30/04/2025
Χθες άκουσα σε μια συνέντευξη την Fran Lebowitz να δηλώνει πως μπορεί να νιώθει αιωνίως παρεξηγημένη με κάποιον, και πως μάλιστα " το να κρατάς κακία είναι ισοδύναμο με το να έχεις υψηλά στάνταρ". Γέλασα πολύ γιατί είναι πιστή στην άποψη της χωρίς να διστάζει, άλλωστε η αυθεντικότητα είναι πάντα αφοπλιστική.
Ωστόσο αυτό με έκανε να σκεφτώ γύρω από τη συγχώρεση.
Τι σημαίνει συγχωρώ?
Μπορώ να συνεχίσω τη ζωή μου, αν δεν έχω συγχωρήσει?
Η λέξη "συγχώρεση" προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη συγχωρῶ, η οποία αποτελεί σύνθετο ρήμα από:
συν- (ή συμ-) = μαζί, από κοινού
χωρῶ = παραχωρώ χώρο, κάνω τόπο, αφήνω να περάσει
Άρα, ετυμολογικά, "συγχωρώ" σημαίνει:
"κάνω χώρο μέσα μου για τον άλλον", ή πιο μεταφορικά, "αφήνω τον άλλον να υπάρχει, να μην τον κρατώ έξω από την καρδιά ή τη σκέψη μου".
Η συγχώρεση μπορεί να δοθεί ακομα κι αν δεν έχει ζητηθεί μια συγγνώμη. Είναι μια προσωπική διαδικασία η οποία όμως επηρεάζεται σημαντικά από πολιτισμικά και θρησκευτικά πλαίσια.
Τι κερδίζω αν καταφέρω να συγχωρέσω?
Η συγχώρεση απελευθερώνει τον ψυχισμό από το βάρος του θυμού, της πικρίας και της επιθυμίας για εκδίκηση. Σύμφωνα με την έρευνα, μειώνει το άγχος και ενισχύει τη συναισθηματική ανθεκτικότητα, προσφέροντας εσωτερική γαλήνη. Το άτομο που συγχωρεί βιώνει συχνά αυξημένη αυτοεκτίμηση, καλύτερη ψυχική υγεία και πιο λειτουργικές σχέσεις, καθώς διακόπτει τον φαύλο κύκλο του πόνου και της άμυνας.
Τι μπορεί να χάσω όταν συγχωρώ?
Η συγχώρεση δεν είναι πάντα εύκολη ή κατάλληλη. Αν γίνει βιαστικά ή χωρίς εσωτερική επεξεργασία, μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική καταπίεση ή την αίσθηση ότι παραβιάζεις τα όριά σου. Σε περιπτώσεις επαναλαμβανόμενης κακομεταχείρισης, η συγχώρεση χωρίς αλλαγή της συμπεριφοράς μπορεί να ενισχύσει τον φαύλο κύκλο. Έτσι, υπάρχει ο κίνδυνος να "χάσουμε" την αίσθηση δικαιοσύνης ή την αυτοπροστασία μας, αν αυτό δεν συνοδεύεται από επαρκή αυτογνωσία και υγιή όρια.
Τι έχουν πει μερικοί σημαντικοί ψυχολόγοι:
Σύμφωνα με τη Dr. Ramani, ειδικό στις ναρκισσιστικές σχέσεις, η συγχώρεση μπορεί να γίνει πιεστική για το θύμα, το οποίο μπορεί συχνά να μη νιώθει ότι μπορεί να συγχωρέσει πραγματικά αλλά να νιώθει πως "πρέπει" γιατί-μόνο- έτσι θα το ξεπεράσει. Η ίδια προτείνει πως αποδοχή της πραγματικότητας και η προστασία του εαυτού είναι τα κλειδιά για την ουσιαστική αποκατάσταση σε περιπτώσεις συναισθηματικής ή όποιου άλλους είδους κακοποίησης.
Ο Δρ. Everett Worthington ένας από τους πιο σημαντικούς ερευνητές στο πεδίο της συγχώρεσης τονίζει πως η συγχώρεση δεν σημαίνει λήθη ή δικαιολόγηση, αλλά εσωτερική απελευθέρωση από το μίσος. Παράλληλα, επισημαίνει ότι δεν είναι υποχρεωτική – έχει νόημα μόνο όταν γίνεται αυθεντικά.
Ο Δρ. Robert Enright θεωρεί τη συγχώρεση μια βαθιά θεραπευτική πράξη, ειδικά για άτομα που έχουν υποστεί σοβαρό ψυχικό τραύμα. Με το μοντέλο του, που περιλαμβάνει την αναγνώριση του θυμού, τη συνειδητή απόφαση συγχώρεσης και την εσωτερική εργασία βοηθά τα άτομα να απελευθερωθούν από τον πόνο. Ωστόσο, αναγνωρίζει ότι η πίεση να συγχωρήσουμε, χωρίς να έχουμε δουλέψει επαρκώς το τραύμα, μπορεί να προκαλέσει περισσότερη ψυχική σύγχυση.
Η ψυχολόγος Janis Abrahms Spring εισάγει την έννοια της συνειδητής μη συγχώρεσης. Υποστηρίζει ότι όταν ο άλλος δεν αναλαμβάνει ευθύνη ή δεν δείχνει μεταμέλεια, η πίεση να τον συγχωρήσουμε μπορεί να γίνει επιβλαβής για το θύμα. Προτείνει εναλλακτικές μορφές επούλωσης, όπως η «συναισθηματική αποδέσμευση» ή η αποκατάσταση μιας εσωτερικής ισορροπίας.
Τελικά, η συγχώρεση δεν μοιαζει να είναι μονόδρομος αλλά εάν γίνει ουσιαστικά και με επίγνωση τότε αποτελεί ισχυρό εργαλείο ψυχολογικής απελευθέρωσης και συναισθηματικής υγείας.
Είναι ωστόσο σημαντικό να γίνεται χωρίς πίεση και με σεβασμό στα όρια του ατόμου και στο πλαίσιο της κάθε περίπτωσης.
