Khoa Y Học Cổ truyền - PHCN Bệnh viện Quân y 5

02/12/2025

Tam giác cảnh (Carotid triangle) — “vùng tối kỵ” trong nhiều kỹ thuật tác động bằng tay
Tam giác cảnh là tiểu tam giác quan trọng nhất của tam giác cổ trước vì chứa bó mạch cảnh (đường cấp máu lên não), tĩnh mạch cảnh trong (dẫn lưu não), dây X (phế vị: điều hoà tim mạch – hô hấp) và nhiều thần kinh sọ khác. Chỉ một thao tác “day – ấn sâu sai chỗ” cũng có thể gây choáng/ngất do phản xạ xoang cảnh, và ở người có bệnh lý mạch máu có thể tiềm ẩn rủi ro.
1) Vị trí & ý nghĩa
Nằm ở mặt trước – bên cổ, ngay trước bờ trước cơ ức đòn chũm (SCM), khoảng từ xương móng đến góc hàm.
Đây là vùng dùng để:bắt mạch cảnh,nghe âm thổi động mạch cảnh,đánh giá hạch cổ sâu và các bất thường mạch vùng cổ.
2) Giới hạn giải phẫu — cần nhớ để định vị “vùng nguy cơ”
Tam giác cảnh thường được mô tả với 3 cạnh:
Bờ trên: bụng sau cơ nhị thân (posterior belly of digastric) (có thể kèm cơ trâm–móng stylohyoid)
Bờ trước – dưới: bụng trên cơ vai–móng (superior belly of omohyoid)
Bờ sau – ngoài: bờ trước cơ ức đòn chũm (anterior border of SCM)
Mái (Roof): da → mạc nông → cơ bám da cổ (platysma) → mạc cổ nông.
Sàn (Floor): các cơ sâu vùng hầu–thanh quản: thường gặp thyrohyoid, hyoglossus, middle & inferior pharyngeal constrictors (tùy mức).
Mẹo định vị thực hành: sờ bờ trước SCM, tìm điểm mạch cảnh đập ngay phía trong bờ này (thường ngang mức sụn giáp–xương móng). Đó chính là “cửa vào” tam giác cảnh.
3) Thành phần bên trong — cái gì nằm trong tam giác cảnh?
A) Bó mạch cảnh (Carotid sheath)
Trong “bao cảnh” (carotid sheath) có 3 thành phần chính:
Động mạch cảnh (phần dưới là cảnh chung, lên cao chia thành):
ĐM cảnh trong (Internal carotid artery – ICA) → lên sọ cấp máu cho não
ĐM cảnh ngoài (External carotid artery – ECA) → cấp máu cho mặt, da đầu, cổ
Tĩnh mạch cảnh trong (Internal jugular vein – IJV) → dẫn lưu máu từ não về tim
Thần kinh phế vị – dây X (Vagus nerve, CN X) → chạy giữa/ phía sau giữa ĐM và TM trong bao cảnh
Hạch cổ sâu cũng “đi kèm” quanh bao cảnh.
😎 Xoang cảnh & thể cảnh (Carotid sinus & carotid body)
Xoang cảnh: vùng phình ở gốc ĐM cảnh trong, chứa baroreceptors (thụ thể áp lực).
Thể cảnh: nằm gần chỗ chia đôi, chứa chemoreceptors (thụ thể O₂/CO₂/pH).
➡ Hai cấu trúc này giải thích vì sao day ấn cổ có thể làm chậm nhịp tim, tụt huyết áp, choáng/ngất.
C) Các thần kinh sọ/cấu trúc thần kinh liên quan trong hoặc sát tam giác cảnh
CN XII – thần kinh hạ thiệt (Hypoglossal nerve): đi ngang qua vùng này → vận động cơ lưỡi
Quai cổ – Ansa cervicalis (C1–C3): thường nằm ở mặt trước bao cảnh → chi phối cơ dưới móng (nuốt, ổn định xương móng/thanh quản)
CN IX – nhánh xoang cảnh (Hering’s nerve): dẫn truyền cảm giác từ xoang cảnh/thể cảnh → trung tâm tim mạch
Chuỗi giao cảm cổ (cervical sympathetic trunk): nằm sau – trong bao cảnh (không “trong bao” nhưng sát) → liên quan đồng tử, mạch máu, mồ hôi mặt (Horner nếu tổn thương)
D) Các nhánh động mạch cảnh ngoài thường gặp quanh vùng
Trong hoặc gần tam giác cảnh, ECA cho nhiều nhánh, hay gặp:
ĐM giáp trên (Superior thyroid artery) → tuyến giáp/thanh quản
ĐM lưỡi (Lingual artery) → lưỡi/sàn miệng
ĐM mặt (Facial artery) → mặt, môi, mũi (đoạn cổ đi qua vùng dưới hàm)
ĐM hầu lên (Ascending pharyngeal), ĐM chẩm (Occipital)…
Vì vậy, ngoài “nguy cơ phản xạ”, vùng này còn dễ bầm tụ máu nếu chà xát/giác hơi/ấn quá mạnh ở người dùng thuốc chống đông hay mạch dễ vỡ.
4) “Chi phối – cấp máu”
Thần kinh
Dây X (vagus): điều hòa nhịp tim (giảm nhịp), phản xạ ho/nuốt, chi phối đối giao cảm nhiều tạng
Dây XII: vận động lưỡi → nói/nuốt
Ansa cervicalis: vận động cơ dưới móng → ổn định thanh quản khi nuốt/nói
Giao cảm cổ: duy trì trương lực mạch, đồng tử, mồ hôi vùng mặt
Mạch máu
ICA: máu lên não (thiếu máu ICA → chóng mặt, yếu liệt, rối loạn ngôn ngữ… tùy vùng não)
ECA: máu cho mặt/da đầu/cổ
IJV: dẫn lưu não (tắc/ép có thể gây khó chịu, bứt rứt, nặng đầu; hiếm khi do tác động tay ngắn hạn nhưng nên tránh ép mạnh)
5) Nếu bị chèn ép / tác động quá mạnh sẽ xảy ra gì?
5.1. Phản xạ xoang cảnh (Carotid sinus reflex)
Chậm nhịp tim, tụt huyết áp
Choáng váng, vã mồ hôi, buồn nôn
Có thể ngất (đặc biệt người lớn tuổi, bệnh tim mạch, nhạy xoang cảnh)
5.2. Kích thích dây X
Cảm giác lả đi, “tụt lực”
Khó chịu vùng họng, muốn ho/nuốt
5.3. Nguy cơ mạch máu (đặc biệt người có xơ vữa)
Tam giác cảnh là nơi hay có mảng xơ vữa ở chỗ chia đôi.
Tác động mạnh/đúng vùng có thể gây đau, choáng và về nguyên tắc lâm sàng không nên làm các kỹ thuật tạo lực ép – miết sâu tại đây.
Lưu ý thực hành: đa số biến cố mạch máu nghiêm trọng là hiếm, nhưng vì hậu quả nặng nên nguyên tắc là “tránh tuyệt đối thao tác mạnh/đột ngột” ở tam giác cảnh.
6) Nguyên nhân thường làm vùng tam giác cảnh dễ “bị kích thích / chèn ép”:
Cổ áo/cà vạt/khăn quàng quá chặt
Quay đầu mạnh, ngửa cổ lâu (nhất là ở người chóng mặt)
Tự xoa bóp cổ sâu khi mệt/stress
Massage sai kỹ thuật: miết mạnh dọc bờ trước SCM vào sâu
Tăng trương lực SCM/cơ dưới móng làm người bệnh “thèm day vào cổ” → dễ kích thích xoang cảnh
Tuổi cao, xơ vữa mạch, dùng thuốc hạ áp/loạn nhịp: dễ nhạy phản xạ hơn
7) Lưu ý “đỏ” khi trị liệu bằng tay quanh cổ
Nên tránh
Day ấn sâu vùng mạch cảnh đập
Ấn giữ lâu vùng cổ trước-bên khi bệnh nhân đang ngồi/đứng (nguy cơ choáng)
Kỹ thuật “bẻ cổ” gần cổ trước-bên
Giác hơi/guasha mạnh vùng trước SCM
Có thể làm (an toàn hơn) nếu cần trị liệu vùng cổ
Làm mô mềm bờ ngoài SCM, cơ thang trên, cơ nâng vai, cơ bậc thang (thận trọng)
Kỹ thuật thở + thư giãn cơ dưới móng theo cách nông, nhẹ, theo lớp
Nếu phải tiếp cận gần bờ trước SCM: lực rất nhẹ, luôn hỏi cảm giác bệnh nhân
Dấu hiệu phải dừng ngay
Hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn
Vã mồ hôi, tái mặt
Tim đập chậm bất thường, cảm giác “sắp ngất”
Tê yếu bất thường vùng mặt/tay/chân → cần đánh giá y khoa
Vì vậy: không day sâu – không giữ lực lâu – không thao tác đột ngột.
Thường mình chỉ làm cơ các cơ giới hạn rìa ngoài tam giác này hướng ra ngoài tam giác và rất thận trọng nhẹ nhàng trong các kỹ thuật.
Trào lưu ẩn vào tam giác này gây "phê" ngất rất nguy hiểm .

