13/08/2023
کاپی.
سکته یا حمله قلبی (Heart attack)
احتشای قلبی (Myocardial infarction)
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
بخش اول - سکته یا حمله قلبی، اعراض و علایم، اسباب
در دنیا امروزی بنابر تغیرات سبک زندگی و استرس های روزمره زندگی بروز حملات قلبی در بین تمام اشخاص شایع شده است، به طوری که دیگر این عارضه را نمی توان منحصر به اشخاص مسن کرد، زیرا در حال حاضر بسیاری از جوانان نیز سکته قلبی را تجربه می کنند. شاید شنیده یا دیده باشید، اشخاصی را که یک سکته قلبی داشته اند و یا حتی اشخاصی که نتوانسته اند از این سکته ها یا حملات قلبی جان به سلامت ببرند. بنابران پرداختن به علائم و اعراض این حملات و راه های تشخیصی آن می تواند برای شما و هزاران خواننده دیگر این نگارش بسیار مفید باشد. پیشنهاد می کنیم معلومات خود در این زمینه بالا ببرید تا در صورت مشاهده شخصی که به این حملات دچار شده است بتوانید به وی کمک کنید. این مقاله در دو بخش زیر به نشر سپرده می شود.
بخش اول - سکته یا حمله قلبی، اعراض و علایم، اسباب
بخش دوم – تشخیص و تداوی سکته یا حمله قلبی
سکته یا حمله قلبی (Heart attack) که در طبابت بنام احتشا یا میوکارد انفارکشن (myocardial infarction) یاد می شود، یک وضعیت و واقعه عاجل و بسیار خطرناک است و زمانی اتفاق می افتد که جریان خون به عضلات قلب در اثر انسداد قسمی ویا کامل یکی از شریانهای که به خود قلب خون میرساند به شدت کاهش پیدا نماید، یعنی در این حالت آن ناحیه عضله قلبی دچار کاهش جریان خون یا ایسکمیا (ischemia) می شود ویا کاملا جریان خون به آن بندش پیدا می کند. زیرا بدون جریان خون، عضله قلب آسیب دیده و شروع به مردن می کند. زمانی که جریان خون به بخشی از قلب متوقف می شود یا بسیار کمتر از حد طبیعی است این حالت سبب آسیب یا مرگ آن قسمت از عضله قلب می شود که دچار کاهش خون است. در نتیجه این بخش از قلب وظیفه خود را از دست میدهد و قلب نمی تواند بصورت نومال خون را پمپ کند و اگر جریان خون به سرعت بازیابی نشود، حمله قلبی می تواند باعث آسیب دائمی قلب و مرگ شود.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
اعراض و علایم سکته یا حمله قلبی (Sign & Symptoms of Heart Attack)
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
سکته یا حمله قلبی اعراض و علائم متفاوتی را در اشخاص مختلف از خود تبارز میدهد، برخی افراد علائم خفیفی دارند، در حالیکه برخی دیگر اعراض و علائم شدیدتری دارند و برخی از افراد هیچ اعراض و علایمی ندارند.
شایع و متبارزترین اعراض و علایم حمله قلبی عبارتند از:
۱ - درد قفس سینه که ممکن است مانند فشار، گرفتگی، درد، سایش یا درد باشد
۲ - درد یا ناراحتی که به شانه، بازو، پشت، گردن، فک، دندان‌ها یا گاهی اوقات بالای شکم گسترش می‌یابد.
۳ - عرق سرد
۴ - خستگی
۵ - سوزش سر دل یا سوء هاضمه
۶ - سبکی سر یا سرچرخی ناگهانی
۷ - حالت دلبدی و تهوع
۸ - نفس تنگی
زنان ممکن است اعراض و علائم غیر معمولی مانند درد کوتاه یا شدید در گردن، بازو یا پشت داشته باشند. گاهی اوقات، اولین علامت حمله قلبی، ایست یا توقف ناگهانی قلب است.
باید توجه داشته باشید این اعراض و علایم در همه اشخاص یکسان نبوده در همه مریضان به شکل یکسان بروز نخواهد کرد. ممکن است شخصی درد بیشتری را تجربه کند و شخص دیگر کمتر ویا هیچ درد نداشته باشد.
