06/11/2025
Καταθλιπτικότητα και Ευγνωμοσύνη: Η σχέση με το αντικείμενο και η σημασία της αναγνώρισης
Η ζωή δεν μπορεί να ιδωθεί έξω από το θεμελιώδες γεγονός του τέλους της. Η βεβαιότητα του θανάτου δεν είναι μια σκοτεινή σκιά που αλλοιώνει τη χαρά, αλλά το πλαίσιο που καθιστά τη χαρά δυνατή. Η καταθλιπτικότητα, με αυτή την έννοια, δεν είναι απαραίτητα ψυχοπαθολογική συνθήκη· είναι μια θεμελιώδης διάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης. Είναι η γνώση ότι ό,τι αγαπήσαμε μπορεί να χαθεί· ότι κάθε σχέση κουβαλά μέσα της την πιθανότητα της απώλειας.
Η Melanie Klein εισάγει την έννοια της «καταθλιπτικής θέσης» ως ένα αναγκαίο στάδιο ψυχικής ωρίμανσης. Το βρέφος αρχικά αντιλαμβάνεται το αντικείμενο της μητέρας αποσπασματικά: ως «καλό στήθος» όταν θρέφει, ως «κακό στήθος» όταν απουσιάζει. Με την πάροδο του χρόνου όμως αναγνωρίζει ότι πρόκειται για το ίδιο αντικείμενο· ότι η μητέρα που θρέφει είναι η ίδια μητέρα που ματαιώνει. Αυτή η ανακάλυψη φέρνει την πρώτη καταθλιπτικότητα: η μητέρα δεν είναι παντοδύναμα καλή, η σχέση εμπεριέχει έλλειψη και ματαίωση. Αλλά ακριβώς εδώ θεμελιώνεται η δυνατότητα της ευγνωμοσύνης.
Η ευγνωμοσύνη δεν γεννιέται από την απουσία πόνου, αλλά από την αναγνώριση ότι, παρά την έλλειψη, κάτι δόθηκε. Το βρέφος μπορεί να πει, συμβολικά, «ευχαριστώ»· μπορεί να αποδεχθεί ότι το αντικείμενο δεν είναι τέλειο αλλά είναι πολύτιμο. Η ίδια η ζωή, με το καταθλιπτικό της υπόβαθρο, αποκτά νόημα όταν μπορούμε να πούμε αυτό το αυθόρμητο «ευχαριστώ» στον Άλλον: ευχαριστώ για όσα πήρα, και «συγγνώμη» για όσα επιθετικά ή ματαιωτικά αισθήματα προέβαλα επάνω σου.
Αυτή η διπλή κίνηση—της αποδοχής της καταθλιπτικότητας και της γέννησης της ευγνωμοσύνης—είναι η ουσία της ωριμότητας. Δεν πρόκειται για απλή αισιοδοξία ή για κούφιες παρηγορητικές φράσεις. Η καταθλιπτικότητα δεν εξαφανίζεται· παραμένει ως υπενθύμιση του πεπερασμένου. Αλλά όταν το υποκείμενο μπορεί να βιώσει αυτή τη γνώση όχι μόνο ως βάρος αλλά και ως πηγή σχέσης, τότε η ζωή δεν είναι απλώς ανεκτή· γίνεται σημαντική.
Η ευγνωμοσύνη δεν είναι μια ευγενική χειρονομία, αλλά μια βαθιά ψυχική εργασία: είναι η δυνατότητα να μετατρέψουμε την εμπειρία της απώλειας σε σχέση, να μην καταστρέφουμε το αντικείμενο μέσα μας, αλλά να το κρατάμε ζωντανό ως «καλό αρκετά» παρά τις ατέλειες. Και είναι ίσως εδώ που η ψυχανάλυση προσφέρει το πιο ουσιαστικό της μάθημα: ότι η ζωή δεν γίνεται όμορφη παρά την καταθλιπτικότητα, αλλά μέσω αυτής.
