08/12/2016
Prostat xərçəngi prostatı əmələ gətirən hüceyrələrin kontrolsuz bir şəkildə, lazım olmadığı halda çoxalmasıdır. Dünyada kişilərdə çox tez-tez görülən xərçəng növüdür, yaşlı kişilərin xəstəliyidir.
Ən güclü risk faktorları irəli yaş və qara irqdən olmaqdır. Yaş artdıqca risk artar. Ailəsində, xüsusilə birinci dərəcə qohumlarında prostat xərçəngi olanların prostat xərçəngi xəstəliyinə tutulma nisbəti olmayanlara görə daha çoxdur. Həqiqi mənada irsi prostat xərçəngi çox nadirdir və ümumiyyətlə 55 yaşın altındakı kişilərdə rast gəlinir.
Erkən mərhələdəki prostat xərçəngi öz əlamətlərini göstərməyə bilər. Aşağıda sadalanan şikayətlərdən her hansı biri olduğu hallarda mütləq həkimə müraciət edilməlidir.
– Tez-tez sidiyə getmək (xüsusilə gecələr)
– Sidiyə getməkdə çətinlik
– İncə və aralıqlı sidiyə getmək
– Sidiyə gedərkən ağrı olması
– Sidikdə qan görmək
– Kürək, omba və bel ağrısı.
Xəstəlik müəyyən edildikdən sonra, prostat vücudun başqa yerlərinə yayılıb yayılmadığını görmək üçün əlavə analizlər götürülür. Beləliklə, xəstəliyin mərhələsi müəyyənləşdirilmiş olur. Həkim bu məqsədlə bir ağciyər grafisi, sümük sintigrafisi və qan analizi istəyə bilər.
Xərçəngin inkişaf etdiyi orqanın xaricinə çıxıb başqa bölgələrə yayılmasına metastaz deyilir. Prostat xərçəngi qonşuluq yolu ilə meni kisəsi (seminal vesicle),linfa dövranı ilə linfa vəzlərinə və qan dövranı ilə sümüklərə yayıla bilər. Ən çox bel sümüklərinə gedər lakin baş sümüklərinə və qabırğa sümüklərinə də yayıla bilər. Daha nadir olaraq qaraciyər və ağciyərlərə də yayıla bilər.
Mərhələ 1:Xəstəlikdə, xəstələrin şikayəti olmaz və xərçəng müayinədə də təyin edilməz.Diaqnoz ümumiyyətlə başqa səbəblərlə olunan əməliyyatlar sonrasında təsadüfən qoyulur. Xərçəng hüceyrələri prostat xaricinə çıxmamışdır.
Mərhələ 2: Xəstəlikdə, diaqnoz ümumiyyətlə ya qanda PSA səviyyəsi yüksəlmiş olduğu ya daprostat2 makattan müayinə sırasında prostat böyük olaraq təyin edildiyi üçün keçirilən incə iynə aspirasyon biyopsisi ilə qoyulur. Xəstəlik prostat vəzi xaricinə çıxmamışdır.
Mərhələ 3: Xəstəlikdə, xərçəng hüceyrələri prostatı qucaqlayan kapsulanın xaricinə çıxıb prostatın yaxın çevrəsindəki toxumalara yayılmışdır .
Mərhələ 4: Xəstəlikdə xərçəng hüceyrələri prostat xaricində lenf vəzlərinə və ya sümük, qaraciyər və ağciyər kimi orqanlara yayılmışdır.
Nüks Xəstəlik:Müalicə edildikdən sonra (ya təkrar prostatda ya da digər orqanların birində) xəstəliyin geri gəlməsidir.