar) của pembrolizumab do Nga sản xuất. Đây là phiên bản khác của cùng một hoạt chất, tương đương về chất lượng và an toàn, vừa được cấp phép lưu hành tại Việt Nam vào cuối tháng 10/2025.

Việc có thêm thuốc tương tự sinh học giúp bệnh nhân có thêm lựa chọn với chi phí hợp lý hơn.

𝟒. 𝐓𝐡𝐮𝐨̂́𝐜 𝐜𝐨́ 𝐜𝐡𝐮̛̃𝐚 𝐤𝐡𝐨̉𝐢 𝐮𝐧𝐠 𝐭𝐡𝐮̛ 𝐡𝐨𝐚̀𝐧 𝐭𝐨𝐚̀𝐧 𝐡𝐚𝐲 𝐤𝐡𝐨̂𝐧𝐠?

Đây là câu hỏi mà rất nhiều bệnh nhân quan tâm. Thuốc không thể đảm bảo chữa khỏi hoàn toàn cho mọi trường hợp. Tuy nhiên, với nhóm bệnh nhân phù hợp, nghiên cứu cho thấy pembrolizumab có thể mang lại:
+ Giảm kích thước khối u.
+ Kiểm soát bệnh trong thời gian dài hơn.
+ Cải thiện thời gian sống thêm.
+ Cải thiện chất lượng cuộc sống.

Hiệu quả phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:
+ Loại ung thư và giai đoạn bệnh.
+ Đặc điểm sinh học của khối u, ví dụ mức biểu hiện PD-L1.
+ Thể trạng và bệnh kèm theo của người bệnh.

Không phải ai dùng cũng có đáp ứng, và bác sĩ sẽ là người cân nhắc lợi ích và nguy cơ trước khi chỉ định.

𝟓. 𝐍𝐡𝐮̛̃𝐧𝐠 𝐛𝐞̣̂𝐧𝐡 𝐥𝐲́ đ𝐮̛𝐨̛̣𝐜 𝐜𝐡𝐢̉ đ𝐢̣𝐧𝐡 𝐝𝐮̀𝐧𝐠 𝐩𝐞𝐦𝐛𝐫𝐨𝐥𝐢𝐳𝐮𝐦𝐚𝐛

Tại Việt Nam, thuốc có thể được sử dụng cho các bệnh ung thư sau:
+ Ung thư phổi không tế bào nhỏ.
+ U hắc tố ác tính.
+ Ung thư đầu cổ.
+ Ung thư dạ dày.
+ Ung thư đại trực tràng có MSI-H hoặc dMMR.
+ Ung thư gan.
+ Ung thư cổ tử cung.
Một số bệnh lý ác tính khác theo hướng dẫn chuyên môn.

Việc chỉ định không phải phụ thuộc vào mong muốn người bệnh mà dựa trên tiêu chuẩn rất chặt chẽ của Bộ Y tế.

𝟔. 𝐂𝐡𝐢 𝐩𝐡𝐢́ đ𝐢𝐞̂̀𝐮 𝐭𝐫𝐢̣ 𝐯𝐚̀ 𝐡𝐨̂̃ 𝐭𝐫𝐨̛̣ 𝐜𝐡𝐢 𝐭𝐫𝐚̉

Hiện thuốc chưa được bảo hiểm y tế thanh toán.
+ Pembroria: khoảng 18 triệu đồng mỗi lọ, thường dùng 2 lọ mỗi lần truyền.
+ Keytruda: khoảng 62 triệu đồng mỗi lọ. Riêng thuốc gốc Keytruda đang có chương trình hỗ trợ giảm chi phí theo quyết định Bộ Y tế. Một số chu kỳ có thể được miễn phí tùy mức hỗ trợ được xét duyệt.

Số chu kỳ điều trị dài hay ngắn phụ thuộc vào đáp ứng điều trị của từng cá nhân.

Người bệnh nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ điều trị để được tư vấn cụ thể nhất.

𝐊𝐞̂́𝐭 𝐥𝐮𝐚̣̂𝐧

Pembroria là một lựa chọn điều trị mới tại Việt Nam cho một số bệnh ung thư. Thuốc không phải “phép màu” chữa khỏi tất cả, nhưng với bệnh nhân phù hợp, nó có thể góp phần kiểm soát bệnh và cải thiện chất lượng sống. Điều quan trọng nhất là người bệnh cần hiểu đúng, tránh kỳ vọng sai lệch, và phối hợp chặt chẽ với bác sĩ trong quá trình điều trị.

