Nevropatoloq Nigar Şirinova

04/12/2021

06/12/2017

Patoloji reflekslər
Patoloji reflekslər sinir sisteminin zədələnməsi zamanı meydana çıxır və orqanizmin ətraf mühitə uyğunlaşmasına mənfi təsir göstəririlər.Mərkəzi sinir sistrminin reflektor fəaliyyəti çox vaxt kobud üzvi dəyişikliklər(qansızma,şiş,çapıq) nəticəsində pozulur.Bəzən isə bu dəyişikliklər sinir sisteminin funksional pozğunluqları ilə əlaqədar olur.Patoloji refleks termini sinir sisteminin zədələnməsi nəticəsində əmələ gələn və xəstəliklərin diaqnostikasına yardım göstərən refleksləri idarə edir.Bu reflekslər texniki nevroloji tədqiqat üsullarının köməyi ilə aşkar edilir.
Reflekslərin bir hissəsi normal şəraitdə də müşahidə edilir,lakin patoloji şəraitdə qüvvətlənir.Patoloji reflekslərin əksər hissəsi onurğa beyində olan hərəki mərkəzlərə göstərilən ləngidici təsirlərin aradan qalxması və aktivləşdirici təsirin qüvvətlənməsi nəticəsində əmələ gəlir.Patoloji reflekslər aşağıdakı hallarda meydana gəlir:
- petikulyar formasiyanın ləngidici zonaları zədələndikdə
- onurğa beyin qabığı zədələndikdə
- bazal nüvələr və beyincik zonaları zədələndikdə
Patoloji reflekslərin müxtəlif formaları mövcuddur.Bunlardan ən çox rast gəlinəni təhrif olunmuş reflekslərdir.
Bu sinir mərkəzlərində olan dominant oyanma ocağı olduqda bükücü əzələlərin vətərlərinin gərginləşməsi zamanı əksinə təsir göstərir.Bu zaman əlin bükülməsi zamanı açılması müşahidə edilir.Bu əsasən sinir kötüklərinin yaralanması, tetanuz toksini ilə zəhərlənmələr və s. amillər səbəb ola bilir.
Bəzən ətraflarda patologi reflektor kontrakturalar baş verir.Bu əsasən uzun müddət oynaqlarda iltihab,oynaq çıxıqları və sınıqlar baş verdikdə yaranır.Bu zaman zədələnmiş oynaqdan verilən impulsların onurğa beyinə təsiri altında dominant oyanma ocağı yaranır.Bunun nəticəsində bükücü əzələlərin yığılması oynaq nahiyyəsində ağrının artmasına səbəb olur

05/12/2017

Əgər başınız ağrıyırsa.....
Baş ağrıları hər birimizi vaxtaşırı narahat edir. Lakin bilmək vacibdir ki, baş ağrıları müxtəlif cür olur və fərqli səbəblərdən dolayı yaranır.
Bəs adi yorğunluq ilə orqanizmin həyəcanlı siqnalını necə fərqləndirmək olar?
Təhlükəli xəstəliyin ilk əlamətləri olan baş ağrıları ilə adi baş ağrılarının fərqlərini təqdim edir:
1. Gicgah və ya təpədə qəfil və sürətlə güclənən ağrılar
Bu ağrı çox qorxuludur, çünki o, birdən peyda olur və çox tez güclənir. Sanki yuxarıdan başımıza nə isə tökülür. Bu baş ağrıları yarananda dərhal həkimə müraciət etmək vacibdir. Belə ağrı insan həyatı üçün təhlükəli olan bir çox problemlərin göstəricisi halına gələ bilər.
2. Zədədən sonra ağrılar
Əgər siz başınızdan zədə almısınızsa, vaxtaşırı həkim nəzarətinə getməyi unutmayın. Çox vaxt başdan zədələnmə izsiz keçmir və zaman keçdikcə tez-tez baş ağrıları şəklində ortaya çıxır.
3. Səhər baş ağrıları
Əgər siz yuxudan dəhşətli baş ağrıları ilə oyanırsınızsa, bu, o deməkdir ki, dərhal həkimə müraciət etməlisiniz. Nevrologiya elminə əsasən belə ağrı səhhətdə ciddi problemlərin olmasının əlamətidir. Bu, yüksək təzyiq və hətta baş beyin şişlərinin əlaməti ola bilər.
4. Göz və ya gözətrafında ağrılar (klaster ağrısı)
Klaster baş ağrıları isə hədsiz dərəcədə güclü, üzücü, sanki deşici, yandırıcı olması ilə xarakterizə olunaraq başın və sifətin bir yarısına iztirab verir. Bir çox hallarda ağrı göz, qaşüstü, gicgah, alın və təpənin bir hissəsini əhatə edir, bəzi hallarda qulağa və aşağı çənəyə də yayılır. Bu zaman göz yaşarır və qızarır, yuxarı göz qapağı bir qədər aşağı enir, dəri xırda tər damcıları ilə örtülür, burun yolu tutulur. Alimlər hesab edir ki, klaster insanın hiss edə bildiyi ən güclü ağrıdır.
5. Ürəkbulanma və görmə problemi ilə müşayiət edən baş ağrıları
Əgər baş ağrılarını görmə qabiliyyətində zəiflik, p*s əhval-ruhiyyə, əsəbilik, ürəkbulanma və boyun ağrıları müşayiət edirsə, mütləq həkimə müraciət edin.

