https://www.facebook.com/Ethiotelehealth

Ethio-Telehealth, Addis Ababa (2025)

16/11/2025

፦ የተቀነባበሩ ምግቦች ያለ እድሜ ለሚከሰት የአንጀት ካንሰር ያጋልጣሉ!

❓ የጥናቱ መነሻ ጥያቄ

• ከመጠን ባለፈ ሁኔታ የተቀነባበሩ ምግቦችን (Ultraprocessed foods) ያለ እድሜ (ከሃምሳ በታች) ለሚከሰት የአንጀት ካንሳር (early-onset colon cancer) ያጋልጡ ይሆን?

🔍 የጥናቱ ቀልፍ ውጤቶች

👩‍⚕️በቁጥር 29,105 ለሚደርሱና እድሜያቸው ከ50 ዓመት በታች ለሆኑ ተሳታፊዎች የአንጀት ምርመራ (endoscopy) የተሰራ ሲሆን የተቀነባበሩ ምግቦችን በከፍተኛ መጠን የሚወስዱት ሴቶች በትንሹ ከሚወስዱት አንፃር የተለመዱት የአንጀት ካንሰሮች በ45% ጨምረው ተገኝተዋል።

በጥናቱ ውጤት መሰረት ምን ማድረግ ይገባል?

• የተቀነባበሩ ምግቦችን (የታሸጉ ቀላል ምግቦች፣ ፈጣን ምግቦች፣ የተቀነባበረ ስጋ፣ ለስላሳ መጠጦችና የተቀመመ ፓስታ) በእጅጉ መቀነስ ያለ እድሜ የሚከሰትን የአንጀት ካንሰርን ለመካላከል ሊረዳ ይችላል።

16/11/2025

🔴 ( )

• የኪንታሮት በሽታ ፊንጢጣ አካባቢ የሚገኙ ደም መላሽ ደም ስሮች ሲያብጡ የሚፈጠር በሽታ ሲሆን የውጭና የውስጥ ኪንታሮት በመባል ለሁለት ይከፈላል፡፡

• የውስጥ ኪንታሮት ምልክቶች

√ ህመም የሌለው ከፊንጢጣ የሚፈስ ደማቅ ቀይ ደም
√ ብዙ ደም የሚፈስ ከሆነ የደም ማነስ ምልክቶች ሊታዩ ይችላሉ።

• የውጭ ኪንታሮት ምልክቶች

√ ከፊንጢጣ የሚወጣ ሥጋ መሳይ እባጭ መኖር
√ ፊንጢጣ አካባቢ ማሳከክ
√ ፊንጢጣ አካባቢ የህመም ስሜት መኖር

• የተለመደ ባይሆንም ደም ማነስ ሊያስከትል ይችላል
• የኪንታሮት ወደ ውጭ ከወጣ በኋላ አለመመለስ
• ኪንታሮቱ ውስጥ የደም መርጋትና ከፍተኛ ሕመም
• መመርቀዝና መግል መቋጠር
• ሰገራን አለመቆጣጠር

?

• የቤት ውስጥ ህክምናዎች

√ በፋይበር የበለፀጉ ምግቦችን (ለምሳሌ አትክልቶችንና ፍራፍሬዎችን) መመገብ
√ ፈሳሽ በበቂ ሁኔታ መውሰድ
√ ጨው በተጨመረበት ለብ ያለ ውሃ ላይ በቀን ውስጥ ሁለት ወይም ሶስት ጊዜ ከ10 እስከ 15 ደቂቃ ያህል መዘፍዘፍ
√ ሁልጊዜ ከተፀዳዱ በኋላ በንጹሕ ውሃ መታጠብ
√ ሸካራ የመፀዳጃ ወረቀቶችን አለመጠቀም

• በጤና ባለሙያ የሚሰጡ ህክምናዎች

√ የሰገራ ማለስለሻ መድኃኒት
√ የሚቀቡ የሕመም ማስታገሻ መድኃኒቶች
√ በመዶሃኒቶች ካልተስተካከለ ደግሞ ቀለል ያለ ቀዶ ሕክምና ሊያስፈልግ ይችላል።

?