06/11/2025

𝐊𝐡𝐢 𝐂𝐡𝐚𝐭𝐆𝐏𝐓 𝐤𝐞̂ đ𝐨̛𝐧 𝐭𝐡𝐮𝐨̂́𝐜: 𝐂𝐚́𝐢 𝐭𝐢𝐞̣̂𝐧 𝐜𝐮̉𝐚 𝐭𝐡𝐨̛̀𝐢 đ𝐚̣𝐢 𝐜𝐨̂𝐧𝐠 𝐧𝐠𝐡𝐞̣̂ 𝐯𝐚̀ 𝐜𝐚́𝐢 𝐠𝐢𝐚́ 𝐜𝐮̉𝐚 𝐬𝐮̛̣ 𝐜𝐡𝐮̉ 𝐪𝐮𝐚𝐧

Thời gian gần đây, mạng xã hội lan truyền mạnh mẽ một tình huống thú vị nhưng cũng đầy tranh cãi:
Một người dùng nhập vào ChatGPT câu hỏi tưởng chừng vô hại - “Tôi đang bị hắt hơi, nghẹt mũi, chảy nước mũi, ngứa mũi, chảy nước mắt, mệt mỏi thì ra nhà thuốc mua những thuốc gì?”.
Chỉ vài giây sau, kết quả trả về là một danh sách “đơn thuốc” hoàn chỉnh gồm Prednisolone, Loratadine, Montelukast, xịt mũi Seasoc và Enervon, kèm lời khuyên: “Uống 5–7 ngày, nếu không giảm thì nên đi khám bác sĩ.”

Người này sau đó cầm điện thoại ra nhà thuốc, yêu cầu bán đúng đơn của ChatGPT, và câu chuyện lập tức gây xôn xao. Nhiều người trầm trồ vì trí tuệ nhân tạo (AI) “quá giỏi”, nhưng giới chuyên môn lại lo ngại: liệu người bệnh có đang giao phó sức khỏe, thậm chí tính mạng cho một công cụ máy móc vô tri?

𝐻𝑎̃𝑦 𝑐𝑢̀𝑛𝑔 𝐵𝑆 𝐾𝑖𝑒̣̂𝑚 𝑏𝑎̀𝑛 𝑠𝑎̂𝑢 ℎ𝑜̛𝑛 𝑣𝑒̂̀ 𝑐𝑎̂𝑢 𝑐ℎ𝑢𝑦𝑒̣̂𝑛 𝑛𝑎̀𝑦.

𝟏. 𝐀𝐈 𝐜𝐨́ 𝐭𝐡𝐞̂̉ đ𝐮́𝐧𝐠 - 𝐧𝐡𝐮̛𝐧𝐠 “đ𝐮́𝐧𝐠” 𝐜𝐡𝐮̛𝐚 𝐜𝐡𝐚̆́𝐜 đ𝐚̃ “𝐚𝐧 𝐭𝐨𝐚̀𝐧”

AI, trong đó có ChatGPT, là một công cụ tuyệt vời trong việc tổng hợp thông tin. Nó đọc hàng triệu tài liệu, tổng hợp, so sánh và tạo ra câu trả lời gần như tức thì. Với tốc độ và khả năng tổng hợp như vậy, AI thực sự là “người trợ lý” đáng giá trong thời đại thông tin bùng nổ.

Tuy nhiên, tính đúng đắn của câu trả lời lại phụ thuộc hoàn toàn vào chất lượng thông tin đầu vào - tức là những gì người dùng cung cấp. Bạn có chắc rằng mình, người không chuyên sâu về y khoa, đã mô tả đầy đủ các triệu chứng, loại trừ đúng những dấu hiệu nguy hiểm, và biết mình đang mắc bệnh gì Chỉ cần một chi tiết nhỏ bị bỏ qua, ví dụ như người bệnh có tiền sử hen, bệnh tim mạch, tiểu đường hay đang mang thai, “đơn thuốc” mà AI đưa ra có thể không còn là lời khuyên vô hại. Prednisolone chẳng hạn, là thuốc có tác dụng chống viêm rất mạnh nhưng nếu dùng sai, dùng kéo dài hoặc với người đang có nhiễm trùng tiềm ẩn, có thể gây suy giảm miễn dịch, loét dạ dày, tăng đường huyết hoặc giữ nước, tăng huyết áp.

AI không biết người hỏi là ai, không nhìn thấy khuôn mặt, không nghe tiếng thở, không đo được mạch, nhiệt độ hay độ bão hòa oxy. Và chỉ với vài dòng mô tả sơ sài, làm sao nó có thể thay thế được một cuộc thăm khám thật sự? Do đó, AI chỉ nên được xem là công cụ hỗ trợ tham khảo - chứ không bao giờ là người kê đơn thực sự.

