20/06/2017
Kokosolie, volkomen onterecht verguisd
Zogenaamde “gezondheidsjournalisten” die blijkbaar geen wetenschappelijke studies lezen en professoren die hardnekkig de margarine-industrie naar de mond blijven praten, kregen recent in de media een forum om kokosolie af te breken. Zo werd totaal onterecht verkondigd dat kokosolie slecht is voor hart- en bloedvaten, omdat het een verzadigd vet is en de cholesterolspiegel verhoogt… Onwaarschijnlijk eigenlijk dat men blijft dergelijke nonsens verspreiden en daarom in BIO GEZOND een rechtzetting.
Voor alle duidelijkheid
Vooraleer uit te leggen en te bewijzen dat kokosolie – dat voor het grootste deel verzadigde vetten bevat – niet de kans op hart- en vaatziekten verhoogt, maar integendeel net goed is voor de bloedvaten, willen we er wel op wijzen dat we enkel de loftrompet steken over KOUDGEPERSTE en ONGERAFFINEERDE of “EXTRA VIERGE” kokosolie, geperst uit vers geoogste kokosnoten en het niet over de uit copra (gedroogde kokosnoten) gehaalde en kapot geraffineerde kokosolie hebben. Ook willen we benadrukken dat het uiteraard zo is dat voor een optimale gezondheid onze voeding naast verzadigde vetten ook mono- en polyonverzadigde vetzuren van een goede kwaliteit moet aanvoeren en dat het dus geenszins de bedoeling is om hier enkel verzadigde vetten aan te prijzen. Maar dat het een kwakkel of ronduit een leugen is dat kokosolie schadelijk zou zijn voor de bloedvaten en dat het integendeel net past in een dieet om hart- en vaatziekten, verduidelijken we in de volgende punten:
1. Verzadigde vetten: niet de boosdoeners
Het geldt op alle domeinen: als je een totaal verkeerde boodschap – tegen alle bewijzen in - maar blijft verspreiden en herhalen, dan nemen veel mensen deze boodschap voor waar. Zo wordt vanuit de industrie die margarines en geraffineerde oliën (beiden bronnen van plantaardige, onverzadigde vetzuren) op de markt zetten, al meer dan 50 jaar beweerd dat verzadigde vetten de grote boosdoeners zijn voor hart- en bloedvaten. En als je in deze grove leugen meegaat, dan lijkt het inderdaad een eenvoudige deductie: kokosolie, die rijk is aan verzadigd vet, is dus ook slecht voor hart- en bloedvaten. Maar verzadigde vetten zijn helemaal niet de oorzaak van hart- en vaatziekten, dat bewijzen het laatste decennium alle grootscheepse studies die als “meta-analysen” of “reviews” in vooraanstaande wetenschappelijke tijdschriften werden gepubliceerd. Welke vetten dan wel de grootste boosdoeners zijn? Dat zijn ironisch genoeg vetsubstanties die ontstaan door een industriële bewerking van… onverzadigde vetzuren: de zogenaamde “transvetzuren”. Omdat oliën rijk aan poly-onverzadigde vetzuren (vnml. zonnebloem-, soja-, maïsolie) niet de handige, halfvaste consistentie vertonen zoals veel verzadigde vetten en omdat ze na raffinage ook niet goed bewaren, ontwikkelde de voedingsindustrie een hardings- of hydrogenatieproces. Helaas ontstaan hierbij transvetzuren die als storende vetzuren heel sterk ontstekingsverschijnselen in ons lichaam in de hand werken en op die manier ook een zeer belangrijke medeoorzaak zijn van hart- en vaatziekten, dat is in meerdere grootschalige studies bewezen. Transvetzuren zitten in duizenden verwerkte voedingsmiddelen en zijn afkomstig van een industrie die maar een rookgordijn blijft verspreiden door onterecht de verzadigde vetten, kokosolie incluis, de zwarte piet toe te schuiven.