04/12/2017

Vegetativ pozulmalar
Vegetativ pozulmalar aşağıdakı şəkildə özünü göstərir.
Simpatik-adrenal böhranlar .
Bu özünü döş qəfəsi və baş nahiyəsində xoşagəlməz hisslər,ürək döyünməsi,arterial təzyiqin yüksəlməsi, midriaz, üşüməyə bənzər hiperkinezlər, kəskin qorxu və həyəcan hissləri ilə biruzə verir.
Vaqoinsulyar böhranlar
Bu zaman xəstələrdə baş gicəllənmə, ürəkbulanma, arterial təzyiqin enməsi,bradikardiya, ekstrasistoliya, tənəffüsün çətinləşməsi və mədə-bağırsaq diskineziyası baş verir.
Vegetativ pozulmalar ümumi,sistemli və lokal olur.
Ümumi pozulmalar dəri vegetativ dəyişiklikləri və istilik tənziminin pozulması da daxil olmaqla bütün visseral sistemlərdə eyni vaxtda üzə çıxır.Tez-tez baş verən vegetativ dəyişikliklər xəstədə kardiovaskulyar sistemə təsir edir.Bu özünü aşağıdakılarla biruzə verir:
* qıcıqlanan ürək
* ürək dayanıqsızlığı
* taxikardik nevroz
Bu pozulmalar zamanı xəstələrdə ürəkdöyünmə,döş qəfəsinin sol yarısında ağrı,asteniya,əsəbilik,yuxunun pozulması,baş ağrısı,baş gicəllənmə,paresteziya və gəyirmələr müşahidə olunur.Xəstəliyin əsas əlamətlərindən biri güclənmiş tənəffüs və gəncolma hesab edilir.Bu zaman xəstələrədə hava çatışmazlığı, döş qəfəsinin sıxılması, tənəffüsün çətinləşməsi qeyd olunur.Tənəffüs pozulmaları ürək döyünmə və döş qəfəsində sıxılma hissi ilə müşahidə edilərsə xəstələrdə miqren və bayılma ilə nəticələnir.Bütün bu əlamətlər həyəcan doğuran şəraitdə meydana gəlir(imtahan vaxtı,kütlə qarşısında çıxış etdikdə,metroda,hündürlükdə).
Lokal vegetativ pozulmalar isə başın bir hissəsində ağrıların olması ilə müşayiət edilir.Bəzi hallarda ətrafların distal hissəsində də lateral təzahürlər meydana çıxa bilir.

03/12/2017

Epilepsiya xəstəliyi.