𝟐. 𝐊𝐡𝐢 𝐧𝐠𝐮̛𝐨̛̀𝐢 𝐛𝐞̣̂𝐧𝐡 𝐭𝐢𝐧 𝐭𝐮𝐲𝐞̣̂𝐭 đ𝐨̂́𝐢 𝐯𝐚̀𝐨 𝐀𝐈 - 𝐡𝐚̣̂𝐮 𝐪𝐮𝐚̉ đ𝐨̂𝐢 𝐤𝐡𝐢 𝐫𝐚̂́𝐭 đ𝐚́𝐧𝐠 𝐭𝐢𝐞̂́𝐜

AI có thể giúp tra cứu nhanh, hiểu sơ bộ về bệnh, nhưng nếu dùng sai cách, hậu quả có thể nghiêm trọng hơn chúng ta tưởng.

Tôi từng tiếp nhận một bệnh nhân nam 55 tuổi, bị ho kéo dài và khó thở nhẹ. Người này trước đó từng đọc trên mạng rằng “ho là do viêm phế quản mạn, có thể dùng Montelukast và thuốc xịt corticoid”. Sau khi hỏi ChatGPT, anh ta làm đúng như hướng dẫn - tự mua thuốc về dùng trong 3 tháng liền, vì... thấy cũng đỡ. Khi đến bệnh viện, tình trạng ho không những không giảm mà còn tăng, người bệnh sụt 5 kg, ho ra ít máu, hình ảnh CT ngực cho thấy một khối u ở phổi phải đã xâm lấn màng phổi. Điều đáng nói là nếu đến khám sớm hơn, khối u ấy hoàn toàn có thể được phát hiện ở giai đoạn khu trú, tiên lượng điều trị tốt hơn nhiều. Nhưng việc tự tin vào “đơn thuốc AI” đã khiến anh bỏ qua giai đoạn vàng trong chẩn đoán.

Một trường hợp khác, một bệnh nhân COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính) vào viện trong tình trạng khó thở nặng. Khi hỏi lại, người nhà cho biết họ đã tra ChatGPT để tìm “thuốc giảm ho, dễ thở”, và AI gợi ý dùng thuốc kháng histamin, kết hợp xịt mũi co mạch. Những loại thuốc này không những không có tác dụng với COPD mà còn có thể làm khô đường thở, ức chế phản xạ ho, khiến đờm ứ lại, làm tình trạng nặng hơn.

Những câu chuyện như vậy không hiếm. Và điều khiến chúng ta phải suy nghĩ đó là: Không phải AI sai, mà là con người đang dùng AI sai cách.

𝟑. 𝐕𝐢̀ 𝐬𝐚𝐨 𝐜𝐡𝐮̛̃𝐚 𝐛𝐞̣̂𝐧𝐡 𝐭𝐡𝐞𝐨 “đ𝐨̛𝐧 𝐭𝐡𝐮𝐨̂́𝐜 𝐀𝐈” 𝐜𝐨́ 𝐭𝐡𝐞̂̉ 𝐧𝐠𝐮𝐲 𝐡𝐢𝐞̂̉𝐦?

Điều nguy hiểm nhất khi tự tra cứu và dùng thuốc theo AI là thiếu khả năng đánh giá mức độ bệnh và các yếu tố liên quan. AI không có khả năng khám, đo huyết áp, nghe tim phổi hay đánh giá phản ứng phụ. Nó chỉ suy luận dựa trên mô hình ngôn ngữ - không phải trên bằng chứng lâm sàng thực tế.

Một vài ví dụ dễ hiểu:

Đau ngực:
Người bệnh mô tả “đau tức ngực trái, lan ra vai, khó thở nhẹ” - AI có thể cho rằng đây là cơn lo âu hoặc viêm cơ, gợi ý thuốc giảm đau. Nhưng với bác sĩ, đây là dấu hiệu kinh điển của nhồi máu cơ tim, cần nhập viện cấp cứu ngay.

Khó thở, mệt mỏi:
AI có thể gợi ý “hen hoặc viêm mũi dị ứng”. Nhưng trong thực tế, đó có thể là tràn dịch màng phổi do ung thư, hoặc đợt cấp COPD, thậm chí thuyên tắc phổi - những tình huống đòi hỏi xử trí chuyên khoa khẩn cấp.

Dùng corticoid tùy tiện:
Như trong ví dụ đầu bài, thuốc Prednisolone không phải “thuốc cảm cúm” thông thường. Chỉ vài viên dùng sai cách có thể gây mất ngủ, tăng đường huyết, loãng xương, tăng huyết áp, hay hội chứng Cushing giả.