02/12/2025

❄️ MÙA LẠNH – GIA TĂNG NGUY CƠ LIỆT DÂY THẦN KINH VII NGOẠI BIÊN ❄️
Bệnh viện Quân Y 5 – Khoa YHCT & PHCN

Thời tiết lạnh, gió lùa, thay đổi nhiệt độ đột ngột là yếu tố khiến nhiều bệnh nhân bị liệt dây thần kinh VII ngoại biên: méo miệng, nhắm mắt không kín, chảy nước mắt, khó nói, ăn uống rơi vãi…

✨ Khoa Y học Cổ truyền – Phục hồi chức năng triển khai điều trị chuyên sâu:
• Điện châm – thủy châm
• Xoa bóp – bấm huyệt
• Chiếu đèn hồng ngoại ấm, siêu âm trị liệu
• Tập vận động phục hồi nhóm cơ mặt
• Kết hợp kỹ thuật PHCN giúp cải thiện nhanh và hạn chế di chứng

💪 Nhiều bệnh nhân đến sớm đã phục hồi rõ rệt chỉ sau vài ngày điều trị.
Hãy chủ động chăm sóc sức khỏe trong mùa lạnh – điều trị sớm để phục hồi tốt hơn!

📍 Địa chỉ: Tòa 3 tầng, bên phải cổng vào – 120 Trương Hán Siêu, P. Hoa Lư, Ninh Bình
📞 Liên hệ để được thăm khám & tư vấn sớm.

30/11/2025

🌿 KHOA Y HỌC CỔ TRUYỀN – PHỤC HỒI CHỨC NĂNG
BỆNH VIỆN QUÂN Y 5 🌿

✨ Làm việc cả ngày nghỉ – phục vụ bệnh nhân mọi lúc cần thiết! ✨

Khoa YHCT–PHCN Bệnh viện Quân y 5 hiện đã triển khai các dịch vụ kỹ thuật vào thứ Bảy, Chủ nhật, giúp bệnh nhân thuận tiện hơn trong việc khám chữa bệnh và phục hồi chức năng.

Với đội ngũ bác sĩ – kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm, cùng hệ thống máy móc hiện đại như:
➡️ Bàn tập nghiêng – đứng hỗ trợ BN yếu liệt
➡️ Máy kéo giãn cột sống
➡️ Điện xung – siêu âm điều trị
➡️ Xoa bóp – bấm huyệt – châm cứu – cấy chỉ
➡️ Các bài tập điều trị cá thể hoá theo tình trạng từng bệnh nhân

Khoa giúp điều trị hiệu quả các bệnh lý:
• Thoái hóa cột sống – đau vai gáy – thần kinh tọa
• Di chứng đột quỵ
• Yếu liệt sau chấn thương – sau mổ
• Cứng khớp, teo cơ, rối loạn vận động
• Tê bì, rối loạn tuần hoàn
• Và nhiều bệnh lý cơ xương khớp khác

🏥 Địa chỉ khoa: Toà nhà 3 tầng – bên phải cổng vào Bệnh viện Quân y 5
📍 120 Trương Hán Siêu, phường Hoa Lư, Ninh Bình

📞 Sẵn sàng tiếp nhận – tư vấn – điều trị cả ngày nghỉ!

Khoa YHCT – PHCN Bệnh viện Quân y 5
Tận tâm – Hiện đại – Hiệu quả cho từng bệnh nhân.

28/11/2025

KHOA YHCT – PHỤC HỒI CHỨC NĂNG
BỆNH VIỆN QUÂN Y 5

🌿 Điều trị hiệu quả – Chăm sóc tận tình
Mỗi ngày, khoa YHCT – PHCN luôn tiếp nhận lượng bệnh nhân đông, phòng trị liệu nhộn nhịp và đầy năng lượng. Đây chính là minh chứng rõ ràng cho chất lượng điều trị ngày càng đi lên.

⚕️ Kết hợp Y học cổ truyền & Phục hồi chức năng hiện đại
Bệnh nhân được trị liệu bằng các phương pháp: điện xung, siêu âm, hồng ngoại, từ trường… cùng các kỹ thuật YHCT giúp giảm đau nhanh – phục hồi vận động sớm – an toàn – hiệu quả.

💪 Đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên tận tâm, theo dõi sát sao từng buổi, luôn đồng hành để mang lại kết quả tốt nhất.