02/12/2017

Uşaqların gec danışması nədən irəli gəlir?
Danışmaq, ünsiyyət qurmaq insanın sosial həyatında önəmli proseslərdəndir. Səlist danışıq, aydın dil hər kəs tərəfindən xoş qarşılandığı halda kəkələmək, fikrini izah edə bilməmək, ən p*s halda isə danışa bilməmək insanlar arasında elə də xoş qarşılanmır. Belə insanlar hər zaman ətrafdakılar tərəfindən “yazıq”, “bəxti gətirməyən” adlandırılırlar.
Elə buna görə də körpənin dil açması valideynləri tərəfindən böyük bir sevinclə qarşılanır. Əksər ailələr isə uşaqlarının danışmaq ərəfəsində onların sadəcə susub baxmasını izləyirlər. Lakin hər susan uşaq sonuna kimi danışmayacaq, yaxud dilində qüsuru olacaq demək deyil. Vaxtında nəzarət olunan və aşkarlanan problemləri aradan qaldırılan uşaqlar gələcək həyatlarında da maneələrlə üzləşmirlər.
Nevroloji səbəblər, uşaqlarda anadan gəlmə spastik xəstəliklər, autizm uşaqların gec dil açmasına səbəb olur. Əsasında isə sinir sistemindəki pozğunluqlar durur. Menengit, zədə, damar mənşəli xəstəliklər, əzələ xəstəlikləri, beyinə təsir edən infeksiyalar da uşaqlarda dil və danışma pozuqluğuna səbəb olur.
Dəqiq olaraq bir yaş deyə bilmərik ki, bu yaşda uşaq mütləq danışacaq. Danışma yaşı uşaqdan-uşağa dəyişən bir prosesdir. Elə uşaq var ki, onlar 4-5 yaşlarında dil açır və heç bir dil problemi olmadan rahat fikrini izah edə bilir. Bəzi uşaqlar çox gec, bəziləri isə çox tez danışa bilərlər. Gec danışmaq o demək deyil ki, uşağın ya beynində, ya da hər hansı bir orqanında problem var. Sadəcə, müəyyən faktorlara diqqət yetirmək lazımdır. Müşahidə əsnasında uşaqda başqa problemlərin olub-olmamasını valideynlər özləri aşkar edə bilərlər. Bəzən gec danışan uşaqlarda bunun səbəbi onların sinir sistemlərində olan hər hansı bir pozuntu ilə bağlı olur. Belə uşaqlar da bir müddət sonra dil açır və yaşıdları ilə müqayisədə çox yaxşı danışırlar.
Uşaqlar ilk 6 ayından etibarən səslər çıxarmağa, bir növ danışmağa çalışırlar. 12-ci ayına gələndə isə artıq sadə və deyilməsi rahat olan sözləri deməyə cəhd edirlər. 18-ci ayından sonra sərbəst cümlə qurmağa başlayan körpələr bundan sonrakı digər aylarda danışıqlarını hər ay bir az daha inkişaf etdirirlər. Mütəxəssislər bildirir ki, uşaqların vaxtında dil açması onlar üçün faydalıdır. Çünki vaxtında dil açan uşaqların zəka və öyrənmə prosesləri daha sürətli inkişaf edir. Gecikən danışıq uşaqların zəka və sosial inkişafını da zədələyir.
12-ci ayından sonra hələ də səs çıxarmayan, danışmağa cəhd etməyən uşaqları valideynlər ciddi nəzarətə götürməlidir. Uşaq başa düşülməyən səslər çıxarırsa, istədiklərini aqressiv formada izah etməyə çalışırsa, yeni mühitə alışmaq onlar üçün çox çətin olursa, ona göstərilən əşyalara qarşı biganədirsə, gələn səslərə qarşılıq vermirsə, artıq həkimə müraciət etmək lazımdır. Müayinə və laboratoloji testlərdən sonra səbəblər aşkarlanır və bu istiqamətdə tədbirlər görülməyə başlanılır.
Uşaqların gec danışması, nitqində qüsurların olmasının əsas səbəblərindən biri də ailədə uşaqlarla ünsiyyətin qurulmamasıdır. Mütəxəssislər məsləhət görür ki, uşaqlar danışdıqda onu diqqətlə dinləmək lazımdır, danışdığı önəmsiz olsa belə. Çünki uşaq ona ciddi yanaşıldığını görəndə danışma həvəsi yaranır ki, bu da nitqin inkişafına müsbət təsir edir.

01/12/2017

Toksik polinevropatiyalar
Toksik polinevropatiyaların patogenezində fermentativ metobolik pozulmalar,damar mənşəli amillər və immunoallergik mexanizmlərin rolu böyükdür.Toksik polionevropatiyaların klinik əlamətləri digər nevropatiyalarda olduğu kimidir:
- süstlük
- damar pozulmaları
- əzələrdə zəiflik
- hərəki pozulmalar
Toksik zədələnmələr yuxarıda sayılanlarla birgə intoksikasiya əlamələrinin olması ilə digər polinevropatiyalardan seçilir.Bu zaman sinir toxumasının bütün elementlərinə morfoloji dəyişikliklər müəyyən olunur.Toksik nevropatiya diaqnozu aşağıdakı hallarda təsdiq edilir:
- toksik maddələrin təsiri təsdiq edildikdə
- intoksikasiyanın bütün əlamətləri aşkar edildikdə
- laborator müayinə zamanı neyrotoksik maddələrin yüksək miqdarı aşkar edildikdə
- bioptatda toksik nefropatiya əlamətlərini təsdiq edən histoloji göstəricilər aşkar edildikdə
Neyrointoksikasiyanın əlamətləri asteno-vegetativ sindrom,ensefalopatiya və ensefalomielopatiya əlamətləri ilə özünü biruzə verir.
Məişət və sənaye kimyası məhsulları ilə baş verən intoksikasiyaların əmələ gəlməsində bu məhsullarla ehtiyatsız istifadə,təsadüfi zəhərlənmələr və onların başqa məqsədlərlə qəbul edilməsi nəticəsində baş verir.