Và nguy hiểm hơn nữa là tác hại âm thầm lâu dài khi người bệnh dùng thuốc sai, làm mờ triệu chứng, khiến bệnh tiến triển âm thầm, đến khi phát hiện thì đã muộn. Trong ung thư, sự chậm trễ vài tháng đôi khi là ranh giới giữa điều trị triệt căn và chăm sóc giảm nhẹ.

𝟒. 𝐋𝐨̛̀𝐢 𝐤𝐡𝐮𝐲𝐞̂𝐧 𝐭𝐮̛̀ 𝐛𝐚́𝐜 𝐬𝐢̃: 𝐇𝐚̃𝐲 𝐥𝐚̀ 𝐧𝐠𝐮̛𝐨̛̀𝐢 𝐝𝐮̀𝐧𝐠 𝐀𝐈 𝐭𝐡𝐨̂𝐧𝐠 𝐦𝐢𝐧𝐡, 𝐤𝐡𝐨̂𝐧𝐠 𝐩𝐡𝐚̉𝐢 𝐧𝐠𝐮̛𝐨̛̀𝐢 𝐥𝐞̣̂ 𝐭𝐡𝐮𝐨̣̂𝐜

AI là bước tiến vượt bậc của nhân loại, và chính tôi - một bác sĩ điều trị - cũng sử dụng AI hàng ngày:
+ Tra cứu y văn
+ Học hỏi phương pháp nghiên cứu mới
+ Soạn tài liệu chuyên môn
+ Tóm tắt bài báo quốc tế
+ Và thậm chí dùng để hỗ trợ giảng dạy, giải thích bệnh cho bệnh nhân dễ hiểu hơn.

Nhưng tôi không bao giờ dùng AI để thay thế quyết định lâm sàng. Vì y học là lĩnh vực đặc biệt - nơi mỗi con người là một cá thể duy nhất, với tiền sử, cơ địa, bệnh nền, phản ứng thuốc, thậm chí cả tâm lý khác nhau.

𝗩𝗼̛́𝗶 𝗻𝗴𝘂̛𝗼̛̀𝗶 𝗱𝗮̂𝗻, 𝗕𝗦 𝗞𝗶𝗲̣̂𝗺 𝗰𝗼́ 𝘃𝗮̀𝗶 𝗹𝗼̛̀𝗶 𝗸𝗵𝘂𝘆𝗲̂𝗻 𝗻𝗴𝗮̆́𝗻 𝗴𝗼̣𝗻:

(1) AI chỉ là công cụ hỗ trợ - không phải bác sĩ.
Hãy xem nó như “người thư ký tổng hợp thông tin”, không phải “người kê đơn”.

(2) Nếu tra cứu thông tin y khoa qua AI, hãy đối chiếu ít nhất hai nguồn đáng tin cậy, ví dụ như trang của Bộ Y tế, CDC, Mayo Clinic, hay các bệnh viện lớn trong nước.

(3) Luôn hỏi ý kiến bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường.
Đừng vì sợ tốn thời gian mà đánh đổi sức khỏe lâu dài.

(4) Nếu dùng AI, hãy học cách hỏi đúng.
Mô tả rõ ràng, trung thực, nhưng đừng mong chờ một “đơn thuốc” cụ thể. Thay vào đó, hãy hỏi: “Tôi nên đi khám chuyên khoa nào?” hoặc “Dấu hiệu nào cần đến viện ngay?” - đó mới là cách dùng AI an toàn.

𝐓𝐚̣𝐦 𝐤𝐞̂́𝐭: 𝐇𝐚̃𝐲 đ𝐞̂̉ 𝐜𝐨̂𝐧𝐠 𝐧𝐠𝐡𝐞̣̂ 𝐯𝐚̀ 𝐲 𝐡𝐨̣𝐜 𝐜𝐮̀𝐧𝐠 𝐬𝐨𝐧𝐠 𝐡𝐚̀𝐧𝐡

AI là thành tựu vĩ đại của thời đại, giúp chúng ta đi nhanh hơn, biết nhiều hơn. Nhưng trong lĩnh vực sức khỏe, sự cẩn trọng và nhân tính vẫn là điều không thể thay thế. Một cỗ máy dù thông minh đến đâu cũng không thể cảm nhận được hơi thở của người bệnh, không thể nhìn vào đôi mắt lo lắng của họ để biết điều gì đang thực sự diễn ra. Chỉ có sự thăm khám trực tiếp, sự lắng nghe và kinh nghiệm lâm sàng của bác sĩ mới mang lại chẩn đoán chính xác và an toàn nhất.

