29/10/2025
𝕋ạ𝕚 𝕤𝕒𝕠 đã 𝕝𝕒𝕠 độ𝕟𝕘 𝕔ô𝕟𝕘 𝕧𝕚ệ𝕔 𝕟𝕙ư𝕟𝕘 𝕧ẫ𝕟 𝕡𝕙ả𝕚 𝕔ó 𝕥ậ𝕡 𝕝𝕦𝕪ệ𝕟 𝕥𝕙ể 𝕥𝕙𝕒𝕠?
Nhiều người nghĩ rằng đã lao động công việc thì không cần tập luyện thể thao là một quan niệm sai lầm phổ biến. Bạn vẫn cần phải tập luyện thể thao vì mục đích, tính chất và tác động lên cơ thể của lao động công việc và tập luyện thể thao là khác biệt.
Lao động công việc chỉ là vận động thể chất thông thường (NEAT), trong khi tập luyện thể thao là tập thể dục có chủ đích, mang lại lợi ích toàn diện mà công việc không thể cung cấp được.
1. 💔 Mất Cân Bằng Cơ (Muscle Imbalances)
• Lao động: Thường là các hoạt động đơn điệu, lặp đi lặp lại hoặc duy trì một tư thế tĩnh trong thời gian dài (ví dụ: khuân vác, gõ máy tính, đứng bán hàng). Điều này làm cho một số nhóm cơ bị quá tải và căng cứng (cơ chủ vận), trong khi các nhóm cơ đối kháng bị bỏ quên và yếu đi.
• Ví dụ: Người ngồi làm việc nhiều có cơ gập hông bị co ngắn và cơ mông bị yếu đi (hội chứng chéo dưới).
• Tập luyện Thể thao: Được thiết kế để định hướng và kích hoạt các nhóm cơ bị yếu (cơ đối kháng) và kéo giãn các nhóm cơ bị căng. Mục tiêu là tạo ra sức mạnh chức năng và cân bằng cơ bắp toàn thân, điều mà lao động không thể làm được.
2. 🫀 Tác Động Lên Hệ Tim Mạch (Cardiovascular Stress)
• Lao động: Thường yêu cầu mức tiêu hao năng lượng thấp đến trung bình nhưng kéo dài trong nhiều giờ. Điều này đặt cơ thể vào trạng thái căng thẳng mãn tính (chronical stress) và thường đi kèm với tăng cortisol (hormone stress). Mặc dù tim đập nhanh hơn, nó không đạt đến "Vùng Mục Tiêu" (Target Heart Rate Zone) cần thiết để thực sự củng cố cơ tim và cải thiện VO₂ Max (khả năng tiêu thụ oxy tối đa).
• Tập luyện Thể thao: Cho phép kiểm soát cường độ để đạt đến cường độ vừa phải đến cao (ví dụ: HIIT, chạy cường độ cao) trong thời gian ngắn (30–60 phút). Việc này tạo ra áp lực lành mạnh lên tim, giúp tăng cường khả năng bơm máu, tăng đàn hồi mạch máu và giảm huyết áp, lợi ích này không thể đạt được thông qua lao động cường độ thấp kéo dài.
3. 🦴 Tải Trọng Sai Lệch và Hao Mòn Khớp
• Lao động: Do thiếu định tuyến có ý thức, lao động thể chất nặng thường dẫn đến các tư thế sai kỹ thuật khi nâng hoặc đẩy vật nặng, gây ra tải trọng lệch tâm lên các khớp và cột sống (ví dụ: bê vác bằng lưng thay vì bằng chân). Điều này gây hao mòn cục bộ, mất sụn khớp, và tăng nguy cơ thoái hóa ở các vị trí dễ bị tổn thương như đĩa đệm, khớp gối, và cổ tay.
• Tập luyện Thể thao: Đặc biệt là các bài tập định tuyến như Yoga, Pilates, hoặc tập sức mạnh có kiểm soát, dạy cơ thể sử dụng định tuyến sinh học tối ưu để phân bổ lực đều qua trục xương. Mục đích là tăng cường các cơ ổn định khớp (stabilizer muscles) để bảo vệ cấu trúc khớp khỏi bị xoắn vặn và lệch trục.