🔧 Trang thiết bị hiện đại – phác đồ cá thể hoá
Máy móc mới, đầy đủ, hỗ trợ tối đa trong điều trị các bệnh lý xương khớp, sau mổ, sau tai biến…

📍 Địa chỉ: Khoa YHCT- PHCN
120 Trương Hán Siêu, phường Hoa Lư, TP. Ninh Bình

✨ Bệnh nhân tin tưởng – chất lượng khẳng định mỗi ngày.
Khoa YHCT – PHCN, Bệnh viện Quân y 5 luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trên hành trình hồi phục!

21/11/2025

🔵 CƠ THỂ CHÚNG TA CÓ MỘT “CỬA CHẶN ĐAU”.
VÀ DÙNG TENS TRONG MÁY ĐIỆN XUNG CÓ THỂ ĐÓNG CỬA ĐÓ NGAY LẬP TỨC.

Khi cơ thể bị đau, tín hiệu đau chạy qua dây thần kinh A-δ / C → đi lên tủy sống → lên não → ta cảm nhận đau.

Nhưng có một điều rất thú vị:

👉 Nếu chúng ta kích thích các sợi cảm giác nhanh A-β (xúc giác/rung) bằng xung điện TENS, các sợi này sẽ kích hoạt interneuron ức chế ngay tại sừng sau tủy sống.

Khi interneuron này hoạt động → “Cổng đau” đóng lại.
→ Tín hiệu đau bị chặn tại tủy.
→ Não không nhận được tín hiệu đau nữa.
→ Đau giảm rõ rệt.

💡 Vậy TENS nên dùng như thế nào để hiệu quả?
“Giảm đau nhanh (Gate Control)” → sử dụng HF-TENS (~50-150 Hz) với cường độ ở ngưỡng cảm giác (không co cơ nhiều) — hỗ trợ kiểm soát đau ngay tại tủy sống.

“Hoạt hoá endorphin – giảm đau bền vững” → sử dụng LF-TENS (~1-10 Hz) với cường độ có thể tới co cơ nhẹ — kích hoạt đường dẫn opioids nội sinh + ức chế đi xuống.

Bằng chứng cho thấy cả HF và LF đều có hiệu quả trong nhiều nghiên cứu, nhưng cơ chế khác nhau và tham số phải đúng mới tối ưu.

➡️ Cùng là “điện xung” nhưng hiệu quả phụ thuộc tham số cài đặt – không phải cảm giác mạnh hay nhẹ, đau hay êm, nhiều cực hay ít cực, hay dựt dựt là được.