• በፋይበር የበለፀጉ ምግቦችን መመገብ
• ፈሳሽ በበቂ ሁኔታ መውሰድና የሆድ ድርቀትን ማስወገድ፣
• ሰገራ በሚመጣ ጊዜ ጊዜውን ሳያሳልፉ ወደ ሽንት ቤት መሄድ
• መፀዳጃ ቤት ለረጅም ሰዓት አለመቀመጥ

Ethio-Telehealth

15/11/2025

🦠 በሽታ ምንነት፣ መተላለፊያ መንገዶችና መከላከያ ዘዴዎች

Ministry of Health, Ethiopia

14/11/2025

🔴 በሽታ ( Disease)

#ምንነት

• ማርበርግ ቫይረስ ቫይራል ሄሞርጅክ ፊቨርን (Viral Hemorrhagic) ከሚያመጡት አንዱ ነው።
• የፋይሎቫይረስ (Filoviridae) ቤተሰብ አባል ሲሆን ይህም ኢቦላ ቫይረስ የሚገኝበት ቤተሰብ ነው።

• የቫይረሱ ዋነኛ ምንጮች ፍራፍሬ ላይ የሚያዘወትሩ የሌሊት ወፎች (Rousettus bats) ናቸው። ሰዎች በቫይረሱ ሊያዙ የሚችሉት በእነዚህ የሌሊት ወፎች ባሉበት ዋሻዎች ወይም ማዕድናት ውስጥ በመገኘት ነው።

• ከሰው ወደ ሰው የሚተላለፈው በበሽታው ከተያዘ ሰው ወይም እንስሳት በሚወጡ ፈሳሾች (ደም፣ ምራቅ፣ ማስታወክ፣ ሰገራ፣ ሽንት፣ የዘር ፈሳሽ እና ሌሎች) ንክኪ አማካኝነት ነው።

#ምልክቶች

• ምልክቶቹ ወዲያው ይታያሉ (ከ2 እስከ 21 ቀናት ባለው ጊዜ ውስጥ)።

• የመጀመሪያ ምልክቶች፦ ትኩሳት፣ ራስ ምታት፣ የቆዳ ሽፍታ፣ ቁርጥማትና የድካም ስሜት።

• ከጥቂት ቀናት በኋላ፦ ተቅማጥ፣ የሆድ ቁርጠት፣ ማቅለሽለሽና ማስታወክ።

• ከባድ ምልክቶች (ከ 5 ቀን በኋላ) ፦ ከተለያዪ የሰውንት ክፍሎች ደም መፍሰስ፣ የንቃተ ህሊና መቀነስና የተለያዩ የአካል ክፍሎች ስራ መስተጓጎል።

#ህክምና

• ቫይረሱን የሚያጠፋ የተረጋገጠ መድኃኒት ወይም ክትባት የለም።
• ነገር ግን የተለያዩ የድጋፍ ህክምናዎች (ለምሳሌ ማስታገሻ መድሃኒቶችና በደም ስር የሚሰጡ ፈሳሾች) ይሰጣሉ።

• እጅን በሳሙናና በውሃ አዘውትሮ መታጠብ ወይም የእጅ ማጽጃ መጠቀም።
• ከታመመ ሰው ጋር ንክኪን ማስወገድ።
• በበሽታው ምክንያት ህይወቱ ያለፈ ሰው አስከሬን አለመንካትና ጥንቃቄ የተሞላበት የቀብር ስነ ስርዓት መፈፀም።
• የጤና ባለሙያዎች ተገቢውን የመከላከያ ቁሳቁሶችን መጠቀም ይኖርባቸዋል።

14/11/2025

🚨 ( )

