17/11/2025
Bibliotherapy เศร้า เหงา เครียด อ่านหนังสือช่วยได้!
หลายวันมาตั้งแต่อากาศเริ่มหนาวบวกทั้งฝนตกบ่อย ฉันออกไปเดินที่สวนน้อยลง กลายเป็นว่ากิจกรรมคลายเครียดที่ทำมาแทบทั้งปี ตอนนี้ไม่ได้ทำเพราะอากาศจึงได้ลองมองหากิจกรรมอื่น เช่น เล่นบอร์ดเกมส์ ถักใหมพรม ก็ยังไม่ได้มีผลลัพภ์ที่อยากจะได้
จนช่วงที่ได้อ่านบทความนึงทางออนไลน์เขียนถึงการแสดงชิ้นใหม่ของพิพิธภัณฑ์แห่งนึงในมิวนิค เป็นการนำข้าวของเครื่องใช้ หนังสือ สมุด ปากกาและสิ่งของอื่นๆ ของศาตราจารย์ท่านนึงที่มีชื่อด้านการสอนวรรณกรรมช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่สองมาแสดง ข้าวของส่วนตัวนั้นที่เห็นในรูป มาจากช่วงเวลาที่ท่านป่วยด้วยโรคซึมเศร้าอย่างหนักและเข้ารักษาตัวที่ รพ จิตเวช ทางตอนใต้เยอรมัน ที่ท่านได้ใช้เวลาอ่านหนังสือและจดบันทึกรายวันตลอดระยะเวลาที่รักษาตัว รวมถึงสอนผู้ป่วยอื่นๆอ่านหนังสือ ผลัดกันอ่านเป็นกลุ่มรึเป็นคู่ จนท่านหายดีจึงกลับไปทำงานใช้ชีวิตกับครอบครัว ยังคงทำกิจวัตรเดิมคือการอ่านหนังสือให้คนฟังและจดบันทึกตลอดชีวิต พอได้เห็นสมุดบันทึกของศาสตราท่านนี้รวมถึงสมุดบันทึกของคนอื่นๆจึงได้เกิดความคิดว่า ฉันก็สามารถนำการอ่านมาเป็นการบำบัดได้
ฉันจึงเริ่มทดลองอ่านหนังสือ2หรือ3เล่มแต่ก็ยังไม่เป็นการบำบัดเพราะเบื่อกับเนื้อเรื่อง จนมาถึงวรรณกรรมแนวผจญภัย เรื่อง The Lord of the Rings เขียนโดย เจ. อาร์. อาร์. โทลคีน ฉันอ่านหนังสือเล่มนั้นทุกวัน โดยจัดตารางอ่านหนังสือวันละหนึ่งรอบ ตอน2ทุ่ม วันละ40 45 นาที อ่านออกเสียงโดยสลับกันอ่านกับสามี ฉันชงชาที่ชอบ จุดเทียนหอม พยายามทำบ้านให้สงบและใช้ช่วงเวลานี้อย่างตั้งใจ ไม่นานก็พบว่าช่วงเวลานี้กลายเป็นกิจกรรมสำคัญของพวกเรา ในแต่ละวัน ฉันและสามีสลับกันอ่านหนังสือมาตลอด 4เดือน พวกเราเห็นผลดีตรงกันหลายๆด้าน เช่น เราสองคนสมาธิดีขึ้น ได้คลายเครียด สนุกตื่นเต้นไปกับเนื้อหาในหนังสือ ได้แลกเปลี่ยนความคิดแบ่งปัน ประสบการณ์การอ่านหนังสือ เรียนรู้คำใหม่ๆ มีความกลมเกลียวในความสัมพันธ์ ฉันจึงอยากนำประสบการณนี้มาเล่าให้ทุกคนฟัง เผื่อจะมีใครอยากทดลองบำบัดตัวเองด้วยการอ่านหรือลองจดบันทึกดู
…………………………………….
สำหรับคำว่า Bibliotherapy (บรรณบำบัด) มาจากภาษากรีก 2 คำ คือ biblion แปลว่า หนังสือ และ therapeia แปลว่า การรักษา คำนี้ถูกนำมาใช้ครั้งแรกในปี ค.ศ. 1916 โดยนักเขียนชาวอเมริกันที่มีชื่อว่า 'ซามูเอล แมคคอร์ด โครเธอร์ส' (Samuel McChord Crothers) เป็นการพยายามใช้คำเพื่ออธิบายว่า หนังสือเป็นตัวแทนของยาสำหรับการรักษาอาการต่างๆในความเป็นจริงแล้วมีการคาดการณ์กันว่า ลักษณะการบำบัดด้วยหนังสือ อาจจะมีมาตั้งแต่ยุคโบราณตัวอย่างเช่นมีคำจารึกที่อยู่บนห้องสมุดในเมืองธีบส์ (Thebes) ซึ่งเป็นเมืองอียิปต์โบราณ ถอดคำออกมาได้ว่า 'Healing place of the soul' แปลว่า 'สถานที่แห่งการรักษาของจิตวิญญาณ'
……………………….
การทำบรรณบำบัดสำหรับผู้ที่มีภาวะซึมเศร้าก็เพื่อปรับความคิดและพฤติกรรมซึ่งจะมุ่งไปที่การใช้หนังสือเพื่อปรับเปลี่ยนความคิดทางลบให้มีความสมเหตุสมผลรับรู้สถานการณ์ที่เกิดขึ้นตามสภาพความเป็นจริงและยังส่งเสริมให้ทำกิจกรรมที่เป็นประโยชน์โดยให้มีการจดบันทึกเรื่องที่เกี่ยวข้องกับตนเองเพื่อทำให้เกิดความเข้าใจด้านความคิดและความรู้สึก อย่างไรก็ตาม การเลือกใช้บรรณบำบัดสำหรับผู้ที่มีภาวะซึมเศร้าควรจะใช้ร่วมกับการชี้แนะและกำกับติดตามระหว่างบำบัดอยู่เป็นระยะ...............................
อาธิตา นักจิตวิทยาปรึกษา/นักจิตครอบครัว