20/11/2025

04/11/2025

PHỤC HỒI CHỨC NĂNG GÃY THÂN XƯƠNG ĐÙI
PHỤC HỒI CHỨC NĂNG GÃY THÂN XƯƠNG ĐÙI
I. ĐẠICƯƠNG
- Gãy thân xương đùi là sự gián đoạn cấu trúc toàn vẹn của xương đùi do chấn thương trực tiếp hoặc gián tiếp gây đau và hạn chế vận động khớp háng, khớpgối.
- Phụchồichứcnănggãyxươngđùilàápdụngcácphươngphápvậtlýtrị liệu, vận động trị liệu, thuốc để thúc đẩy quá trình liền xương, các chức năng vận động khớp háng, khớp gối và phòng ngừa các biến chứng( teo cơ, cứng khớp…)
II. CHẨNĐOÁN
1. Các công việc chẩnđoán
- Hỏi bệnh:
+ Tình huống xảy ra chấn thương?
+ Thời gian bị chấn thương đến thời điểm hiện tại?
+ Các biện pháp đã can thiệp, xử trí?
+ Hỏi bệnh nhân có đau chói tại nơi gãy không?
+ Có đau, hạn chế vận động khớp háng, khớp gối khi vận động không?
- Khám lâm sàng
Cơ năng: đau nhiều tại ổ gãy và có thể gây sốc, giảm cơ năng toàn chân không thể cử động được
Thực thể: đùi sưng to, toàn bộ đùi trông như một cái ống. Biến dạng chi: chi ngắn rõ rệt, xoay ra ngoài, gấp góc.
Toàn thân: Bệnh nhân có thể bị sốc , rét run, mạch nhanh, huyết áp hạ.
- Chỉ định xét nghiệm cận lâm sàng
Chụp XQuang xương đùi tư thế thẳng, nghiêng để xác định vị trí gãy, đường gãy và độ di lệch của xương.
2. Chẩn đoán xác định: Dựa vào phim XQuang chẩn đoán xácđịnh.
3. Chẩn đoán phânbiệt
4. Chẩn đoán nguyênnhân
- Gãy xương do sangchấn
- Gãy xương do các bệnh lý về xương: loãng xương, giòn xương, u xương,tiểuđường,lạmdụngđiềutrịcácbệnhbằngcorticoid...
III. PHỤC HỒI CHỨC NĂNG VÀ ĐIỀUTRỊ
1. Nguyên tắc điều trị và phục hồi chứcnăng
- Cố định tốt điểm gãy trong giai đoạn bấtđộng
- Giảm đau, giảm phùnề
- Chống huyết khối tĩnhmạch
- Khôi phục lại tầm vận động khớp háng và khớpgối
- Gia tăng sức mạnh các nhóm cơ khung chậu, vùngđùi
- Khôi phục lại dáng đi.
- Phụchồilạihoạtđộngbìnhthườngchobệnhnhân
2. Cácphươngphápvàkỹthuậtphụchồichứcnăng
2.1. Trườnghợptrongkhungkéo(4tuần)
- Mục đích: Ngăn ngừa các biến chứng phổi do nằm lâu, gia tăng tuần hoàn, duy trì lực cơ chigãy.
- Phương pháp phụchồi chức năng:
+ Tập thở kết hợp hai tay
+ Cử động bàn chân và cổ chân chi gãy dể gia tăng tuần hoàn.
+ Co cơ tĩnh cơ tứ đầu đùi, cơ ụ ngồi, cơ mông, cơ dạng, cơ khép
+ Tập mạnh cơ chi trên, cơ bụng, cơ lưng và cơ còn lại bằng tạ, bao cát, lò
so.
+ Cho người bệnh ngồi dậy tại giường một tuần sau khi kéo tạ.
2.2. Trườnghợpbộtchậulưngchân
- Mụcđích:Duytrìlựccơtrongbột,hướngdẫnngườibệnhđinạng không chịu sức nặng.
- Phương pháp phụchồi chức năng:
+ Hướng dẫn bệnh nhân co cơ tĩnh cơ tứ đầu đùi, cơ ụ ngồi, cơ mông trong bột.