Michalis Paterakis
Psychologist · Psychotherapist
University of Indianapolis, USA
Middlesex University, UK
📞 211 7151 801
✉️ paterakismichael@yahoo.gr
🌐 www.psychotherapy.net.gr
📍 Καρνεάδου 37, Κολωνάκι
—— —-
——- ——-
Παρακαλώ έχετε υπόψιν:
Η πληροφορία δεν είναι θεραπεία
Τα κείμενα, είτε σε μορφή σχολίου, δοκιμίου ή σημειώματος, η αρθογραφία μου γενικότερα, όσο εκτενής, επεξεργασμένη, βαθιά, εξειδικευμένη ή αναλυτική και αν είναι, δεν αντικαθιστά την θεραπεία και δεν θα πρέπει να γίνεται αντιληπτή ή να εννοείται με αυτόν τον τρόπο από τον αναγνώστη. Οι αποτυπωμένες αυτές σκέψεις σε κείμενα, αποτελούν δείγματα της ψυχαναλυτικής μου δουλειάς, όπως αυτή ξεδιπλώνεται, καλλιεργείται και εμβαθύνεται μέσα στις πολύχρονες θεραπευτικές σχέσεις όπου εργάζομαι με διάφορες μορφές βαρύτερης ψυχοπαθολογίας ή αγχωδών και καταθλιπτικών διαταραχών και προβλημάτων με τον εαυτό και τις σχέσεις των ζευγαριών. Το πόνημα της θεραπείας αυτής καθεαυτής, η ανάδυση του ατομικού ασυνείδητου υλικού καθώς και ο ενδιάμεσος χώρος της σχέσης μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου, είναι ο τόπος όπου συντελείται η πραγματική μετακίνηση των ορμών και των επενδύσεων. Εκεί επισυμβαίνουν οι πραγματικές αλλαγές. Γι’ αυτό και η θεραπεία δεν είναι θεωρία, όσο βαθιά ή εύστοχα κι αν διατυπωθεί. Θεραπεία είναι το βίωμα του εαυτού μέσα στην δυαδική σχέση.
- Πολιτική Αναδημοσιεύσεων -
**Κάθε κείμενο σε αυτή τη σελίδα, αποτελεί πρωτότυπη επιστημονική και επαγγελματική εργασία του Μιχάλη Πατεράκη, Ψυχολόγου – Ψυχοθεραπευτή (University of Indianapolis – University of Middlesex). Απαγορεύεται ρητά και κατηγορηματικά, με μοναδική εξαίρεση τη δημοσίευση στο Facebook, η αναδημοσίευση, τροποποίηση, αντιγραφή, ενσωμάτωση ή οποιαδήποτε μορφή χρήσης του συνόλου ή μέρους του, χωρίς την έγγραφη άδεια του δημιουργού.
Οι ιδέες, οι διατυπώσεις, η δομή και η ουσία των κειμένων φέρουν διακριτό θεωρητικό στίγμα και ταυτότητα και δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται από τρίτους ή από δήθεν επαγγελματίες που επιχειρούν να προβληθούν ως ειδικοί, παραπλανώντας το κοινό. Κάθε παραβίαση θα αντιμετωπιστεί σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία περί πνευματικής ιδιοκτησίας (Ν. 2121/1993 και διεθνείς συμβάσεις.
© Μιχάλης Πατεράκης
Michalis Paterakis
Psychologist · Psychotherapist
University of Indianapolis, USA
Middlesex University, UK
📞 211 7151 801
✉️ paterakismichael@yahoo.gr
🌐 www.psychotherapy.net.gr
📍 Καρνεάδου 37, Κολωνάκι
Dépressivité et Gratitude : La relation à l’objet et la signification de la reconnaissance
La vie ne peut être envisagée en dehors du fait fondamental de sa fin. La certitude de la mort n’est pas une ombre sombre qui altère la joie, mais bien le cadre qui rend la joie possible. La dépressivité, en ce sens, n’est pas nécessairement une condition psychopathologique ; elle constitue une dimension fondamentale de l’existence humaine. C’est la conscience que tout ce que nous avons aimé peut être perdu ; que toute relation porte en elle la possibilité de la perte.
Melanie Klein introduit la notion de position dépressive comme un stade nécessaire du développement psychique. Le nourrisson perçoit d’abord l’objet maternel de façon fragmentée : le « bon sein » lorsqu’il nourrit, le « mauvais sein » lorsqu’il se retire. Progressivement, il découvre qu’il s’agit du même objet : la mère qui nourrit est aussi celle qui frustre. Cette découverte inaugure la première expérience dépressive : la mère n’est pas toute-puissante et parfaitement bonne, la relation comporte un manque, une défaillance. Mais c’est précisément là que se fonde la possibilité de la gratitude.
La gratitude ne naît pas de l’absence de douleur, mais de la reconnaissance que, malgré le manque, quelque chose a été donné. Le nourrisson peut dire, symboliquement, « merci » ; il peut accepter que l’objet ne soit pas parfait mais demeure précieux. La vie elle-même, avec son soubassement dépressif, prend sens lorsque nous pouvons dire ce « merci » spontané à l’Autre : merci pour ce qui m’a été offert, et « pardon » pour les affects agressifs ou destructeurs que j’ai projetés sur toi.
