27/11/2025
Ətraflı : Ortopediya.az saytında
Bud-çanaq oynağının müasir endoprotezləşdirilməsində istifadə olunan bütün sürtünmə səthləri yeyilməyə çox davamlıdır. Nəzəri olaraq, metal başla təmas edən yüksəkmolekulyar polietilendən olan içlik 40-45 il xidmət edə bilər! Yüksək molekulyar polietilen içliyin aşınma sürəti ildə 0,2 mm-dir və əgər içliyin qalınlığı 8-9 mm olarsa, bu, 40-45 ilə kifayət edir. Məntiqlə daha qalın içlik daha uzun müddət xidmət göstərəcəkdr. Lakin içlik nə qədər qalın olarsa, endoprotezin başının diametri daha kiçik olmalıdır (buna görə, məsələn, polietilen içliklərlə 28 və 32 mm diametrli başlardan istifadə olunur), amma başın diametri nə qədər kiçik olsa, oynaqdakı hərəkətlərin amplitüdü o qədər az olur və bununla o daha az dayanıqlı olur. Ancaq burada da hər şey birmənalı deyil: müxtəlif diametrli başlar onlara təsir edən qüvvələri müxtəlif yollarla yayır. Müasir polietilen 28 və 32 mm diametrli başlar və içliklər endoprotezi yaxşı və düzgün qoyanda gözəl bir hərəkət amplitüdu və dayanıqlıq nümayiş etdirə bilər. Ona görə də kor-koranə böyük diametrli başları (36 mm və ya daha çox) əldə etməyə can atmaq lazım deyil.
Keramik-polietilen sürtünmə səthlərinin yeyilmə sürəti ildə 0,1 mm-dir, buna görə 8-9 mm qalınlığında bir içlik 80-90 ilə kifayət edir!
Metal-metal, keramik-keramik və ya keramik-metal sürtünmə səthlərinin aşınma dərəcəsi daha azdır və nəzəri olaraq belə protezlər daha uzunömürlü olur.
Belə görünür ki, bu parametrlə istənilən endoprotez onu gəzdirən insanın bütün qalan ömrü boyu kifayətdir, çünki bud-çanaq oynağı endoprotezləşdirilməsi aparılmış insanların çoxunun yaşı 40-ı ötmüş olur. Ancaq hər şey o qədər də sadə deyil. Endoprotezin uzunömürlülüyündə əsas rol, daha çox, içliyin və ya başın yeyilməsi yox (baxmayaraq ki, yeyilmə səbəbindən baş və içliyin dəyişdirilməsi əməliyyatları da aparılır), kasa və yaxud ayaqcığın sabitliyidir. Məsələ ondadır ki, sürtünmə məhsulları heç yerə yox olmur: onlar sümük və əzələləri qıcıqlandıra, qana sorulub yerli (yalnız endoprotezin yanında) və ya sistemli (bütün bədəndə) toksiki təsir göstərə bilər.