+ Chỉ dẫn bệnh nhân, ngƣời nhà cách nâng đỡ, di chuyển khi cho người bệnh đứng và đi với hai nạng không chịu sức nặng.
+ Tiếp tục tập luyện tại nhà như trên.
2.3. Trườnghợpsaukhibóbột
- Mục đích: Làm giảm sưng, giảm đau và giảm co thắt cơ. Gia tăng tầm vận động khớp. Gia tăng sức mạnh cơ chi bị gãy. Phục hồi chức năng di chuyển cho ngƣờibệnh.
- Phƣơngphápvậtlýtrịliệu,phụchồichứcnăng:
+ Đắp nóng: paraphin, hồng ngoại.
+ Xoa bóp từ ngọn chi đến khớp hông, chú ý những cơ bị co thắt. Di độngxƣơngbánhchèđểgiảiphóngsựkếtdính.
+ Áp dụng kỹ thuật giữ nghỉ để gia tăng tầm vận động của khớp gối.
+ Tập mạnh các nhóm cơ bên chân gãy.
+ Hƣớng dẫn người bệnh đi nạng không chống chân đau xuống đất trong 4 tuần.
+ Tháng thứ 4 cho ngƣòi bệnh đi chống chân đau xuống đất, chịu sức nặng mộtphần.
+ Tháng thứ 5-6 cho người bệnh đi lại bình thường với chỉ định của bác sỹ.
2.4. Trườnghợpphẫuthuậtđóngđinhnộituỷ
- Ngày đầu sau mổ: tập thở để ngăn ngừa biến chứng phổi sau hậu phẫu, tự cử động bàn chân, cổ chân để gia tăng tuần hoànchi.
- Ngày 2: Co cơ tĩnh cơ tú đầu đùi, cơ ụ ngồi, cơ mông lớn. Tập chủ động tựdocáccơthânmình,chânlànhvàtiếptụctậpnhưvớingàythứnhất.
- Ngày 3-4: Tập như với ngày thứ nhất và hai. Tập chủ động trợ giúp nhẹ nhàng đối với cử động của khớp hông. Không làm động tác xoay trong, xoay ngoài. Tập chủ động trợ giúp gập gối trong giới hạn tàm độ mà bệnh nhân chịu đƣợc. Tập chủ động có lực kháng các chilành.
- Tuần thứ 2: Sau khi cắt chỉ tiếp tục tập như tuần thứ nhất. Tập đi nạng không chống chânđau.
- Tuần thứ 3 trở đi: Tập các động tác chủ động tăng tiến. Tập chủ động có trở kháng bằng tay kỹ thuật viên. Tập chủ động có trở kháng cho nhóm cơ ụ ngồi và cơ tứ đầu đùi. Tập gập duỗi, dạng áp khớp hông. Hướng dẫn đi nạng chịu một phần sức nặng ở tuần thứ6.
- Tuần 12: Có thể bỏ nạng hoàn toàn nếu cơ lực phục hồi và xương liền tốt sau kiểm tra X-quang. Tập xe đạp khi tầm vận động khớp gối đạt 90độ.
3. Các điều trịkhác
- Các thuốc giảm đauParacetamol
- Cácthuốctáitạokíchthíchliềnxươngnhanh:Calcitonin,Biphosphonat, Calcium…
- Sử dụng các thuốc chống đông đề phòng huyết khối tĩnh mạch chi dưới đốivớibệnhnhânđachấnthươnghoặccónguycơ:Enoxaparin
- Điều trị nội khoa khi có các biến chứng: viêm phổi, loét đè ép….
IV. THEO DÕI VÀ TÁI KHÁM
- Tìnhtrạngổgãy:đau,sưngnề,dilệch,biếndạng…
- Phản ứng của người bệnh trong quá trình tập luyện: thái độ hợp tác, sự tiếnbộ…
- Thể trạng chung toànthân
- Theo dõi và tái khám sau 3 tháng, 6 tháng và 1năm.
Khoa YHCT- PHCN Bệnh viện Quân y5
120, Trương Hán Siêu , Phường Hoa Lư, Ninh Bình