𝐻𝑎̃𝑦 đ𝑒̂̉ 𝐴𝐼 𝑡𝑟𝑜̛̉ 𝑡ℎ𝑎̀𝑛ℎ 𝑛𝑔𝑢̛𝑜̛̀𝑖 đ𝑜̂̀𝑛𝑔 ℎ𝑎̀𝑛ℎ - 𝑐ℎ𝑢̛́ 𝑘ℎ𝑜̂𝑛𝑔 𝑝ℎ𝑎̉𝑖 𝑛𝑔𝑢̛𝑜̛̀𝑖 𝑙𝑎́𝑖 𝑡𝑎̀𝑢 𝑞𝑢𝑦𝑒̂́𝑡 đ𝑖̣𝑛ℎ ℎ𝑜𝑎̀𝑛 𝑡𝑜𝑎̀𝑛 𝑠𝑜̂́ 𝑝ℎ𝑎̣̂𝑛 𝑐𝑢̉𝑎 𝑏𝑎̣𝑛.

29/10/2025

“𝐓𝐮̛̀ 𝐤𝐡𝐢 𝐜𝐨́ 𝐭𝐫𝐢𝐞̣̂𝐮 𝐜𝐡𝐮̛́𝐧𝐠 đ𝐞̂́𝐧 𝐤𝐡𝐢 𝐛𝐚̆́𝐭 đ𝐚̂̀𝐮 đ𝐢𝐞̂̀𝐮 𝐭𝐫𝐢̣ 𝐮𝐧𝐠 𝐭𝐡𝐮̛: 𝐡𝐚̀𝐧𝐡 𝐭𝐫𝐢̀𝐧𝐡 𝐜𝐮̉𝐚 𝐬𝐮̛̣ 𝐜𝐡𝐚̣̂𝐦 𝐭𝐫𝐞̂̃”

Trong hành trình đối mặt với ung thư, thời gian từ khi bệnh nhân xuất hiện những dấu hiệu đầu tiên cho đến khi bắt đầu điều trị chính thức - thường được gọi là “thời gian chẩn đoán - điều trị (diagnostic and treatment interval)” - là yếu tố có ảnh hưởng sâu sắc đến tiên lượng bệnh. Nhiều nghiên cứu trên thế giới đã chứng minh rằng, chậm trễ trong chẩn đoán và điều trị có thể làm giảm cơ hội sống, tăng gánh nặng tâm lý, và làm mất cơ hội điều trị triệt để ở giai đoạn sớm.

1. 𝙏𝙝𝒐̛̀𝙞 𝙜𝙞𝙖𝙣 𝙩𝙧𝙪𝙣𝙜 𝙗𝒊̀𝙣𝙝 𝙩𝒖̛̀ 𝙩𝙧𝙞𝒆̣̂𝙪 𝙘𝙝𝒖̛́𝙣𝙜 đ𝒆̂́𝙣 đ𝙞𝒆̂̀𝙪 𝙩𝙧𝒊̣

Theo tổng hợp từ các nghiên cứu quốc tế:

Với ung thư phổi, thời gian trung bình từ khi xuất hiện triệu chứng đến khi bắt đầu điều trị dao động từ 60-120 ngày (tức khoảng 2-4 tháng).

Ở Việt Nam, nhiều báo cáo ghi nhận bệnh nhân thường đến viện muộn hơn, có thể sau 3-6 tháng, thậm chí lâu hơn nếu triệu chứng ban đầu mờ nhạt hoặc bị nhầm với bệnh lý hô hấp mạn tính như viêm phế quản, lao phổi hay COPD.

Với các loại ung thư khác (như vú, đại trực tràng, dạ dày), khoảng thời gian này cũng dao động từ 1 đến 4 tháng, tùy thuộc vào mức độ nhận biết triệu chứng và khả năng tiếp cận y tế.

Đây là một khoảng thời gian đủ dài để bệnh tiến triển thêm một hoặc nhiều giai đoạn.

2. 𝙉𝙝𝒖̛̃𝙣𝙜 𝙮𝒆̂́𝙪 𝙩𝒐̂́ 𝙦𝙪𝙮𝒆̂́𝙩 đ𝒊̣𝙣𝙝 𝙩𝙝𝒐̛̀𝙞 𝙜𝙞𝙖𝙣 𝙣𝒂̀𝙮

Thời gian “từ triệu chứng đến điều trị” chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, có thể chia làm ba nhóm chính:

𝒂. 𝒀𝒆̂́𝒖 𝒕𝒐̂́ 𝒕𝒉𝒖𝒐̣̂𝒄 𝒗𝒆̂̀ 𝒃𝒆̣̂𝒏𝒉 𝒏𝒉𝒂̂𝒏

Nhận thức và thái độ với triệu chứng: Phần lớn bệnh nhân ban đầu thường xem nhẹ ho khan, sụt cân, mệt mỏi, hoặc đau ngực nhẹ. Nhiều người tự mua thuốc điều trị, trì hoãn đi khám.

