15/08/2025
TIỀN SẢN GIẬT VÀ THAI KỲ: ĐIỀU MẸ BẦU NÊN BIẾT
Tiền sản giật– sản giật là một trong những nguyên nhân chính gây nên bệnh suất và tử suất hàng đầu của sản phụ trên toàn cầu từ xưa cho đến nay. Tại Việt Nam, tiền sản giật – sản giật được coi là một trong năm tai biến sản khoa hàng đầu cần được quản lý và khống chế trong chiến lược chăm sóc sức khỏe nhằm giảm tỉ lệ tử vong mẹ tại Việt Nam.
Dự phòng tốt nhất là dự phòng cấp một, nghĩa là dự phòng làm sao cho bệnh lý tiền sản giật và sản giật không xảy ra khi mang thai. Gần đây, qua nhiều nghiên cứu thì FMF (Fetal Medicine Foudation) đã xây dựng ra mô hình tiên lượng bệnh lý tiền sản giật dựa trên nhiều yếu tố khác nhau như yếu tố nguy cơ nền của mẹ, động mạch tử cung, PAPP-A, PLGF,…nhằm tầm soát sớm tiền sản giật ở quý I với giá trị phát hiện bệnh khá cao 93%.
• Mục tiêu:
Sàng lọc FMF nhằm xác định những thai phụ có nguy cơ cao mắc tiền sản giật, đặc biệt là tiền sản giật sớm (trước 37 tuần) và tiền sản giật rất sớm (trước 34 tuần).
• Thời điểm sàng lọc:
Thường được thực hiện trong khoảng 11-13 tuần 6 ngày của thai kỳ, kết hợp siêu âm đo độ mờ da gáy và các yếu tố nguy cơ khác.
• Các yếu tố được sử dụng:
Yếu tố từ mẹ: Tuổi, cân nặng, chiều cao, tiền sử gia đình, tiền sử sản khoa (đặc biệt là tiền sử tiền sản giật), hút thuốc, tình trạng sức khỏe.
Siêu âm Doppler động mạch tử cung: Đo trở kháng của động mạch tử cung, giúp đánh giá lưu lượng máu đến tử cung.
Xét nghiệm sinh hóa: Đo các chất như PlGF và sFlt-1 trong máu.
• Kết quả:
Nguy cơ thấp: Thai phụ có nguy cơ thấp và không cần can thiệp đặc biệt, nhưng vẫn cần theo dõi thai kỳ định kỳ.
Nguy cơ cao: Thai phụ có nguy cơ cao và cần được tư vấn, theo dõi chặt chẽ và có thể được chỉ định sử dụng aspirin liều thấp để dự phòng tiền sản giật. Xác định nguy cơ cao tiền sản giật: khi nguy cơ tính toán theo thuật toát của FMF được xác định > 1/100.
Lợi ích của sàng lọc FMF:
• Phát hiện sớm:
Giúp phát hiện sớm nguy cơ tiền sản giật, đặc biệt là tiền sản giật sớm, để có các biện pháp can thiệp kịp thời.
• Giảm nguy cơ:
Sử dụng aspirin liều thấp ở những thai phụ có nguy cơ cao có thể giảm đáng kể tỷ lệ tiền sản giật sinh non và các biến chứng liên quan.
• Quản lý thai kỳ hiệu quả:
Giúp các bác sĩ đưa ra kế hoạch quản lý thai kỳ phù hợp cho từng thai phụ dựa trên nguy cơ thực tế.
Kết quả sàng lọc chỉ là một phần trong quá trình đánh giá nguy cơ, việc theo dõi thai kỳ và tư vấn của bác sĩ là rất quan trọng.
PS. Sàng lọc tiền sản giật FMF là một công cụ hữu ích trong việc dự đoán và quản lý tiền sản giật, giúp giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi.
