23/10/2025
Uşaqlarda təşviş adətən 6-12 yaşlarda başlayan bir haldır. Bəzi qorxu və narahatlıqların uşağın düşüncə sitemində davamlı təkrar etməsi fonunda özünü büruzə verir.
Təşviş pozuntusuna yol açan səbəblər arasında uşağın başqaları ilə müqayisə olunması, potensialının düzgün qiymətləndirilməməsi, valideynlərindən birində bu pozuntunun olması, həddindən artıq nəzarətçi valideyn münasibətləri, kimi faktorların olduğu bildirilir.
Qorxan bir uşağın bu hissi bir müddət sonra (qorxunu yaradan səbəb aradan qalxdıqdan sonra) keçsə də təşviş mövzusunda bu vəziyyət fərqlidir. Təşviş daha uzun müddət davam edən və beyni məşğul edən bir haldır.
Fobiyalar: Müxtəlif əşyalardan və vəziyyətlərdən məntiqsiz olmasına baxmayaraq qorxma halıdır. Lakin uşaq üçün o vəziyyətlərlə qarşılaşmaq, aşılması mümkün olmayan bir əngələ bərabərdir. Qaranlıq, iynə, müxtəlif heyvanlar, yüksək səs kimi bir çox amil uşaq üçün güclü təşviş səbəbidir.
Selektiv Mutizm : Uşağın evdən kənarda və məktəb kimi yerlərdə danışmamağa üstünlük verməsi halıdır. Bu danışmama vəziyyəti, bir seçimdən daha çox, sanki uşağın danışmasına mane olan fiziki bir əngəl kimi onu məhdudlaşdırır. Uşağın danışmasına mane olacaq heç bir fiziki problem yoxdur. Hiss etdiyi narahatlıq onu özünü təhlükəsiz hiss etmədiyi mühitdə danışmaqdan saxlayır.
Generalizə Olunmuş Təşviş Pozuntusu: Uğursuz olmaq qorxusu, dostluq münasibətlərində yaşanan problemlər və narahatlıqlar, sağlamlıqla bağlı narahatlıqlar, müxtəlif sahələrdə yaşanan güclü təşviş pozuntusudur.
Sosial Təşviş Pozuntusu: Uşağın sosial bir mühitdə alçalmaqdan, ələ salınmaqdan qorxması və bu qorxu səbəbindən özünü geri çəkməsi şəklində özünü göstərir.
Uşaqlarda təşviş pozuntusu həyat keyfiyyətinə mənfi təsir edir. Emosional requlyasiyanı (tənzimləməni) təmin edə bilmək, gündəlik həyatı daha da asanlaşdırır. Narahatlıqlar davam edərkən, uşağın diqqətini cəmləyə bilməsi, sakitləşə bilməsi demək olar ki, mümkün olmur.
Təşviş pozuntuları özü ilə bərabər obsessiv-kompulsiv meylləri də gətirə bilər. Koqnitiv Davranış Terapiyası və Oyun Terapiyası kimi variantlar uşaqlarda effektiv istifadə olunan terapiya üsulları arasındadır.