Κωνσταντίνος Δαφνάς MSc. Ψυχολόγος - ψυχοθεραπευτής

20/06/2024

Στην ψυχοθεραπεία τα συναισθήματα αποτελούν πύλες νοήματος στο πλαίσιο της θεραπευτικής σχέσης μεταξύ ενός θεραπεύομενου - ο οποίος συνήθως φτάνει με ένα σύνολο ανησυχιών, προβλημάτων ή τρόπων με τους οποίους αισθάνεται εγκλωβισμένος - και ενός θεραπευτή. Ο ψυχικός και συναισθηματικός πόνος αποτελεί το αρχικό κίνητρο για αναζήτηση θεραπείας. Η αρχική στάση ενσυναίσθησης και ενδιαφέροντος του θεραπευτή είναι μια πρόσκληση προς τον θεραπεύομενο να βρει το κίνητρο να μπει στη διαδικασία της αυτοπαρατήρησης και να εξερευνήσει δύσκολες σκέψεις και συναισθήματα, ενώ ο θεραπευτής είναι πλήρως παρών υποστηρίζοντας και το να «είναι μαζί» με τον θεραπεύομενο. Το συναίσθημα αναδύεται στο πλαίσιο μιας θεραπευτικής σχέσης, που βασίζεται στη βασική εμπιστοσύνη και το γνήσιο ενδιαφέρον. Η ελπίδα είναι ότι μια τέτοια εξερεύνηση θα εμβαθύνει την κατανόηση και τη διαχείριση των συναισθημάτων στο πλαίσιο που αναδύονται, στο εδώ και τώρα της μεταβίβασης. Η μεταβίβαση χρησιμοποιείται ως ένα είδος σχεσιακού χώρου στον οποίο θεραπευτής και θεραπεύομενος μπορούν να εξερευνήσουν αυτά τα συναισθήματα. Σε αυτό το πλαίσιο, το συναίσθημα προσεγγίζεται ως μια βιωματική διαδικασία, ένας τρόπος για να εξερευνηθεί ο εσωτερικός κόσμος του θεραπεύομενου με όλες τις αναπαραστάσεις του εαυτού και του Άλλου, που είχε ιστορικά κατασκευάσει στο πλαίσιο σημαντικών σχέσεων πχ γονείς. Τα πρότυπα συμπεριφοράς δεσμού ενός θεραπεύομενου ενεργοποιούνται στο πλαίσιο της θεραπευτικής σχέσης. Αυτό θέτει το σκηνικό για τον θεραπεύομενο να αρχίσει να εξερευνά τα συναισθήματά του σε μια δυνητικά αγχωτική κατάσταση και να χρησιμοποιήσει τις συνήθεις στρατηγικές αντιμετώπισης του/της μαζί με τα συναισθήματα, που παράγονται. Στο πλαίσιο αυτής της σχεσιακής μήτρας, ο θεραπευτής αναζητά ευκαιρίες για εξερεύνηση και εκδήλωση συναισθημάτων. Βασικός στόχος είναι η αύξηση της αίσθησης ασφάλειας και προσωπικής ελευθερίας. Με αυτόν τον τρόπο, χρησιμοποιούνται τα συναισθήματα ως πύλες προς την ψυχή και τη λειτουργία του θεραπεύομενου, προσκαλώντας τον να επανεξετάσει, να βιώσει ξανά και να επεξεργαστεί τα συναισθήματα.
Τα συναισθήματα γίνονται γέφυρα για αναμνήσεις του παρελθόντος, που μπορεί να βιώνονται ξανά στο εδώ και τώρα της θεραπευτικής σχέσης. Ο ψυχοθεραπευτής παρουσιάζει την δική του οπτική στα δρώμενα προσκαλώντας τον θεραπεύομενο να εξερευνήσει τον συναισθηματικό διάλογο στο δωμάτιο. Επιδιώκεται να υπάρξει μια νέα αναπτυξιακή εμπειρία - μια εμπειρία στην οποία τα συναισθήματα μπορούν να εκφραστούν με ασφάλεια και να ανταποκριθούν με διαφορετικό τρόπο με κάποιον που προσπαθεί πραγματικά να νοηματοδοτήσει την εμπειρία του θεραπεύομενου.
Όλες οι παρεμβάσεις λειτουργούν με συναίσθημα έχοντας υπόψη και τις ασυνείδητες διαδικασίες στο νου μας. Στον πυρήνα της εργασίας βρίσκεται η πεποίθηση ότι η κυριότητα των συναισθημάτων και η ενσωμάτωση τόσο των θετικών όσο και των αρνητικών συναισθημάτων έχουν ως αποτέλεσμα μια αυξημένη αίσθηση του εαυτού και το συνολικό αίσθημα καλύτερης διαχείρισης των σχέσεων.