• የጤና ሚኒስቴር በዛሬው ዕለት ባወጣው መግለጫ መሰረት በደቡብ ኢትዮጵያ ክልል በጅንካ ከተማ የተከሰተው የሄሞራጅከ ፊቨር (Viral Hemorragic Fever) በሽታ መንስኤ ማርበርግ ቫይረስ (Marburg Virus) መሆኑ በዘረመል ምርመራ ተረጋግጧል።

• በዘረመል ምርመራው መሰረት በአሁኑ ሰዓት ኢትዮጵያ ውስጥ የተገኘዉ ቫይረስ ሌሎች ምስራቅ አፍሪካ ሃገራት ላይ ከዚህ በፊት ከተከሰቱት ጋር ተመሳሳይ ዝርያ ያለዉ መሆኑ ታዉቋል።

፦

➢ የበሽታው ምልከት የሆኑትን በአፍ፣አፍንጫ እና ሌሎች የሰውነት ክፍሎች የመድማት፣ትኩሳት፣ማስቀመጥ እና ማስመለስ ምልከት ሲኖር ወደ ህክምና ተቋማት መሄድና በወቅቱ የላቦራቶሪ ምርመራ ማድረግ፣

➢ ምልክት ከታየበት ማንኛዉም ሰዉ ጋር ንክኪ በሚኖርበት ግዜ የመከላከያ ዘዴዎችን መጠቀም፣

➢ ሁልጊዜ እጅን በውሃና ሳሙና መታጠብ ወይም በሳኒታይዘር ማጽዳት።

በማንኛውም ጤና ተቋም ለታካሚዎች ልየታ ልዩ ትኩርት በመስጠት የማርበርግ በሽታን (Marburg viral disease) ከመሰል በሽታዎች መለየት፣ ማከም እና በአፋጣኝ ሪፖርት ማድረግ ያስፈልጋል።

12/11/2025

🚨 በሽታን ለመከላከል የሚረዱ የጥንቃቄ እርምጃዎችን ይወቁ!

Alert! Stay Safe and Informed!

• በአሁኑ ወቅት በደቡበ ኢትዮጵያ ክልል በጅንካ ከተማ ምንነቱ በመረጋገጥ ላይ ያለ የሄሞራጂክ ፊቨር (Hemorrhagic fever) በሽታ መከሰቱን የቅኝት መረጃዎች ያመለከቱ ሲሆን እስከአሁን ድረስ ስምንት ሰዎች(08) በበሽታው የተጠረጠሩ መሆኑ ታውቋል።

• ፦

👉 በአፍ፣አፍንጫ እና ሌሎች የሰውነት ክፍሎች የመድማት፣ትኩሳት፣ማስቀመጥ እና ማስመለስ ምልክት ሲኖር ወደ ህክምና ተቋማት መሄድና በወቅቱ የላቦራቶሪ ምርመራ ማድረግ፣

👉 ምልክት ከታየበት ማንኛዉም ሰዉ ጋር ንክኪ በሚኖርበት ጊዜ ራስን የመከላከያ ዘዴዎችን መጠቀም፣

👉 ሁልጊዜ እጅን በሳኒታይዘር ወይም በውሃና በሳሙና በመታጠብ ማጽዳት፣

👉 ማንኛውም ጤና ተቋም በታካሚዎች ልየታ አካባቢ ልዩ ትኩረት በመስጠት የቫይራል ሄሞሬጅክ ፊቨር (Viral Hemmoragic fever) መሰል በሸታ መለየት፣ መመርመር፣ ማከም እና ሪፖርት ማድረግ ያስፈልጋል።

📞 ተጨማሪ መረጃዎችን ወደ 8335 እና 952 ነጻ የስልክ መስመሮች በመደወል ማግኘት ይቻላል፡

12/11/2025

New research shows stronger proof that (high blood pressure) can lead to . If you have high blood pressure, lowering it now may help protect your brain health and lower your risk for stroke.