4. 🧠 Phục Hồi Tinh Thần và Thần Kinh
• Lao động: Thường là nghĩa vụ gắn liền với áp lực thời gian và hiệu suất. Điều này làm tăng sự mệt mỏi tinh thần và duy trì trạng thái Thần kinh Giao cảm (Sympathetic Nervous System) hoạt động (trạng thái "chiến đấu hoặc bỏ chạy").
• Tập luyện Thể thao: Là lựa chọn tự nguyện, hoạt động như một cơ chế chuyển đổi trạng thái tâm lý. Hoạt động thể chất giúp giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh giúp cải thiện tâm trạng và tăng cường sự chuyển đổi sang trạng thái Thần kinh Phó giao cảm (Parasympathetic Nervous System) (trạng thái "nghỉ ngơi và tiêu hóa"), cần thiết cho sự phục hồi toàn diện.
𝐊ế𝐭 𝐥𝐮ậ𝐧: 𝐋𝐚𝐨 độ𝐧𝐠 𝐜ô𝐧𝐠 𝐯𝐢ệ𝐜 𝐠𝐢ú𝐩 𝐛ạ𝐧 đố𝐭 𝐜𝐡á𝐲 𝐜𝐚𝐥𝐨, 𝐧𝐡ư𝐧𝐠 𝐧ó 𝐤𝐡ô𝐧𝐠 𝐜𝐮𝐧𝐠 𝐜ấ𝐩 đủ 𝐬ự đ𝐚 𝐝ạ𝐧𝐠 𝐯ề 𝐜𝐡𝐮𝐲ể𝐧 độ𝐧𝐠, 𝐜ườ𝐧𝐠 độ 𝐜ầ𝐧 𝐭𝐡𝐢ế𝐭 𝐜𝐡𝐨 𝐭𝐢𝐦 𝐦ạ𝐜𝐡, 𝐡𝐚𝐲 𝐬ự 𝐜â𝐧 𝐛ằ𝐧𝐠 𝐜ơ 𝐛ắ𝐩 để đả𝐦 𝐛ả𝐨 𝐦ộ𝐭 𝐜ơ 𝐭𝐡ể 𝐤𝐡ỏ𝐞 𝐦ạ𝐧𝐡, 𝐝ẻ𝐨 𝐝𝐚𝐢 𝐯à 𝐛ề𝐧 𝐯ữ𝐧𝐠 𝐯ề 𝐥â𝐮 𝐝à𝐢. 𝐓ậ𝐩 𝐥𝐮𝐲ệ𝐧 𝐭𝐡ể 𝐭𝐡𝐚𝐨 𝐥à 𝐡à𝐧𝐡 độ𝐧𝐠 𝐜ó 𝐜𝐡ủ đí𝐜𝐡 để 𝐬ử𝐚 𝐜𝐡ữ𝐚 𝐧𝐡ữ𝐧𝐠 𝐭𝐡𝐢ệ𝐭 𝐡ạ𝐢 𝐝𝐨 𝐜ô𝐧𝐠 𝐯𝐢ệ𝐜 𝐠â𝐲 𝐫𝐚.
𝐕ì 𝐯ậ𝐲, 𝐭ậ𝐩 𝐥𝐮𝐲ệ𝐧 𝐭𝐡ể 𝐭𝐡𝐚𝐨 𝐥à 𝐦ộ𝐭 𝐤𝐡𝐨ả𝐧 đầ𝐮 𝐭ư 𝐬ứ𝐜 𝐤𝐡ỏ𝐞 𝐜ầ𝐧 𝐭𝐡𝐢ế𝐭 để 𝐛ù đắ𝐩 𝐧𝐡ữ𝐧𝐠 𝐭𝐡𝐢ế𝐮 𝐬ó𝐭 𝐯à 𝐫ủ𝐢 𝐫𝐨 𝐦à 𝐥𝐚𝐨 độ𝐧𝐠 𝐜ô𝐧𝐠 𝐯𝐢ệ𝐜 𝐦𝐚𝐧𝐠 𝐥ạ𝐢.
Cre: TS. Đàm Anh Tuấn
Chuyên ngành vận động học Kinesiology