برخی از حملات قلبی به طور ناگهانی رخ می دهد. اما بسیاری از اشخاص چند ساعت، چند روز یا هفته قبل از حمله ممکن است اعراض و علائم هشدار دهنده داشته باشند. اما درد یا فشار قفس سینه (یعنی انجینا صدری) که بطور دوامدار اتفاق به افتد و با استراحت از بین نرود ممکن است یک علامت هشدار دهنده اولیه حمله قلبی باشد. انجینا صدری به دلیل کاهش موقت جریان خون به قلب ایجاد می شود.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
چه زمانی باید به داکتر یا شفاخانه مراجعه کرد
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
اگر فکر می کنید دچار حمله قلبی شده اید فورا کمک بگیرید و این مراحل را انجام دهید:
۱ - به شماره سرویس عاجل کشور تان ویا شماره عاجل محلی خود تماس بگیرید. اگر به خدمات عاجل طبی مانند کشور ما افغانستان دسترسی ندارید، از شخصی بخواهید که شما را به نزدیکترین شفاخانه برساند. فقط در صورتی که گزینه دیگری وجود نداشته باشد، خود تان می توانید به شفاخانه مراجعه نماید.
۲ - در صورتیکه که قبلا داکتر برای تان نایتروگلیسیرین را تجویز کرده باشد. در حالی که منتظر کمک اضطراری هستید، تابلیت آنرا زیر زبان بگذارید.
۳ - در صورتیکه داکتر برای تان اسپرین توصیه کرده باشد آنرا طبق هدایت داکتر تان صرف کنید. مصرف اسپرین در هنگام حمله قلبی ممکن است با جلوگیری از لخته شدن خون، آسیب قلبی را کاهش دهد، اما از خوردن اسپرین بصورت خود سرانه اجتناب نماید زیرا می تواند با سایر ادویه های تان تداخل داشته باشد.
۴ - اگر شما شخصی را می بینید که ممکن است دچار حمله قلبی شده باشد چه می توانید برای او انجام دهید؟
اگر شخص بیهوش است و فکر می کنید که دچار حمله قلبی شده است، ابتدا با شماره عاجل محلی خود تماس بگیرید. سپس بررسی کنید که آیا شخص نفس می کشد و نبض دارد یا خیر. اگر شخص نفس نمی‌کشد یا نبض ندارد، تنها در این صورت باید کمک (CPR) یعنی احیای قلبی ریوی (Cardiopulmonary resuscitation) را برای وی انجام دهید.
نوت: عملیه (CPR) یعنی مقاله احیای قلبی ریوی در یک پست جداگانه در روز های آینده نشر خواهد شد.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
اسباب سکته یا حمله قلبی (Causes of Heart Attack)
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
شبکه شریانی که به عضله قلب خون می رساند بنام شریان های کرونری یاد می شوند، بندش یا انسداد این شرایین باعث کاهش یا توقف کامل خون به عضلات قلبی شده و بیشترین عامل حملات قلبی را تشکیل میدهد.
کاهش جریان خون می تواند به دلیل عوامل مختلفی رخ دهد، اما معمولاً به اثر انسداد قسمی یا کامل یک یا چند شریان قلب میباشد. این انسداد شریانی قلب معمولاً به دلیل رسوب مواد چربی، کلسترول در داخل شریان های قلب یعنی شریانهای کرونری (coronary arteries) بوجود میاید. این رسوبات چربی که حاوی کلسترول است و سبب باریکی و تنگی شریانها می شود، بنام پلاک (plaques) یاد میگردد. عملیه تشکیل پلاک بنام اتیرواسکلروز (atherosclerosis) یاد می شود، که به تدریج تشکل مینماید.
گاهی اوقات، رسوبات پلاک در داخل شریان های کرونری (قلب) می توانند باز شوند یا پاره شوند و یک لخته خون در جایی که پارگی اتفاق افتاده گیر کند. اگر این لخته خون شریان را مسدود کند، می تواند عضله قلب را از خون محروم کند و باعث سکته یا حمله قلبی شود، که ایجاب تداوی عاجل و سریع را برای حفظ حیات مریض مینماید.