30/11/2017

Epileptik status
Epileptik status uzunmüddətli epilepsiya tutmasının baş verməsidir.Bu bəzən 30 dəqiqədən artıq bir müddətdə baş verən tutmalardır.Epileptik status zamanı şüur tam bərpa olunmamış bir-birinin ardınca baş verən tutmalar kimi də qeyd edilir.Epileptik status epilepsiyanın gedişini ağırlaşması və mərkəzi sinir sisteminin zədələnməsi nəticəsində yaranan epileptik tutmalara ayrılır.Mərkəzi sinir sistemi səbəbli baş verən epilepsiya tutmaları hematoma və ekzogen intoksikasiyalar zamanı baş verir.Üzvi zədələnmələr zamanı isə epileptik status xəstəliyin başlanğıcından yarana bilir.
Epileptik status zamanı təcili tıdbir görülməlidir! Bunu professional nevropatoloq etməlidir!
Epileptik statusun prolfilaktikası
Profilaktika məqsədilə xəstələrə asmatik statusun baş verməməsi üçün bitki-süd pəhrizi saxlamaq,uzun müddət açıq havada gəzmək,yüngül fiziki hərəkətlər etmək,əmək və istirahət rejiminə əməl etmək məsləhət görülür.Həkimlər asmatik statusun olmaması üşün epilepsiyalı xəstələrə aşağıdakılardan uzaq durmağı tövsiyə edir:
- spirtli içkilərdən
- siqaretdən
- tünd kofe və tünd çaydan
- çox yeməkdən
- soyuqlamadan
- qızdırmadan
- çox hündürlüqyə çıxmaqdan
- ətraf mühitin xoşagəlməz təsirlərindən

29/11/2017

Mil sinirinin nevropatiyası
Yuxarı ətrafın sinirləri arasında mil siniri digər sinirlərə nisbətən daha tez-tez zədələnir.
Mil sinirinin zədələnməsi xəstə bərk yataqda,əllərini başının və ya bədənini altına qoyub yatarkən baş verir.Bu zədələnmə əsasən çox yorğunluq halında və ya sərxoş halda yatarkən olur.
Xəstəliyin kliniki əlamətləri mil sinirinin zədələnmə dərəcəsindən asılıdır.Sinirin zədələnməsi qoltuqaltı çuxur və bazunun yuxarı üçdə birinin zədələnməsində mil sinirinin innervasiya etdiyi əzələlərin iflici baş verir.Bu zaman qollar irəliyə qaldırıldıqda bilək sallanır.Bu zaman dirsək oynağında bükülmə zəifləyir,dirsək açıcı refleks zəifləyir,hissiyyat pozulmaları paresteziyalar şəklində olur.
Bazunun üçdə bir hissəsində mil sinirinin zədələnməsi baş verdikdə saidin açılması və dirsəkaçıcı refleks saxlanılır,əlin və barmaqların açılma funksiyası itir.Bu zaman əlin arxa səthinin hissiyyatı pozulur.
Zədələnmənin diqanozunu qoymaq üçün aşağıdakılara diqqət yetirilir:
1 Ayaq üstə qollar aşağı salınmış vəziyyətdə biləyin supinasiyası və birinci barmağın aralanması mümkün olmur.
2 Əlin arxasını səthə toxundurmaqla eyni vaxtda birinci barmağın aralanması mümkün deyil
3 Ovuc aşağı olmaqla əl stolun üzərində olarkən üçüncü barmağı yanındakı barmağın üstünə qoymaq olmur.
4 Barmaqları aralayarkən zədələnmiş əlin barmaqları aralanmır.