Tâm lý sợ bệnh, sợ chẩn đoán ung thư: Nhiều người e ngại “phát hiện ra ung thư thì chỉ còn chờ chết”, nên cố tránh đi khám.

Điều kiện kinh tế, địa lý: Khoảng cách xa trung tâm chuyên khoa, chi phí đi lại và xét nghiệm cao, hoặc thủ tục bảo hiểm phức tạp đều là rào cản đáng kể.

Niềm tin vào y học cổ truyền hoặc điều trị dân gian: Một tỷ lệ không nhỏ bệnh nhân lựa chọn “chữa mẹo”, “thuốc Nam”, làm mất thời gian quý báu.

𝒃. 𝒀𝒆̂́𝒖 𝒕𝒐̂́ 𝒕𝒉𝒖𝒐̣̂𝒄 𝒗𝒆̂̀ 𝒉𝒆̣̂ 𝒕𝒉𝒐̂́𝒏𝒈 𝒚 𝒕𝒆̂́

Quá tải bệnh viện tuyến trung ương, khiến quá trình thăm khám, xét nghiệm, hội chẩn và xếp lịch điều trị bị kéo dài.

Thiếu quy trình “đường chẩn đoán nhanh” (fast-track) như tại các nước phát triển, nơi bệnh nhân nghi ung thư được ưu tiên xét nghiệm và hội chẩn trong vòng vài ngày.

Thiếu liên kết giữa các tuyến, khiến bệnh nhân phải tự tìm đường đến cơ sở có chuyên khoa phù hợp, dễ lặp lại xét nghiệm, mất thêm thời gian.

𝗰. 𝗬𝗲̂́𝘂 𝘁𝗼̂́ 𝘁𝗵𝘂𝗼̣̂𝗰 𝘃𝗲̂̀ 𝗯𝗲̣̂𝗻𝗵 𝗹𝘆́

Một số ung thư có diễn biến âm thầm, triệu chứng không đặc hiệu (như ung thư phổi giai đoạn sớm, ung thư tụy, gan...).

Ngược lại, các khối u gây triệu chứng rõ (như ung thư vú sờ thấy được, ung thư đại trực tràng chảy máu) thường được phát hiện sớm hơn.

3. 𝑽𝒊̀ 𝒔𝒂𝒐 𝒓𝒖́𝒕 𝒏𝒈𝒂̆́𝒏 𝒕𝒉𝒐̛̀𝒊 𝒈𝒊𝒂𝒏 𝒏𝒂̀𝒚 𝒍𝒂̣𝒊 𝒒𝒖𝒂𝒏 𝒕𝒓𝒐̣𝒏𝒈

Càng phát hiện sớm, cơ hội điều trị triệt để càng cao. Với ung thư phổi, nếu phát hiện ở giai đoạn I, tỷ lệ sống 5 năm có thể đạt 70–80%; trong khi ở giai đoạn IV, con số này chỉ còn khoảng 10–15%.

Rút ngắn thời gian chẩn đoán giúp giảm căng thẳng tâm lý. Bệnh nhân đỡ mệt mỏi vì chờ đợi kết quả, đỡ hoang mang, và dễ tuân thủ điều trị hơn.

Giảm chi phí điều trị. Phát hiện ở giai đoạn sớm thường chỉ cần phẫu thuật hoặc xạ trị đơn thuần, trong khi giai đoạn muộn phải phối hợp hóa trị, điều trị đích, miễn dịch, tốn kém gấp nhiều lần.

4. 𝑳𝒂̀𝒎 𝒕𝒉𝒆̂́ 𝒏𝒂̀𝒐 đ𝒆̂̉ 𝒄𝒂̉𝒊 𝒕𝒉𝒊𝒆̣̂𝒏

Tăng cường truyền thông y tế cộng đồng, giúp người dân hiểu rằng ho kéo dài, sụt cân không rõ nguyên nhân, hoặc đau ngực dai dẳng cần được khám sớm.

Thiết lập quy trình chẩn đoán nhanh (fast-track) tại các cơ sở chuyên khoa ung bướu.