2. Kokosvetzuren slibben niet aan!
Bovendien is het zo dat kokosvet dan nog een bijzondere bron van verzadigde vetten is, rijk aan de zogenaamde “medium chain triglyceriden”. Deze kortketenige vetzuren gedragen zich anders in het lichaam dan de overige vetzuren: ze worden namelijk snel en zonder verteringsarbeid (die niet nodig is) in de darmen opgenomen, waarna ze snel de lever bereiken en vervolgens vlot als energiebron kunnen aangesproken worden. Andere vetzuren, zijnde de langketenige verzadigde vetzuren, de mono- en polyonverzadigde vetzuren en cholesterol, combineren of “veresteren” met eiwitten tot de zogenaamde “lipoproteïnes”, om vervolgens via de lymfewegen van de darm in het bloed terecht te komen en zo de lever bereiken. Nu is het zo dat vooral lipoproteïnen (en dit na oxidatie) bijdragen tot de vetafzettingen in de slagaderen, die in het proces van atherosclerose of slagaderverkalking voor hinderende vaatvernauwing zorgen. De vetzuren van kokosvet, die zich niet als lipoproteïnen voordoen, ontspringen dus de dans en gaan niet op de vaatwanden aanslibben. Wederom kan dus niet van kokosolie gezegd worden dat ze een rol spelen in het ontstaan van hart- en vaatziekten…
3. Hogere HDL-cholesterol
Nog een nepargument dat door de tegenstanders van kokosvet wordt aangehaald om te staven dat het bijdraagt tot hart- en vaatziekten, is het feit dat het de “slechte” LDL-cholesterol zou verhogen. Nochtans zijn er heel wat studies die het tegendeel aantonen! En zelfs al zijn er een aantal studies die aantonen dat kokosolie de LDL-cholesterolspiegel verhoogt: de lezer van BIO GEZOND weet dat deze LDL-cholesterol enkel “slecht” wordt als hij wordt geoxideerd tot de kleverige oxycholesterol. Maar laat ongeraffineerde kokosolie nu net rijk zijn aan antioxidanten (fenolzuren zoals ferulazuur, koffiezuur, catechinezuur) die deze oxidatie tegengaan. Als je vervolgens dat gegeven koppelt aan het feit dat kokosolie in studies wel consistent de “goede” HDL-spiegel verhoogt en dus de verhouding totaal cholesterol t.o.v. HDL-cholesterol (de “cardiovasculaire risicofactor”) verlaagt, of de verhouding HDL/LDL-cholesterol verhoogt, dan is het duidelijk dat kokosolie net de kans op hart- en vaatziekten vermindert! Meer nog: kokosolie verlaagt ook de weinig bekende, maar zeer belangrijke risicofactor op hart- en vaatziekten: lipoproteïne (a). De bewijzen dat kokosolie goed is voor hart- en bloedvaten stapelen zich dus op.
4. Minder snel overgewicht en diabetes type 2
Het is geweten dat overgewicht en diabetes risicofactoren zijn die de kans op hart- en vaatziekten verhogen. Sommigen proberen dan ook “indirect” te bewijzen dat kokosolie de kans op hart- en vaatziekten verhoogt, omdat het als vetrijke substantie overgewicht in de hand zou werken. Maar om te beginnen voert kokosvet maar 8,3 kcal per gram aan, in tegenstelling tot andere vetten die per gram 9,2 kcal aanvoeren, en dat is toch al 10 % minder. Verder gedragen de medium chain triglyceriden in kokosolie zich opnieuw anders dan langketenige vetzuren: deze laatsten moeten eerst aan de transportmolecule L-carnitine binden om in de mitochondriën terecht te komen en er verbrand te worden. Als dit niet vlot verloopt, dreigen deze vetten eerder opgeslagen dan verbrand te worden. De medium chain triglyceriden hebben dit systeem niet nodig, worden dan ook vlotter verbrand en minder opgeslagen. Zo ziet men in dubbel blinde studies bij obese ratten dat kokosolie meer het lichaamsgewicht doet verminderen dan oliën met poly-onverzadige vetzuren. Maar vooral interessant zijn de humane studies die aantonen dat een dieet met een hoge verhouding medium chain triglyceriden t.o.v. poly-onverzadigde vetzuren tot een hogere vetverbranding leiden dan diëten met een hoge verhouding poly-onverzadigde vetzuren t.o.v. medium chain triglyceriden, waardoor de bijdrage tot overgewicht van kokosolie nog op een andere manier veel kleiner is dan die van andere oliën. Ten slotte suggereren ook een aantal studies dat kokosolie het ontstaan van de zogenaamde “insulineresistentie” (voorstadium van diabetes type 2) afremmen. Conclusie: in vergelijking met andere vetten zal kokosolie minder snel leiden tot overgewicht en diabetes type 2 en dus indirect dus de kans op hart- en vaatziekten verminderen.