09/11/2025

🚨

🔘 የልብና የደም ስር በሽታዎች

• የደም ግፊት መጨመር (hypertension)
• የልብ ምት መዛባት (atrial fibrillation)
• ድንገተኛ የአንጎል ደም ስር በሽታ (stroke)

🔘 ካንሰር

• በማንኛውም መጠን አልኮል መጠጣት ለጡት፣ ለጉበት፣ ለአፍ እና ለምግብ ቱቦ ካንሰር ያጋልጣል።

🔘 የጉበት እና የቆሽት በሽታዎች

• ጉበት ላይ የስብ መከማቸት (fatty liver)
• የጉበት ቦግነት (hepatitis)
• የጉበት መኮማተር (cirrhosis)
• የቆሽት ብግነት (pancreatitis)

🔘 የአዕምሮ በሽታዎች

• ድብርት (depression)
• አመፀኝነት ወይም ፀብ ጫሪነት (violence)
• ራስን ማጥፋት (su***de)

🔘 እርግዝና ላይ

• በማንኛውም መጠን አልኮል መጠጣት ፅንስን ሊጎዳ ይችላል።

🔘 አደጋዎች

• የአልኮል መጠጥ የተቀናጀ የሰውነት እንቅስቃሴን በመገደብ እና የመወሰን ችግር በማምጣት ለመውደቅ ወይም ለትራፊክ አደጋዎች ያጋልጣል።

🚫 አልኮልን ፈፅሞ መጠጣት የሌለባቸው እነማናቸው?

• ነፍሰጡር የሆኑ
• የጉበት ወይም የቆሽታ በሽታ ያለባቸው
• የቀደመ የአልኮል ሱስ በራሳቸው ወይም በቤተሰባቸው የተከሰተባቸው
• ከአልኮል ጋር ግንኙነት ያላቸውን መድሃኒቶች የሚወስዱ
• የሚያሽከረክሩ ወይም ማሽን ላይ የሚሰሩ

💬 ወሳኝ መልዕክት

• ለብዙ ሰዎች በትንሹ መጠጣት የተሻለ ሲሆን ፈፅሞ አለመጠጣት ደግሞ እጅግ አስተማማኝና አዋጭ መንገድ ነው።

09/11/2025

🔴 የልብ ጤናዎትን ይጠብቁ!

1. ጤነኛ የአመጋገብ ስርዓት ይከተሉ
2. ጨው ይቀንሱ
3. አልኮል አይጠጡ
4. ሲጋራ አያጭሱ
5. በየቀኑ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ያድርጉ
6. ክብደትዎን ይቆጣጠሩ

13/10/2025

ጤናማ የተመጣጠነ ማእድ

የተመጣጠነ ምግብ ሲባል በሽታ ተከላካይ፣ ገንቢና ሃይል ሰጪ ምግቦችን አመጣጥኖ በያይነቱ መመገብ ማለት ነው።

✅በመጀመርያ አሰርነት ያላቸውን (high fiber) ምግቦች ይመገቡ (ለምሳሌ ሰላጣ)። በአትክልትና ፍራፍሬ እንደባንዲራ ያሸበረቁ ምግቦች ሳህናችንን እንሙላ። እነዚህ ምግቦች የምንመገበውን ምግብ ግማሽ ያክል ቢሸፍኑ መልካም ነው።

✔️በቀጣይነት ገንቢ ምግቦችን መመገብ። እንደ አሳ፣ እንቁላል፣ ዶሮ፣ ስጋ፣ ባቄላ፣ ለውዝ እና ሌሎች ጥራጥሬ የፕሮቲን ምንጮችን በአመጋገብዎ ውስጥ ያካትቱ። እነዚህ ምግቦች የሳህናችንን ሩብ ያክል ቢሸፍኑ መልካም ነው።