معمولا سکته یا حمله قلبی در اثر انسداد کامل یا قسمی شریان های کرونری قلب ایجاد می شود. یکی از راه های طبقه بندی حملات قلبی به همین اساس میباشد، چون سبب بعضی تغیرات خاصی در گراف قلب یا الکتروکاردیوگرام (ECG) یا (EKG) مخصوصا در ارتفاع موج (ST) می شود. حالا اگر در گراف قلب تغیرات موج (ST) مشاهده شود در این صورت مریض به تداوی عاجل ضرورت دارد. معمولا داکتر فامیلی ویا داکتر معالج با استفاده از نتیجه گراف قلب انواع زیر حملات قلبی را می توانند تشخیص دهند.
الف – اسباب مربوط به شریان های کرونری قلب
۱ - انسداد حاد کامل (Acute complete blockage)
انسداد حاد کامل یک شریان متوسط یا بزرگ قلب معمولاً به این معنی است که در گراف قلب مریض یک ارتفاع در موج (ST) دیده می شود. این حالت بنام میوکارد انفارکشن ارتفاع (ST) یعنی (ST elevation myocardial infarction) با مخفف(STEMI) یاد می شود.
۲ - انسداد نسبی یا قسمی (Partial blockage)
انسداد نسبی یا قسمس اغلب به این معنی است که در گراف قلب مریض افزایش در ارتفاع موج (ST) مشاهده نمی شود و مریض یک میوکارد انفارکشن بدون ارتفاع موج (ST) دارد و بنام (non-ST elevation myocardial infarction) با مخفف (NSTEMI) یاد میگردد، با آنهم برخی از مریضان که گراف قلب شان تغیرات نشان نمیدهد و فکر می شود، دچار به میوکارد انفارکشن قسمی (NSTEMI) هستند ولی در اصل دارای یک انسداد کامل میباشند.
ب – اسباب غیر شریانهای کرونری قلب
همه حملات قلبی ناشی از انسداد شریان های قلبی نیست. علل دیگر آن عبارتند از:
۱ – تشنج شریان کرونری (Coronary artery spasm)
اسپزم یا تشنج شریان کرونری عبارت از حالتی است که اوعیه خون دچار تشنج می شود ولی مسدود نمی باشد. این حالت زمانی رخ میدهد که شریان ها معمولا دارای پلاک های کلسترولی است یا اینکه جدار اوعیه به دلیل کشیدن سگرت یا دیگر عوامل خطر سخت شده باشد. نام های دیگر اسپزم یا تشنج شریانهای کرونری عبارتند از: پرینزمتال انجینا (Prinzmetal's angina)، وازواسپاستیک انجینا (vasospastic angina) یا انجینا (angina) میباشد.
۲ – انتان یا عفونت های خاص (Certain infections)
انتان یا عفونت های خاص مانند مرض کرونا (COVID-19) و سایر انتانات ویروسی ممکن است باعث آسیب به عضله قلب شوند و در نتیجه باعث حمله قلبی شوند.
۳ – ترکش خودبخودی شریان کرونری (Spontaneous coronary artery dissection (SCAD))
پاره شدن داخلی خودبخودی شریان کرونری یا (SCAD) عبارت از حالتی که یک ترکش در داخل شریان کرونری قلب بوجود میاید و یک حالت تهدید کننده حیات برای مریض میباشد.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
عواملی که می توانند بروز سکته یا حمله قلبی را افزایش دهند (Risk factors of Heart Attack)
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
عوامل خطری که زمینه حمله قلبی را مهیا می سازند عبارتند از:
۱ – سن و سال. مردانی که ۴۵ سال یا بیشتر از آن دارند و زنانی که ۵۵ ساله و بالاتر از آن بیشتر در معرض حمله قلبی نسبت به مردان و زنان جوانتر هستند.
۲ - مصرف تنباکو. این شامل سگرت کشیدن و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض دود سگرت است یعنی با شخصی زندگی مینماید که سگرت می کشد ویا در چنین محیطی قرار دارید. اگر سگرت می کشید، آن را ترک کنید.