Đào tạo bác sĩ tuyến cơ sở để nhận diện sớm dấu hiệu nghi ngờ ung thư và chuyển tuyến kịp thời.

Ứng dụng công nghệ thông tin (đặt lịch khám, chuyển hồ sơ điện tử, liên thông bảo hiểm) để giảm thời gian chờ đợi.

𝟱. 𝗞𝗲̂́𝘁 𝗹𝘂𝗮̣̂𝗻

“Thời gian từ khi có triệu chứng đến khi bắt đầu điều trị” không chỉ là con số - đó là một chỉ dấu phản ánh hiệu quả của cả hệ thống y tế và mức độ hiểu biết của cộng đồng về ung thư.

Mỗi ngày trôi qua trước khi bệnh nhân được điều trị là một cơ hội bị bỏ lỡ.

Vì thế, phát hiện sớm - chẩn đoán sớm - điều trị sớm không chỉ là khẩu hiệu, mà là chìa khóa mở ra cánh cửa hy vọng cho hàng ngàn người bệnh ung thư mỗi năm.

12/10/2025

HÀNH TRÌNH TIẾP SỨC
– NHỮNG SUY NGẪM TỪ MỘT CHẶNG CHẠY

Hôm nay, tôi tham gia giải chạy Hành Trình Tiếp Sức do Bệnh viện K tổ chức, nhằm gây quỹ hỗ trợ cho những bệnh nhân ung thư có hoàn cảnh khó khăn.

Đây là năm thứ hai giải chạy được tổ chức – một hành trình ý nghĩa, không chỉ vì mục tiêu thiện nguyện mà còn vì những giá trị sâu xa mà nó gợi lên.

Trong bất kỳ bộ môn thể thao nào cũng ẩn chứa triết lý riêng, và chạy bộ cũng vậy. Hôm nay, giữa từng nhịp thở và bước chạy, tôi chợt nhận ra: hành trình chạy bộ và hành trình chiến đấu với ung thư có rất nhiều điểm tương đồng.
________________________________________

(1) ĐÚNG và SAI

Ngay từ những ngày đầu thông báo bán vé chạy gây quỹ được công bố chính thức trên trang HÀNH TRÌNH TIẾP SỨC thì đã có những trang facebook giả mạo, trông còn có vẻ uy tín hơn bởi có tích xanh, nhiều lượt like và số người theo dõi thậm chí còn lớn hơn cả trang chính thức.

Bệnh nhân ung thư và người thân khi tiếp cận các thông tin cũng vậy. Họ bị bủa vây bởi ma trận thông tin, cả khoa học, giả khoa học và phi khoa học nữa, nhiều người bệnh và gia đình bị cuốn vào vòng xoáy thông tin sai lệch, để rồi mất mát không chỉ về sức khỏe, tài chính, mà còn cả niềm tin.

Để không đi lạc hướng, chúng ta cần biết hỏi đúng và tìm ở nơi đáng tin cậy. Như chính tôi đã từng phải truy cập trang Facebook chính thức của Bệnh Viện K để xác nhận bài đăng bán vé gây quỹ và cả bài cảnh báo về các trang giả mạo kia.

Tìm đúng thông tin là bước đầu tiên để có những quyết định đúng đắn.
________________________________________

(2) MUỘN THÌ PHẢI LÀM SAO?

Sáng nay, tôi đến muộn hơn giờ xuất phát hơn 10 phút. Một mình, tôi bắt đầu chạy giữa đường đua đã thưa người. Vượt qua nỗi ngại ngùng, thất vọng, tôi vẫn chạy – vì tôi tin chỉ cần còn bước tiếp là còn cơ hội về đích.

Tôi nghĩ đến những bệnh nhân phát hiện ung thư ở giai đoạn muộn. Trước lựa chọn khó khăn “bỏ cuộc hay tiếp tục chiến đấu”, họ cần rất nhiều dũng cảm và niềm tin.

Mỗi người đều có cho mình những mục tiêu khác nhau phù hợp với bản thân. Có người chạy 10km, có người chạy 5km, có người lại chạy 3 km. Có người chạy để giành giải thưởng, có người chạy để kết nối bạn bè, có người lại chạy để lưu giữ những kỷ niệm ý nghĩa trong hành trình sống.

Cũng vậy, bệnh nhân ung thư khi ở những giai đoạn khác nhau sẽ có những mục tiêu điều trị khác nhau, có giai đoạn có thể điều trị khỏi, có giai đoạn tiên lượng tái phát di căn cao, có giai đoạn thì việc điều trị tập trung nhiều hơn vào mục tiêu kéo dài thời gian sống và nâng cao chất lượng sống trong thời gian ấy.