11/09/2025

Phương pháp xà treo chữa bệnh cột sống
LUYỆN TẬP KÉO DÃN CỘT SỐNG
BẰNG PHƯƠNG PHÁP TREO NGƯỜI ĐƠN GIẢN
Trần Ngọc Trường – Bệnh viện YHCT TW
Bài tập này chủ yếu nhằm chữa chứng đau thắt lưng hông: Bao gồm hội chứng cột sống và hội chứng rễ thần kinh.
Biểu hiện lâm sáng của hội chứng cột sống:
- Đau đột ngột sau tiếng “khục” hoặc đau nhói dữ dội ở thắt lưng sau chấn thương hoặc vận động quá mức, sai tư thế… là biểu hiện đau cấp tính của khớp đốt sống và đĩa đệm.
- Đau tái phát nhiều lần, càng về sau đau càng tăng và kéo dài là biểu hiện của thoái hóa cột sống, lồi hoặc thoát vị đĩa đệm.
- Thay đổi thời tiết, nửa đêm về sáng đau tăng là đau của thoái hóa. Lồi hoặc thoát vị đĩa đệm thường đau về chiều tối.
Có hoặc không kèm theo dấu hiệu biến dạng cột sống, co cứng cơ lưng 1 hoặc 2 bên.
Biểu hiện lâm sàng của hội chứng rễ thần kinh:
- Đau rễ thần kinh lan tỏa tương ứng với vũng phân bổ của rễ thần kinh bị ảnh hưởng.
- Đau phụ thuộc vào các đặc điểm của cấu trúc đốt sống, đĩa đệm thắt lưng lỗ liên đốt sống, các khớp đốt sống, các dây chằng cột sống – thắt lưng. Gân cơ ở rãnh cột sống, góc thắt lưng cùng, chiều cao gian đốt sống…
· Ghi nhớ: G*i đôi cột sống là hiện là hiện tượng khuyết đốt sống bẩm sinh. G*i đôi cột sống hoàn toàn không phải là bệnh mà chỉ là điều kiện để các hội chứng kể trên tiến triển. Ví dụ: Người có g*i đôi cột sống rất dễ bị thoát vị…
Theo nghiên cứu của nhiều tác giả: Đĩa đệm luôn luôn phải chịu một áp lực là:
+ 25 kg trong tư thế nằm ngửa
+ 100 kg trong tư thế đứng thẳng
+ 140 kg trong tư thế ngồi
+ 275 kg trong tư thế ngồi cúi gập đầu
Vì vậy đĩa đệm không có cơ hội phục hồi.
Cũng chính vì vậy ở tư thế treo người, trọng lượng rơi theo trục dọc của cột sống làm thay đổi áp lực của vùng đĩa đệm tạo được 4 hiệu ứng:
- Kéo nhầy trở về trung tâm, giảm áp lực ép rễ,
- Tạo điều kiện để cơ thể sửa chữa vùng tổn thương trong đĩa đệm (vòng xơ bị rách),
- Tăng cường thẩm thấu nuôi dưỡng,
- Tằng cường đào thải những chất chuyển hóa gây thoái hóa.
DỤNG CỤ TẬP:
Giống xà đơn thông thường, có thể dùng ống nước đường kính 2,5 cm hoặc thân cây tre đực già. Địa điểm đặt xà thoáng mát về mùa hè, ấm và kín gió về mùa đông, thuận tiện tập được trong mọi thời tiết.
Chiều cao của xẫ phụ thuộc vào chiều cao của người tập.
CÁCH DÙNG XÀ
Người tập đứng thẳng, giơ thẳng tay lên trên, đầu ngón tay giữa chạm xà -> đó là tầm đúng của xà. Dưới chân xà lấy chính tâmđo ngang sang hai bên một khoảng 60 cm đặt hai bục gỗ nhỏ hoặc hai viên gạch vừa chân với chiều cao khoảng 5-7 cm (hình vẽ).
PHƯƠNG PHÁP TẬP
Người tập sau khi làm một vài động tác khởi động, hít thở nhằm giãn cơ thì bước hai chân lên bục, hai tay mở rộng bằng vai năm lấy xà, tư thế thoải mái, buông lỏng toàn thân, hai chân thả vào khoảng không. Lúc này cột sống được kéo giãn và điều chỉnh hoàn toàn sinh lý bằng chính trọng lương cơ thể người tập. Lên, xuống, nghỉ cũng phải tuân thủ đặt hai chân trở lại bục rồi mới buông tay xuống.
Mỗi ngày tập hai lần, sáng ngủ dậy và tối trước khi đi ngủ. Mỗi lần treo 5 lượt và mỗi lượt treo 15 giây “ 15 giây với 1 lượt treo là đủ”.
Tập kiên trì treong suốt quá trình điều trị và sau điều trị.
HẾT SỨC LƯU Ý TRONG KHI TẬP:
Khi lên, xuống xà không được nhày, không đánh lắc, co, kéo người khi tập.
QUA KINH NGHIỆM THEO DÕI ĐIỀU TRỊ THẤY PHƯƠNG PHÁP NÀY RẤT TỐT VÌ:
- Giãn cơ hoàn toàn sinh lý, tự điều chỉnh sinh lý cột sống, chiều cao gian đốt sống, phục hồi vị trí nhân nhầy trong đĩa đệm, tăng cường bèn vững các dây chắng cột sống thắt lưng, các gân cơ ở rãnh cột sống.
- Dụng cụ đơn giản, dễ làm, rẻ tiền và rất an toàn.
- Khi treo người, đầu ngón chân cái cách mặt đất 5 cm nên lỡ có tuột tay thì người bệnh vẫn tiếp đất rất nhanh.
- Người bệnh chủ động được thời gian tập luyện.
CĂN DẶN NGƯỜI BỆNH:
- Không cúi, mang, vác, với, kéo xách nặng. Không chơi thể thao.
- Không xoay vặn, cúi gập cột sống.
- Không ngồi lâu dưới đất hay nằm ngủ dưới nền nhà vì khi dậy độ vươn của cột sống quá dài. Khi ngủ dậy phải tuân thủ tư thế nằm nghiêng người, thả hai chân xuống đất ròi dậy, không dậy theo tư thế bật người.
- Không ngồi và nửa nằm nửa ngồi theo tư thế vặn cột sống.
- Không ngồi xổm, ngồi vắt chân chữ ngũ.
- Không nhấc dựng chân chống giữa xe máy.
- Không đi giầy dép cao gót.
- Ho, hắt hơi trong tư thế ngồi, gội đầu trong tu thế nằm
Bơi và đi bộ rất có lợi cho người bệnh. (nếu người bệnh đi bộ phải đeo đai kéo giãn cột sống)

09/09/2025

⚠️ Đeo đai lưng nhiều: lợi bất cập hại!
Trong phòng khám, tôi gặp không ít bệnh nhân đi đâu cũng “ôm” cái đai lưng. Hỏi kỹ thì hóa ra họ phụ thuộc hoàn toàn vào nó, đến mức gân cơ, dây chằng cột sống yếu dần, không còn tự nâng đỡ nổi. Đây là điều rất đáng lo.

Vấn đề là: khi được kê đai, rất ít người được hướng dẫn hoặc nhớ bs dặn đeo bao lâu, lúc nào cần đeo, lúc nào phải nghỉ. Thế là cái đai vốn để hỗ trợ tạm thời lại biến thành chiếc nạng chống đỡ cả đời.

👉 Vậy nên, cần hiểu rõ: đai lưng chỉ là giải pháp tạm thời, dùng đúng lúc thì tốt, dùng sai thì hại. Quan trọng hơn, muốn cột sống thực sự khỏe, bạn phải biết khi nào cần đeo – khi nào phải bỏ ra – và phải làm gì song song để cơ xương tự khỏe lại.

---

1. Đai lưng: dùng khi nào?

✅ Có ích khi: đau lưng cấp, sau chấn thương, sau mổ, hoặc lúc phải làm việc nặng.