۳- فشار بلند خون. با گذشت زمان، فشار بلند خون می تواند به شریان هایی که به قلب منتهی می شوند آسیب برساند. فشار بلند خون اگر با حالات دیگری مانند چاقی، کلسترول بالا یا مرض دیابت همراه باشد، خطر حمله قلبی را بیشتر افزایش می دهد.
۴ - کلسترول یا ترای گلیسیراید بلند. سویه بلند کلسترول با غلظت پایین (low-density lipoprotein) یعنی کلسترول بد (LDL) که به احتمال زیاد باعث تنگ شدن شریان ها می شود و همچنان سویه بالای برخی از چربی های دیگر خون به نام ترای گلیسیراید نیز خطر حمله قلبی را افزایش می دهد. برخلاف اگر سویه کلسترول با غلظت بالا (high-density lipoprotein) یعنی کلسترول خوب (HDL) در حد نورمال باشد، ممکن است خطر حمله قلبی کاهش یابد.
۵ - چاقی. متاسفانه معمولا چاقی همراه با فشار خون بلند، دیابت، سویه بلند ترای گلیسیراید و کلسترول بد و پایین بودن سویه کلسترول خوب در خون میباشد که اینها همه عوامل خطر برای حمله قلبی هستند.
۶ – مرض شکر یا دیابت. زمانی که بدن هورمونی به نام انسولین را نمی تواند بسازد یا نمی تواند به درستی از آن استفاده کند، قند خون شخص افزایش می یابد. بلند بودن قند خون خطر حمله قلبی را افزایش می دهد.
۷ - سندرم متابولیک. این سندرم معمولا همراه با حداقل از سه مورد از موارد زیر: یعنی بزرگ شدن دور کمر (چاقی مرکزی)، فشار خون بالا، کلسترول خوب پایین، ترای گلیسیراید بالا و قند بلند خون است. ابتلا به سندرم متابولیک باعث می شود که مریض دو برابر بیشتر از حالت عادی معروض به خطر حمله قلبی باشد.
۸- سابقه خانوادگی حملات قلبی. در این حالت اگر برادر، خواهر، والدین یا پدرکلان و مادرکلان مریض دچار حمله قلبی زودرس شده باشند، این اشخاص ممکن است (در سن ۵۵ سالگی برای مردان و در سن ۶۵ سالگی برای زنان)، در معرض خطر بیشتری حمله قلبی قرار داشته باشید.
۹ - ورزش نکردن کافی. اگر شخص فعالیت بدنی کم (سبک زندگی کم تحرک) دارد مسلما با خطر بیشتر حملات قلبی مواجهه است زیرا ورزش منظم سلامت قلب را بهبود می بخشد.
۱۰ - رژیم غذایی ناسالم. شایان تذکر است که رژیم غذایی سرشار از قند، چربی حیوانی، غذاهای آماده شده، روغن های ترانس یا جامد و نمک خطر حمله قلبی را افزایش می دهد. پس توصیه می شود مقدار زیادی میوه، سبزیجات، فیبر و روغن های سالم بخورید.
۱۱ – فشار روحی. استرس یا فشار روحی عاطفی، مانند عصبانیت شدید، ممکن است خطر حمله قلبی را افزایش دهد.
۱۲ - مصرف غیر قانونی مواد مخدر. یعنی مصرف کوکائین و امفتامین ها که از مواد محرک و مخدر هستند. آنها می توانند باعث اسپزم شریان های کرونری شده و در نتیجه باعث حمله قلبی شوند.
۱۳ - سابقه پر اکلامپسیا (preeclampsia) این وضعیت باعث افزایش فشار خون خانمها در دوران بارداری می شود و خطر ابتلا به بیماری قلبی از جمله حمله قلبی را در طول زندگی افزایش می دهد.
