29/10/2025
Nizami Tibb Mərkəzinin həkim-nevroloqu Rəna Qasımova 29 Oktyabr – Ümumdünya İnsultla Mübarizə Günü ilə əlaqədar olaraq insult haqqında məlumat verib
29 oktyabr Ümumdünya İnsultla Mübarizə Günü haqqında danıçan həkim bildirib ki, bu günün qeyd olunmasında məqsəd — insultun əlamətləri, risk faktorları, qarşısının alınması, erkən diaqnoz və müalicənin vacibliyi barədə ictimaiyyəti məlumatlandırmaqdır.
Beyin insultu ömürlük əlilliyə səbəb ola bilən bir xəstəlik olaraq dünyada birinci yerdə dayanır.
İşemik insult (İİ) bütün insultların təxminən 80–85%-ni təşkil edir. Bu zaman beyin damarlarında trombotik və ya embolik tutulma nəticəsində qan dövranı pozulur və toxuma nekrozu yaranır. İİ-nin baş verdiyini anlamaq üçün əhaliyə “BE FAST” sindromu öyrədilir:
• B (Balance) – tarazlıq və yerişin pozulması
• E (Eye) – görmənin pozulması
• F (Face) – üzün və ya ağız bucağının əyilməsi
• A (Arm) – əl və ya ayaqda qəflətən yaranan zəiflik və hərəkətsizlik
• T (Time) – dərhal, vaxt itirmədən təcili yardıma müraciət etmək
Hemorragik insult (Hİ) bütün insultların 15–20%-ni təşkil edir. Bu növ insult beyin damarlarının travmatik olmayan səbəblərlə partlaması və qanın kəllədaxili sahəyə axması nəticəsində baş verir. Əsas səbəblər – beyin damar anevrizması, arteriovenoz malformasiya və ya damar divarının ateroskleroz nəticəsində kövrəkləşməsidir.
Əlamətləri: qəfil və şiddətli baş ağrısı, ürəkbulanma, qusma, gözdə sayrışma, başda küy hissi, psixomotor oyanma, şüurun pozulması, meningial sindrom əlamətləri.
Risk faktorları: arterial hipertenziya, şəkərli diabet, ürək-damar xəstəlikləri, qanda xolesterin səviyyəsinin yüksəkliyi, laxtalanma sisteminin pozğunluqları.
Qorunmaq üçün nə etməli:
• Sağlam həyat tərzinə diqqət yetirmək
• Fiziki aktivliyi artırmaq
• Tütün və alkoqoldan uzaq durmaq
• Sağlam qidalanmaq
• Bədən çəkisini nəzarətdə saxlamaq
Unutmayaq ki, sağlam həyat tərzi – insultun qarşısını almaq üçün edə biləcəyimiz ən təsirli vasitədir. Əgər yuxarıda sadalanan risk faktorlarından hər hansı biri mövcuddursa, vaxtında ixtisaslaşmış müayinələrdən keçmək və həkim tərəfindən təyin olunan müalicəni aparmaq vacibdir.