5. Geen schadelijke peroxiden
Wat ook zeer belangrijk is en kokosolie een interessant voedingsmiddel maakt in de strijd tegen hart- en vaatziekten, is het feit dat ze bestaat uit zeer stabiele verzadigde vetzuren die goed verhitting verdragen en bij bakken of braden geen aanleiding geven tot het ontstaan van geoxideerde vetzuren of “peroxiden”. Wie daarentegen de (onterecht) voor bakken en braden aanbevolen oliën, margarines en bakvetten gebruikt, zal bij verhittingsprocessen een deel van de poly-onverzadigde vetzuren omzetten tot “peroxiden”. Dit zijn schadelijke vrije radicalen die het ontstekingsproces aan de basis van hart- en vaatziekten in de hand werken. Als je daarbij nog in rekening brengt dat de industriële oliën met poly-onverzadigde vetzuren ook nog door verregaande raffinage veel vaatbeschermende antioxidanten hebben verloren, dan heeft extra vierge kokosolie alweer een paar strepen voor op de klassieke, geraffineerde onverzadigde vetten in de preventie van hart- en vaatziekten.
Enkele overduidelijke bewijzen:
- Op bepaalde Polynesische eilanden wordt tot liefst 60 % v.d. calorieën van het traditionele dieet aangeleverd door verzadigde vetten (vooral uit de kokosnoot). Deze populaties kennen nauwelijks hart- en vaatziekten, hebben geen hoge cholesterolspiegels en zijn slank.
- De Tokelau migranten-studie: ondanks het feit dat inwoners van Tokelau 52 % van hun calorieën halen uit de verzadigde vetten van de kokosnoot, hebben ze een gezonde cholesterolspiegel met een zeer goede verhouding HDL/LDL, vertonen ze nauwelijks hart- en vaatziekten en diabetes type 2. Als ze migreren naar het naar westen en overstappen op een dieet met veel met minder verzadigde vetten, met meer poly-onverzadigde vetten (en ook suiker en witmeelproducten gebruiken…), dan daalt de verhouding HDL/LDL –cholesterol, krijgen ze meer last van hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en diabetes type 2…
- Ratten die sojaolie krijgen in vergelijking met ratten die kokosolie krijgen: vertonen sneller overgewicht, sneller leververvetting, sneller insulineresistentie en diabetes. Door dat overgewicht en die diabetes, gaat de sojaolie dus eerder tot hart- en vaatziekten leiden dan de kokosolie
- In een studie kregen 40 obese vrouwen gedurende 12 weken dagelijks 30 ml kokosolie, terwijl een andere groep van 40 obese vrouwen dagelijks 30 ml sojaolie kregen. In de groep op kokosolie daalde duidelijk het cardiovasculaire risico (toename HDL, toename verhouding HDL/LDL, afname van buikvet). In de groep op sojaolie steeg het cardiovasculaire risico (toename totaal cholesterol, toename LDL, afname HDL, afname HDL/LDL, geen afname van buikvet)
- In een studie werden ouderen met kransslagaderziekten gedurende 3 maand intensief begeleid met de klassieke dieetadviezen ter bescherming van hart- en bloedvaten. Na deze drie maand werden de patiënten in 2 groepen onderverdeeld, waarbij groep A dagelijks 13 ml kokosolie gebruikte en groep B de klassieke dieetadviezen met langketenige vetzuren bleef volgen. Na 3 maand mat men in de groep op kokosolie in vergelijking met de groep op de klassieke dieetadviezen: een significante toename van “goede” HDL-cholesterol (en dit zonder toename totaal cholesterol en triglyceriden) en een significante afname van de buikomtrek. Besluit van de onderzoekers: kokosvet leidt in vergelijking met langketenige vetten tot minder vetopslag en verhoogt de “goede” HDL-cholesterol, waardoor het de kans op hart- en vaatziekten verkleint.