۱۴ - یک حالت خود ایمنی یا خود معافیتی. اشخاصی که مبتلا به بیماری هایی مانند روماتوئید آرتریت یا لوپوس هستند شانس خطر حمله قلبی در آنها بیشتر است.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
اختلاطات یا عوارض سکته یا حمله قلبی (Heart attack Complications)
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
اختلاطات یا عوارض حمله قلبی اغلب از سبب آسیبی است که به عضله قلب میرسد. اختلاطات احتمالی حمله قلبی عبارتند از:
۱ - ضربان نامنظم یا غیر معمول قلب (اریتمیا arrhythmias). آسیب حمله قلبی می تواند بر نحوه حرکت سیگنال های الکتریکی در قلب تأثیر بگذارد و باعث تغییرات ضربان قلب شود. حتی برخی آنها ممکن است جدی و کشنده باشند.
۲ – شاک یا شوک قلبی (Cardiogenic shock). این یک حالتی است که به ندرت اتفاق می افتد و قلب در این حالت خیلی ناتوان شده و به طور ناگهانی دیگر قادر به پمپاژ خون نمی باشد.
۳ – عدم کفایه یا نارسایی قلبی (Heart failure). در این حالت آسیب زیاد به انساج عضله قلبی وارد شده میباشد و تا حدی قلب ضعیف می شود که دیگر توانایی پمپاژ خون را از دست میدهد. نارسایی قلبی می تواند موقت یا طولانی مدت (مزمن) باشد.
۴ - التهاب پریکارد یا پریکاردیت (پوشش کیسه مانند دو لایه که قلب در آن قرار دارد بنام پریکار یاد می شود) و التهاب آن بنام پریکاردیت (pericarditis) یاد می شود. گاهی اوقات حمله قلبی باعث تحریک یک سیستم معافیتی معیوب می شود، که بنام سندرم درسلر (Dressler syndrome)، یا سندرم بعد از میوکارد انفارکشن ویا سندرم میوکارد بعد از جراحت قلب یاد می شود.
۵ – ایست یا توقف قلبی (Cardiac arrest). در این حالت قلب بدون هشدار می ایستد. تغییر ناگهانی در سیگنال های قلب باعث ایست ناگهانی قلبی می شود. حمله قلبی خطر ابتلا به این حالت تهدید کننده زندگی را افزایش می دهد و بدون تداوی فوری می تواند منجر به مرگ (مرگ ناگهانی قلبی) شود.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
راهکار های جلوگیری از سکته یا حمله قلبی (Prevention)
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
هیچگاه برای انجام اقداماتی برای جلوگیری از حمله قلبی دیر نیست، حتی اگر یک شخص قبلاً دچار آن شده باشد. در اینجا راهکار هایی برای جلوگیری از حمله قلبی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود.
۱ - شخص می تواند از یک سبک زندگی سالم پیروی کند. یعنی سگرت نکشد و اختیار نمودن یک رژیم غذایی سالم وزن خود را بخاطر سلامت قلب خود کاهش دهد ویا به نورمال حفظ کند، همچنان ورزش منظم داشته باشد و استرس خود را کنترول کند.
۲ – کنترول سایر شرایط صحت و سلامتی. کنترول برخی از امراض مانند مرض شکر (دیابت)، فشار بلند خون می تواند خطر حمله قلبی را کاهش دهند و مرتب برای کنترول نزد داکتر تان مراجعه نماید.
۳ – ادویه تان را طبق دستور مصرف کنید. در صورتیکه داکتر معالج تان برای مراقبت های صحی شما بعضی دوا هایی را برای محافظت و بهبود سلامت قلب تان تجویز کرده باشد، آنها را بصورت منظم و به وقت معین آن صرف نماید.
همچنان این یک مفکوره خیلی خوب است که اعضا فامیل کمک های اولیه احیا قلبی ریوی را (CPR) را به درستی یاد بگیرند تا بتوانند به شخصی که دچار حمله قلبی شده است کمک کنند.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
نگارش، تلخیص و ترجمه توسط: دوکتور خواجه روح الله صدیقی
منابع:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/heart-attack/symptoms-causes/syc-20373106
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/heart-attack/in-depth/heart-attack-symptoms/art-20047744
https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/cardiac-catheterization/about/pac-20384695
https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/chest-x-rays/about/pac-20393494
https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/coronary-angiogram/about/pac-20384904
https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/echocardiogram/about/pac-20393856
https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/anatomy-and-function-of-the-coronary-arteries