❌ Có hại nếu lạm dụng: đeo suốt ngày, kéo dài nhiều tháng → gân cơ, dây chằng quanh cột sống yếu dần, bỏ đai ra thì lưng càng yếu hơn.

👉 Khuyến cáo thời gian đeo:

Đau lưng cấp: chỉ nên đeo 3–5 giờ/ngày, trong 2–4 tuần.

Sau chấn thương, sau phẫu thuật: 6–12 tuần, có bác sĩ theo dõi.

Lao động nặng: chỉ đeo khi làm, bỏ ra khi nghỉ.

---

2. Góc nhìn Đông y

Cột sống liên hệ với Thận chủ cốt, Can chủ cân.

Đai lưng chỉ như cái nạng – giúp lúc yếu, nhưng nếu dựa mãi thì chính khí càng suy, gân cốt càng kém.

Muốn lưng khỏe: cần bổ thận, dưỡng can huyết, hoạt huyết, khu phong trừ thấp tùy thể bệnh.

Một số bài thuốc kinh điển hỗ trợ cột sống:

🔹 Can huyết hư
Triệu chứng: Hoa mắt, chóng mặt, da xanh, gân cơ co rút, tê mỏi tay chân.
👉 Bài thuốc: Tứ vật thang gia Kê huyết đằng, Câu kỷ tử → dưỡng huyết, mạnh gân.

🔹 Phong hàn thấp
Triệu chứng: Đau lưng ê ẩm, nặng nề, gặp lạnh thì đau tăng, mưa gió trở trời thì khó chịu, vận động hạn chế.
👉 Bài thuốc: Độc hoạt tang ký sinh thang → khu phong, trừ thấp, bổ can thận, mạnh cốt.

🔹 Huyết ứ (sau chấn thương)
Triệu chứng: Đau lưng cố định một chỗ, đau nhói như kim châm, ấn vào thì tăng, có thể sưng bầm.
👉 Bài thuốc: Huyết phủ trục ứ thang → hoạt huyết, hóa ứ, giảm đau.

🔹 Can thận hư
Triệu chứng: Lưng mỏi lâu ngày, yếu chân, đi đứng run rẩy, đầu gối đau, dễ mệt.
👉 Bài thuốc: Lục vị địa hoàng hoàn gia Ngưu tất, Tang ký sinh → bổ can thận, mạnh gân xương.

🔹 Thận dương hư
Triệu chứng: Lưng lạnh, đau nhiều khi gặp lạnh, chân tay lạnh, sinh lý yếu, tiểu nhiều về đêm.
👉 Bài thuốc: Hữu quy hoàn gia Tục đoạn, Cẩu tích → ôn thận dương, kiện gân cốt.

🔹 Thận âm hư
Triệu chứng: Lưng đau âm ỉ, nóng trong, gò má đỏ, miệng khô họng khát, hay bốc hỏa, ngủ kém.
👉 Bài thuốc: Tri bá địa hoàng hoàn gia Tang ký sinh, Ngưu tất → bổ thận âm, giáng hư hỏa.

---

3. Bài tập khoa học cho cơ lưng khỏe

Muốn cột sống vững thì cơ core (bụng – lưng – chậu) phải mạnh. Đây mới là “đai lưng tự nhiên” của cơ thể.

Một số bài tập đã được nghiên cứu chứng minh hiệu quả:

Bird Dog: tăng cơ đa liên, bụng ngang – giúp ổn định cột sống (McGill, 2002).

Plank: khỏe toàn bộ cơ core, không gây áp lực nén lên cột sống (JSCR, 2014).

Bridge (nâng hông): tăng cơ mông – hỗ trợ lưng dưới (Clinical Biomechanics, 2015).

Cat–Cow (yoga): tăng linh hoạt cột sống, giảm đau (JPTS, 2016).

Superman: khỏe cơ dựng sống, giảm đau mạn tính (Spine, 2015).

👉 Tập 15–20 phút mỗi ngày, đều đặn hơn là tập dồn.

---

4. ⚠️ Đai lưng chỉ nên coi là “giải pháp tạm”, không phải để sống chung cả đời.

Dùng đúng lúc: đau cấp, sau chấn thương, sau mổ.

Không lạm dụng: đeo mãi sẽ làm gân cơ yếu đi.

Muốn lưng khỏe bền vững: phải kết hợp tập luyện khoa học + thuốc nếu cần.

👉 Nói dân dã thì: “Đai lưng chỉ như cái nạng, chống tạm thôi. Muốn đi vững thì phải tập cho chính đôi chân – gân xương của mình mạnh lên.”

---