✔️ሃይል ሰጪ ምግቦችን መጨረሻ ላይ ይመገቡ፤ መጠናቸውም ከምግባችን ሩብ ክፍል በላይ ባይበልጥ ጥሩ ነው። መጠናቸው ብቻ ሳይሆን አይነታቸውም ወሳኝ ነው። በንጥረ ምግብ የበለጸጉ ሙሉ እህሎች ቢሆኑ ይመረጣል። እንደ ነጭ ዳቦ፣ ፓስታ ወዘተ ፋይበራቸው የወጣላቸው ሙሉ በሙሉ በፋብሪካ የተቀነባበሩ ምግቦችን መቀነስ ላይ አፅንዖት መስጠት ይገባል።

የዚህን ጽሁፍ ሙሉ መረጃ በዶ/ር መላኩ ድህረ ገጽ ያንብቡ https://melakutaye.com/healthy-eating-patterns-amharic/

13/09/2025

🔴 በከሰል ጭስ ወይም (Carbon Monoxide Poisoning) ሞትን ሊያስከትል ይችላል!

• ካርበን ሞኖክሳይድ [carbon monoxide (CO)] ማንኛውም ነዳጅ ለምሳሌ ኬሮሲን፣ እንጨት ወይም ከሰል በደንብ ሳይቃጠሉ ሲቀር የሚፈጠር፣ በአይን የማይታይ፣ ሽታ አልባ እና መርዛማ ጋዝ ሲሆን በከፍተኛ ሁኔታ መጋለጥ በደቂቃዎች ውስጥ ለሞት ሊዳርግ ይችላል።

• የነዳጅ ማቀጣጠያ እቃዎችን በትክክል ከተጠቀምንባቸው የሚመረተው የካርበን ሞኖክሳይድ መጠን ዝቅተኛ ሲሆን ለጤናም አስጊ ላይሆን ይችላል። ይህ ሳይሆን ሲቀር ግን አደገኛ የካርቦን ሞኖክሳይድ መለቀቅና መመረዝ ሊከሰት ይችላል።

• በመቶዎች የሚቆጠሩ ሰዎች በየዓመቱ በካርበን ሞኖክሳይድ መመረዝ ምክንያት ይሞታሉ። ይህ የሚሆነውም የነዳጅ ማቀጣጠያ እቃዎችን በትክክል ባለመጠቀም ነው።

• ህፃናት፣ በእድሜ የገፋ ሰዎች፣ ደም ማነስ ያለባቸው፣ የልብና ሳንባ ህመም ያለባቸው ሰዎች ለካርበን ሞኖክሳይድ መመረዝ የበለጠ ተጋላጭ የህብረተሰብ ክፍሎች ናቸው።

ካርበን ሞኖክሳይድ ለጤና የሚያሰጋው ለምንድን ነው?

• እንደሚታወቀው ኦክስጅን ለእያንዳንዱ የሰውነት ህዋስ ስራ ወይም በህወይት ለመቆየት እጅግ አስፈላጊ ጋዝ ነው። ለእያንዳዱ የሰውነት ህዋስ ኦክስጅን የሚደርሰው በሄሞግሎቢን ተሸካሚነት ነው። ነገር ግን ካርበን ሞኖክሳይድ በትንፋሽ ወደ ሰውነታችን ከገባ በኋላ በደም ውስጥ ሲዘዋወር ከኦክስጅን አንፃር ከ 200 እጥፍ በላይ ሄሞግሎቢንን ይዋሃዳል። በዚህም ምክንያት በሄሞግሎቢን ተሸካሚነት አማካኝነት ወደ ህዋሳት መድረስ የሚችለው የኦክስጅን መጠን ስለሚያንስ ብዙ የሰውነት ክፍሎች ይጎዳሉ፣ ይህም ለህይወት አስጊ ሊሆን ይችላል።

