15/08/2025
🇪🇹🇪🇹በተከሰተው ጦርነት ምክንያት ስንቶች ለአእምሮ ጤና እክል ይጋለጣሉ ይሁን?
📌📌የድህረ-አሰቃቂ የጭንቀት መታወክ (PTSD) በተደጋጋሚ፣ በግዴለሽነት እና ጣልቃ በሚገቡ አስጨናቂ ትዝታዎች የአሰቃቂ ክስተት እና የመለያየት ምላሾች ይታወቃል።
📌📌የትጥቅ ግጭቶች፣ የሰብአዊ መብት ጥሰቶች እና ብሄርን መሰረት ያደረጉ ጥቃቶች የእለት ተእለት ክስተቶች እየሆኑ ባሉባቸው እንደ ኢትዮጵያ ባሉ ዝቅተኛ እና መካከለኛ ገቢ ባላቸው ሀገራት የድህረ-አሰቃቂ ጭንቀት መታወክ ብዙም የሚታወቅ ነገር የለም።
📌📌በሜታ-ትንተና ውጤት መሠረት፣ ከጦርነቱ በኋላ በሚኖሩ ክልሎች ውስጥ የሚኖሩ 242 ሚሊዮን የሚሆኑ ጎልማሶች ከጦርነት የተረፉ ሰዎች በ PTSD ይሰቃያሉ።
📌📌238 ሚሊዮን ያህሉ ከጦርነት የተረፉ ጎልማሶች በከባድ የመንፈስ ጭንቀት ይሰቃያሉ።
📌📌የድህረ-አሰቃቂ የጭንቀት መታወክ(PTSD) ከዓለም አቀፍ የበሽታዎች ሸክም ወደ 4% የሚጠጋ የዓለም ሕዝብ እንደሆነ ጥናቶች ያሳያሉ።
📌📌በሕዝብ ላይ የተመሰረቱ ጥናቶች እንደሚያሳዩት የ PTSD ስርጭት በ 2 እና 15% መካከል ነው። ይህም በሃገራችን በተጠና ጥናት ከፍተኛ ተጋላጭነት ባላቸው አከባቢዎች ውስጥ የድህረ-አሰቃቂ የጭንቀት መታወክ 58% መሆኑን የተጠናው ጥናት ያመለክታል።
📌📌ከሰለጠኑት አገሮች ጋር ሲነጻጸር ዝቅተኛ ገቢ ባላቸው አገሮች የድህረ-አሰቃቂ ጭንቀት (PTSD) ስርጭት ላይ ጥቂት ጥናቶች አሉ። የሚገኙ መረጃዎች እንደሚያመለክቱት ጦርነት እና ፖለቲካዊ ብጥብጥ ከ PTSD ከፍተኛ መጠን ጋር የተቆራኙ ናቸው።
📌📌ለ PTSD መጨመር ዋና አስተዋፅዖ ምክንያቶች በአራት ምድቦች ተከፍለዋል። እነዚህ እንደ የአዕምሮ ህመም እና በቤተሰብ ውስጥ የአደንዛዥ እፅ አጠቃቀም፣ የአሰቃቂው ክስተት እራሱ፣ የተጋላጭነት ደረጃ እና ከጉዳት በኋላ ያሉ እንደ ማህበራዊ ድጋፍ ያሉ ቅድመ ነባር ምክንያቶች ናቸው።
📌📌በPTSD የሚሰቃዩ ግለሰቦች በጦር ኃይሎች እና በሲቪሎች ላይ ቀጥተኛ ተጎጂዎች ቀጥሎ በበርካታ መንገዶች የህዝብ እና የአዕምሮ ጤና ውጤቶች ላይ ተጽእኖ የማድረግ አቅም አላቸው። እንዲሁም ከከፍተኛ የስነ-አእምሯዊ ተጓዳኝነት፣ ራስን ማጥፋት አደጋ መጨመር እና ከፍተኛ ኢኮኖሚያዊ ሸክም ጋር የተያያዘ ነው።
📌📌ዝቅተኛ እና መካከለኛ ገቢ ባላቸው ሀገራት 77% የሚሆኑት የድህረ-አሰቃቂ የጭንቀት መታወክ ህክምና አያገኙም።
📌📌የድህረ-አስጨናቂ ጭንቀት (PTSD) አሰቃቂ ክስተት፣ ተከታታይ ክስተቶች ወይም የሁኔታዎች ስብስብ ባጋጠማቸው ወይም ባዩ ሰዎች ላይ ሊከሰት የሚችል የአእምሮ ህመም ነው።
📌📌አንድ ግለሰብ ይህን በስሜታዊነት ወይም በአካል ጎጂ ወይም ለሕይወት አስጊ ሆኖ ሊያጋጥመው ይችላል እና አእምሯዊ፣ አካላዊ፣ ማህበራዊ እና/ወይም መንፈሳዊ ደህንነትን ሊጎዳ ይችላል።
📌📌ለምሳሌ የተፈጥሮ አደጋዎች፣ ከባድ አደጋዎች፣ የሽብር ድርጊቶች፣ ጦርነት፣ አስገድዶ መድፈር/ወሲባዊ ጥቃት፣ ታሪካዊ ጉዳት፣ የቅርብ አጋር ጥቃት እና ጉልበተኝነት፣
📌📌PTSD በሁሉም ሰዎች፣ በየትኛውም ጎሳ፣ ዜግነት ወይም ባህል፣ እና በማንኛውም እድሜ ሊከሰት ይችላል።
📌📌ሴቶች ለPTSD የመጋለጥ እድላቸው ከወንዶች በእጥፍ ይበልጣል።
📌📌በብልጭታ ወይም በቅዠቶች ክስተቱን እንደገና ሊያድሱት ይችላሉ።
✍ሀዘን
✍ፍርሃት ወይም
✍ቁጣ ሊሰማቸው ይችላል
✍ከሌሎች ሰዎች እንደተገለሉ ወይም እንደተገለሉ ሊሰማቸው ይችላል።
📌📌PTSD ያለባቸው ሰዎች አሰቃቂውን ክስተት ከሚያስታውሷቸው ሁኔታዎች ወይም ሰዎች ይርቃሉ፣ እና እንደ ከፍተኛ ድምጽ ወይም ድንገተኛ ንክኪ ለሆነ ነገር ጠንካራ አሉታዊ ምላሽ ሊኖራቸው ይችላል።
ደሳለኝ አስማረ (Mental Health Specialist )
