26/07/2024
Giá trị của Test xét nghiệm nhanh chẩn đoán Chlamydia trachomatis (C. trachomatis)
C. trachomatis là một trong các bệnh truyền nhiễm thường gặp trên thế giới và nó cũng là nguồn gốc ảnh hưởng nhiều đến chức năng sinh sản của cả nam và nữ. Tuy nhiên, các bệnh lây truyền qua đường tình dục này thường ít triệu chứng hoặc nhầm lần với các bênh khác có thể kể đến như lậu, Mycoplasma…. Vậy, tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh sẽ là gì?
Cho tới hiện tại, tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán C. trachomatis vẫn là xét nghiệm khuếch đại axit nucleic (Nucleic acid amplification tests - NAATs) với độ nhạy là 85,5% và độ đặc hiệu là 99,6%, và đây là xét nghiệm được áp dụng ở các nước giàu để chẩn đoán, điều trị căn bệnh này: ví dụ như Mỹ, Pháp… Tuy nhiên, hạn chế của nó là tốn kém, không phổ biến, thời gian đợi kết quả khoảng vài ngày nên rất khó áp dụng đại trà tại các nước nghèo. Tại các nước như Việt Nam, tổ chức Y tế thế giới và Bộ Y tế khuyến cáo nếu bệnh nhân có các biểu hiện lâm sàng nghi C. trachomatis thì có thể chẩn đoán và điều trị dựa trên lâm sàng để giải quyết tình trạng bệnh của bệnh nhân và tránh lây lan.
Vậy test nhanh chẩn đoán C. trachomatis có giá trị như nào?
Theo y văn, từ kết quả một nghiên cứu hệ thống năm 2019 và được công bố năm 2020 đã ghi nhận xét nghiệm nhanh tại điểm khám không nên sử dụng để chẩn đoán C. trachomatis. Còn tại Việt Nam, xét nghiệm nhanh chẩn đoán nhiễm trùng C. trachomatis đã được sử dụng từ lâu, việc đánh giá hiệu quả của xét nghiệm nhanh còn hạn chế và thường dựa vào đánh giá của nhà sản xuất. Điều này đã ảnh hưởng đến việc quản lý bệnh, có khả năng dẫn đến bỏ sót các trường hợp hoặc điều trị không cần thiết. Tuy nhiên đến năm 2021, Bộ Y tế ra hướng dẫn chẩn đoán và điều trị C. trachomatis có khuyến cáo sử dụng các xét nghiệm để chẩn đoán bao gồm: (1) Khuếch đại axit nucleic (Nucleic acid amplification tests - NAATs); (2) Một số xét nghiệm có thể thực hiện tại phòng xét nghiệm hoặc tại điểm khám bệnh (POC) như xét nghiệm kép Chlamydia - Lậu (C. trachomatis/N. gonorrhoeae: CT/NG) dựa trên nguyên lý NAATs (cho kết quả nhanh trong vòng 90 phút,) được FDA chấp thuận cho mẫu bệnh phẩm ở cổ tử cung, âm đạo, nước tiểu hoặc (3) xét nghiệm miễn dịch huỳnh quang trực tiếp (DFAs); xét nghiệm miễn dịch gắn men (ELISA). Còn các test nhanh trên thị trường không sử dụng các công nghệ như trên mà là công nghệ miễn dịch sắc ký và thường được quảng các là hỗ trợ chẩn đoán.
Nếu vậy, trên thực tế lâm sàng, nếu các bác chỉ có test nhanh mà không có xét nghiệm Khuếch đại axit nucleic để khẳng định nhiễm C. trachomatis thì các bác sẽ làm gì trong các trường hợp sau:
1. Test nhanh dương tính mà không có khẳng định lại bằng Khuếch đại axit nucleic thì có kết luận bệnh nhân nhiễm C. trachomatis không? Và khi kết luận có thì các bác làm giải thích như nào để giảm tranh cãi không đáng có cho các cặp vợ chồng hoặc cặp tình nhân trong trường hợp dương tính giả vì khi kết luận bệnh lây qua đường tình dục là nó liên quan đến các giá trị vợ chồng, giá trị đạo đức rất cao?
2. Nếu test nhanh âm tính thì các bác định điều trị như nào, có sử dụng kháng sinh hay không?
3. Có nên áp dụng tiêu chuẩn vàng (NAATs) cho dù nó đắt 1 chút nếu bệnh nhân có thể chấp nhận được?
Và rất nhiều bệnh nhân được chỉ định làm xét nghiệm nhanh mà mình nghĩ chỉ tốn tiền.
Ths. Bs Nguyễn Văn Dương: Bác sỹ chuyên khoa Truyền nhiễm, Hô hấp và Tiêm chủng
Avec Ths-Bs. Nguyễn Văn Dương - Chuyên sâu Bệnh truyền nhiễm và nhiệt đới
Tài liệu tham khảo
1. Rapid point of care test for detecting urogenital Chlamydia trachomatis infection in nonpregnant women and men at reproductive age - doi: 10.1002/14651858.CD011708.pub2
2. Chlamydial Infections - https://www.cdc.gov/std/treatment-guidelines/chlamydia.htm
3. Quyết định 5169/QĐ-BYT 2021 Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh Chlamydia Trachomatis
STI Treatment Guidelines from CDC