“Fight or fly” – Chiến đấu hay bỏ chạy – là ở bạn.
Nhưng hãy nhớ, còn tiếp tục là còn hy vọng.
________________________________________

(3) ĐỪNG SO SÁNH

Bạn chạy chậm quá, anh kia chạy nhanh quá. Bạn bị đau chân nhưng vẫn cố chạy cho bằng bạn bằng bè, để đỡ bị bỏ lại phía sau… muôn vàn sự so sánh và điều đó là điều rất bản năng của con người.

So sánh đôi khi là động lực nhưng có lúc lại khiến ta chìm sâu vào sự thất vọng và căng thẳng không đáng có.

Trong điều trị ung thư cũng vậy. Không có hai bệnh nhân nào hoàn toàn giống nhau.

Mỗi người có đặc điểm thể chất, bệnh lý, khả năng đáp ứng, tác dụng phụ và điều kiện sống khác nhau. Vì vậy, dù cùng một hướng dẫn điều trị, bác sĩ luôn phải điều chỉnh phác đồ “may đo” riêng cho từng người.

Tôi từng gặp nhiều bệnh nhân từ chối điều trị chuẩn chỉ vì nghe “ông hàng xóm hóa trị rồi mất sau 3 tháng” hay “bà kia uống thuốc nam giờ khỏe mạnh lắm”… Nhưng khi hỏi kỹ, họ không biết rõ người kia mắc loại ung thư nào, giai đoạn mấy, điều trị ở đâu.
Có người thậm chí chưa được chẩn đoán xác định mà đã tự mặc định mình bị ung thư, tự điều trị rồi cho rằng mình “khỏi bệnh”.

Hãy đừng tin vào lời đồn, mà hãy tin vào bằng chứng khoa học và bác sĩ điều trị.

Đừng so sánh – vì hành trình của bạn là duy nhất.
________________________________________

(4) SỰ PHÙ HỢP LÀ ĐIỀU QUAN TRỌNG NHẤT

Có người chạy với giày xịn, gel năng lượng, đồng hồ chuyên dụng. Có người chỉ cần đôi chân trần và tinh thần thoải mái là đủ. Mỗi người đều đang tìm kiếm sự phù hợp với chính mình.

Trong điều trị ung thư, cũng vậy. Có nhiều lựa chọn: phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, thuốc đích, miễn dịch, chăm sóc giảm nhẹ… Sự lựa chọn không chỉ dựa vào “phương pháp hiện đại nhất”, mà phải phù hợp nhất với giai đoạn bệnh, thể trạng, tài chính, điều kiện chăm sóc và tinh thần của bệnh nhân.

Hiện đại nhất không phải lúc nào cũng là tốt nhất.
Phù hợp nhất mới là quan trọng nhất.
________________________________________

(5) NẾU THẤT BẠI?

Trên đường chạy, có những người vấp ngã, chấn thương, phải dừng lại giữa chừng. Dù đã cố gắng hết sức, vẫn có lúc phải chấp nhận dừng lại.

Trong điều trị ung thư, cũng có những phác đồ không còn hiệu quả, khối u vẫn tiến triển, bệnh nhân kiệt sức vì tác dụng phụ, hoặc tiên lượng quá xấu. Khi đó, dừng lại không phải là bỏ cuộc, mà là một cách để bình an, để sống trọn vẹn phần còn lại.

Tôi mong bệnh nhân và gia đình đón nhận điều đó bằng sự bình thản.

Đừng hối tiếc vì những gì đã cố gắng. Mỗi bước đi, mỗi lần điều trị, mỗi ngày còn lại đều là minh chứng cho nghị lực và lòng kiên cường.

Khi thời gian còn lại ít ỏi, càng cần sống trọn vẹn và yêu thương nhiều hơn.
________________________________________

Đó là những suy ngẫm của tôi – một bác sĩ, một người đồng hành cùng bệnh nhân ung thư, và cũng là một người chạy bộ.

Mỗi chặng chạy, mỗi hành trình điều trị, đều là một cuộc chiến của niềm tin, ý chí và sự lựa chọn đúng đắn.

Mong rằng, bệnh nhân và gia đình luôn tìm thấy hướng đi sáng suốt – dưới sự dẫn đường của bác sĩ và ánh sáng của khoa học.

Thạc sĩ - Bác sĩ nội trú Ung thư Phan Hữu Kiệm

05/12/2025

29/11/2025

19/11/2025

06/11/2025

29/10/2025

12/10/2025

Address

Website

Alerts

Shortcuts

Share

Category