የካርበን ሞኖክሳይድ መመረዝ ምልክቶች

• በዝቅተኛ መጠን መመረዝ ራስ ምታት፣ ማቅለሽለሽ፣ ማስመለስ እና ጭው ማለት ሊያመጣ ይችላል።

• በመካከለኛ ወይም ከፍተኛ መጠን መመረዝ ግራ መጋባት፣ ራስ መሳት፣ የደረት ውጋት፣ ትንፋሽ ማጠር፣ ከፍተኛ የድካም ስሜት፣ የልብ ምት መፍጠን እና ቶሎ ቶሎ መተንፈስ ሊያስከትል ይችላል። ተጋላጭነቱ ለረጅም ሰዓት ከሆነ የመሞት እድልም ሊኖር ይችላል።

• በጣም አደገኛ መመረዝ ሲኖር የሳንባ ውስጥ ፈሳሽ መጠራቀም፣ የልብ ምት መዛባት፣ የልብ ጡንቻ ጉዳት፣ ማንዘፍዘፍ፣ የትንፋሽ መቋረጥ ወይም የልብ ስራ መቆም እንዲሁም ሞት ሊከሰት ይችላል።

• ለረጅም ጊዜ የሚቆይ የመርሳት እና የንቃተ ህሊና መቀነስ ሊያመጣም ይችላል።

ምን ማድረግ ይገባል?

በካርበን ሞኖክሳይድ መመረዝ የተጠራጠረ ማንኛውም ሰው የሚከተሉትን ሁለት የጥንቃቄ እርምጃዎች መውሰድ ይኖርበታል

1ኛ ፦ በአስቸኳይ ንፁህ አየር ማግኘት (ለምሳሌ መስኮት በመክፈት፣ የሚቀጣጠሉ ነገሮችን በማጥፋት፣ እና ከቤት በመውጣት)።

2ኛ፦ ወደ ድንገተኛ የህክምና ክፍል ማምራት ፤ ለጤና ባለሙያ ወይም ሃኪም በጭስ የመታፈን ጥርጣሬ እንዳለ ማሳወቅ።

ሀኪም ጋር ሲቀርቡ ለሚከተሉት ጥያቄዎች መልስ ያዘጋጁ?

• ምልክቶቹ የተከሰቱት ቤት ውስጥ እያሉ ብቻ ነበር? ከቤት ሲወጡስ መሻሻል ነበር?

• ሌላ የቤተሰብ አባል በተመሳሳይ ሰዓት ተመሳሳይ ምልክቶች አሳይቶ ነበር?

• ነዳጅ አቀጣጣይ እቃዎችን ቤት ውስጥ እየተጠቀሙ ነበር? በትክክልስ ይሰሩ ነበር? በትክክል እንደሚሰሩስ በባለሙያ ተፈትሸው ያውቃሉ?

የካርበን ሞኖክሳይድ መመረዝ መከላከያ መንገዶች

• ነዳጅ አቀጣጣይ እቃዎች በትክክል መስራታቸውን ማረጋገጥ

• የጭስ መውጫ ቱቦዎች ወይም መንገዶች ክፍት መሆናቸውን ማረጋገጥ

• ቤት ውስጥ ነደጃ ወይም ከሰል በምናቀጣጥልበት ወቅት የቤት በሮችን ወይም መስኮቶችን መክፈት

አስፈላጊ የጥንቃቄ መልዕክቶች

• ከሰል ቤት ውስጥ አለማቀጣጠል

• ከሰል ቤት ውስጥ ለረጅም ሰዓት አለመጠቀም፣ እንዲሁም ጭስ ከቤት እንዲወጣ ማድረግ

• ከሰል በምንጠቀምበት ወቅት የጭስ መውጫ በሌለበት ክፍል ውስጥ አለመተኛት

• ቤት ለማሞቅ ሲባል የጋዝ ኦቨን ለትንሽ ሰዓትም ቢሆን አለመጠቀም

• ጋራጅ ውስጥ መኪና አለማሞቅ

Ethio-Telehealth

16/11/2025

16/11/2025

15/11/2025

14/11/2025

14/11/2025

12/11/2025

12/11/2025

09/11/2025

09/11/2025

13/10/2025

13/09/2025

Address

Telephone

Website

Alerts

Contact The Practice

Shortcuts

Share

Category