28/11/2017

Dizcik düyününün nevralgiyası
Xəstəliyin törədicisi virusdur.Dizcik düyünü nevralgiyası üçün xarakterik olan 3 xüsusiyyət var:
- ağrı
- herpetik səpgilər
- düyünün innervasiya sahəsində hipesteziya
Periodik və ya daimi ağrılar əsasən qulaq nahiyəsindən başlayaraq ənsə,üz və boyuna irradiasiya edir.Dizcik düyününün inervasiya sahəsində səpgilər müəyyən edilir.Bu səpgilər təbil boşluğu,təbil pərdəsi,xarici eşitmə keçəcəyi,qulaq seyvanı,eşitmə kanalı hissəsi, dilçək, damaq, badamcıqlar və üz və başın tüklü hissəsində əmələ gələ bilir.
Dizcik düyününün yaxınlığından üz sinirinin hərəki lifləri keçdiyindən düyünün patoloji sindromuna sinirin zədələnməsi əlamətləri də əlavə edilir.Bu zaman xəstələrin dilinin 2/3 hissəsində dad pozğunluqlarından başqa aşağıdakı əlamətlər meydana çıxır:
- hiperesteziya
- eşitmə qabiliyyətinin pozulması
- eşitmə qabiliyyətinin azalması
- qulaqlarda səs
- horizontal nistaqm
- başgicəllənməsi
Xəstəlik bir neçə həftə davam edə bilir,bəzən daha da uzun çəkə bilir.
Dizcik düyününün nevralgiyasına diaqnozun qoyulması çətinlik törətmir.
Müalicə zamanı analgetiklərdən,B qrup vitaminlərdən istifadə edilir.Xəstəliyin ağır hallarında herpes zamanı aparılan müalicə kursu təyin edilir.

27/11/2017

Baş beyin absesləri
Baş beyin abseslərinin beyin maddəsində məhdud toplanmasıdır.Beyin absesləri daha çox beyindaxili,az hallarda isə epidural və ya subdural olaraq rast gəlinir.
Xəstəliyin əmələ gəlməsinə stafilokokk, streptokokk, pnevmokokk və meninqokokklar səbəb olur.Bəzi hallarda isə absesin müayinəsində bağırsaq çöpləri, ibtidailər və qarışıq flora da müəyyən edilir. İnfeksiyanın beyin maddəsinə daxil olma yolları müxtəlifdir.Beyin abseslərinin etiologiyasına və patogenezin uyğun olaraq kontakt,metastatik və travmatik ola bilir.
Beyin abseslərinin təxminən yarısı otogen mənşəlidir.Otogen infeksiyalar labirint və siqmayabənzər ciblər vasitəsilə beyinə daxil olur.Metastatik abseslərin əmələ gəlməsinə ağciyər xəstəlikləri - pnevmoniya,bronxoektaziya,abses və empiema səbəb olur. Beyində əmələ gələn metastatik abseslərin əmələ gəlməsində digər xəstəliklərin də rolu ola bilir.Bunlara aiddir:
- septik xoralı endoartrit
- osteomielit
- daxili üzvlərin absesləri
- müxtəlif infeksion xəstəliklər
İnfeksiyanın beyinə daxil olması septik emboliya hesab edilir.Abses əmələ gəldikdən sonra beyin qişalarının məhdud iltihabı baş verir.Sonra isə sağalma baş verir və yerində çapıq toxuma inkişaf edir.Bəzi hallarda absesin kapsullaşması baş verir.Bu absesin əmələ gəldiyi gündən 3-6 həftə arasında baş verir.
Baş beyin absesləri xəstələrdə aşağıdakı əlamətlərin əmələ gəlməsinə səbəb olur:
- yüksək hərarət
- üşütmə
- qanda leykositoz
- solğunluq
- zəiflik
- arıqlama
- baş ağrıları
- serebral mənşəli qusma
- göz dibində dəyişikliklər
- yuxululuq
Baş beyin abseslərinin gedişi və kliniki mənzərəsi beyin şişləri ilə oxşar əlamətlərə malikdir.Bu səbəbdən diaqnostika zamanı differensasiyalı diaqnostikaya ehtiyac duyulur.
Xəstəliyin müalicəsi cərrahi yolla aparılır.Abses boşluqları geniş açılır və punksiya edilib irin sorulur.Müalicə xəstəliyin başlanğıcından təyin edilən antibiotiklərlə aparılır.

26/11/2017

İnsult haqqında.