Ce double mouvement — l’acceptation de la dépressivité et la naissance de la gratitude — constitue l’essence de la maturité. Il ne s’agit pas d’un simple optimisme ni d’une consolation creuse. La dépressivité ne disparaît pas ; elle demeure comme rappel du caractère fini de l’existence. Mais lorsque le sujet peut vivre cette connaissance non seulement comme un poids mais aussi comme une source de lien, alors la vie n’est pas simplement supportable : elle devient signifiante.
La gratitude n’est pas un geste de politesse, mais un travail psychique profond : c’est la capacité de transformer l’expérience de la perte en relation, de ne pas détruire l’objet en soi mais de le maintenir vivant comme « suffisamment bon », malgré ses imperfections. Et c’est peut-être là que la psychanalyse nous offre sa leçon la plus essentielle : la vie n’est pas belle malgré la dépressivité, mais à travers elle.
Politique de Republipostage
Tous les textes de cette page constituent un travail scientifique et professionnel original de Michalis Paterakis, Psychologue – Psychothérapeute (University of Indianapolis – University of Middlesex).
Il est strictement et catégoriquement interdit de :
* republier,
* modifier,
* copier,
* intégrer ou utiliser de quelque manière que ce soit, en tout ou en partie,
sans l’autorisation écrite préalable de l’auteur.�
La seule exception : la publication sur Facebook.
Les idées, formulations, structures et contenus des textes portent une signature et une identité théoriques distinctes. Ils ne peuvent être utilisés par des tiers ou par de prétendus professionnels cherchant à se présenter comme experts et à induire le public en erreur.
Toute violation sera traitée conformément à la législation en vigueur sur la propriété intellectuelle (Loi 2121/1993 et conventions internationales).
© Michalis Paterakis
Michalis Paterakis�Psychologue · Psychothérapeute�
University of Indianapolis, USA | Middlesex University, UK
📞 +30 211 7151 801�✉️ paterakismichael@yahoo.gr
📍 37 Karneadou Street, Kolonaki, Athens
Depressivity and Gratitude: The Object Relation and the Meaning of Recognition
Life cannot be considered apart from the fundamental fact of its end. The certainty of death is not a dark shadow that destroys joy, but the very framework that makes joy possible. In this sense, depressivity is not necessarily a psychopathological condition; it is a fundamental dimension of human existence. It is the awareness that everything we have loved may be lost, that every relationship carries within it the possibility of loss.
Melanie Klein introduced the notion of the depressive position as a necessary stage in psychic development. The infant first perceives the maternal object in a split way: the “good breast” when it feeds, the “bad breast” when it withdraws. Gradually, the infant realizes that these are one and the same object: the mother who nourishes is also the one who frustrates. This discovery inaugurates the first depressive experience: the mother is not omnipotent and perfectly good, the relationship is marked by lack and imperfection. Yet it is precisely here that the possibility of gratitude emerges.
Gratitude does not arise from the absence of pain, but from the recognition that, despite the lack, something has indeed been given. The infant can say, symbolically, “thank you”; it can accept that the object is not perfect but still precious. Life itself, with its depressive undertone, becomes meaningful when we can say this spontaneous “thank you” to the Other: thank you for what has been offered, and “I am sorry” for the aggressive or destructive affects I have projected onto you.
This double movement — the acceptance of depressivity and the birth of gratitude — constitutes the essence of maturity. It is not about simple optimism or empty consolation. Depressivity does not vanish; it remains as a reminder of the finite nature of existence. But when the subject can live with this awareness not only as a burden but also as a source of connection, then life is not merely bearable — it becomes significant.
Gratitude is not a gesture of politeness, but a deep psychic work: the ability to transform the experience of loss into relationship, to keep the object alive as “good enough” despite its imperfections. And perhaps this is where psychoanalysis offers its most essential lesson: life is not beautiful in spite of depressivity, but through it.
Reposting Policy
All texts on this page constitute original scientific and professional work by Michalis Paterakis, Psychologist – Psychotherapist (University of Indianapolis – University of Middlesex).
It is strictly and categorically prohibited to:
* republish,
* modify,
* copy,
* integrate or otherwise use, in whole or in part,
without the prior written permission of the author.�
The only exception: publication on Facebook.
The ideas, expressions, structure, and essence of the texts bear a distinct theoretical signature and identity. They may not be used by third parties or by self-proclaimed professionals seeking to present themselves as experts and mislead the public.
Any violation will be dealt with in accordance with applicable copyright law (Law 2121/1993 and international conventions).
© Michalis Paterakis
Michalis Paterakis�Psychologist · Psychotherapist�University of Indianapolis, USA | Middlesex University, UK
📞 +30 211 7151 801�✉️ paterakismichael@yahoo.gr
📍 37 Karneadou Street, Kolonaki, Athens