11/05/2024

...σκέψεις για την γιορτή της Μητέρας...12/5/2024

Η φράση «good enough mother - αρκετά καλή μητέρα» επινοήθηκε από τον Βρετανό DW Winnicott παιδίατρο και ψυχαναλυτη και περιγράφεται στο βιβλίο του *Playing and Reality - *Το παιδί, το παιχνίδι και η πραγματικότητα (1971).

Συζητώντας την προσαρμογή της μητέρας (ή άλλου φροντιστή ) στις ανάγκες του βρέφους, ο Winnicott πίστευε ότι η «αρκετά καλή μητέρα» ξεκινά με μια σχεδόν πλήρη προσαρμογή στις ανάγκες του βρέφους. Είναι απολύτως αφοσιωμένη και αντιμετωπίζει γρήγορα κάθε ανάγκη του. Θυσιάζει τον δικό της ύπνο και τις δικές της ανάγκες για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του.

Όσο περνά ο χρόνος, η μητέρα επιτρέπει στο βρέφος να βιώνει μικρές ματαιώσεις. Έχει ενσυναίσθηση και φροντίδα, αλλά δεν βιάζεται αμέσως για κάθε κλάμα του. Φυσικά, στην αρχή το χρονικό όριο αυτής της ματαίωσης πρέπει να είναι πολύ σύντομο. Μπορεί να επιτρέψει να κλαίει για λίγα λεπτά πχ. πριν από τη βραδινή σίτιση, αλλά μόνο για λίγα λεπτά. Δεν είναι «τέλεια» αλλά είναι «αρκετά καλή» στο ότι το παιδί αισθάνεται μόνο μια μικρή ματαίωση.

Το συναρπαστικό πράγμα για την ιδέα του Winnicott για την αρκετά καλή μητέρα είναι ότι συνδέει τη διαδικασία της μητέρας με τη γνωστική ανάπτυξη του παιδιού και την ανάπτυξη μιας υγιούς έννοιας της εξωτερικής πραγματικότητας. Αρχικά, το βρέφος βιώνει τη μητέρα ως μέρος του. Είναι ερωτευμένο με τη μητέρα του και τη βιώνει όχι ως ξεχωριστό άτομο, αλλά ως μέρος του εαυτού του. Καθώς περνάει ο καιρός, οι στιγμές εκτός από τη συνολική εμφατική εναρμόνιση με τις ανάγκες του βρέφους, πυροδοτούν την αρχή της ψυχικής δραστηριότητας και της αίσθησης ενός εξωτερικού κόσμου.

Εάν η πλήρης προσαρμογή της μητέρας στις ανάγκες του βρέφους συνεχίζεται για πολύ καιρό και δεν μειώνεται φυσιολογικά, διακόπτεται η αυξανόμενη αίσθηση του πραγματικού εξωτερικού κόσμου εκτός του εαυτού του. Παραμένει στον μαγικό κόσμο της ψευδαίσθησης . Δηλαδή, πιστεύει ότι η απλή ανάγκη θα οδηγήσει στην άμεση εκπλήρωσή της. Αυτό, λέει ο Winnicott, είναι μια *ψευδαίσθηση* αν και μια *απαραίτητη * ψευδαίσθηση.

Το να είσαι «αρκετά καλή μητέρα» είναι αρκετά περίπλοκο αλλά συναρπαστικό. Περιλαμβάνει μια πράξη εξισορρόπησης μεταξύ δύο εξίσου σημαντικών διαδικασιών για την υγιή γνωστική ανάπτυξη ενός παιδιού και ακόμη και τη μελλοντική ευτυχία του: α) Αρχικά, η μητέρα ή ο φροντιστής πρέπει να ανταποκρίνονται πιστά σε κάθε ανάγκη του βρέφους. β) Η μητέρα πρέπει σταδιακά να επιτρέψει στο βρέφος να βιώσει μια ανάγκη εκτός από την άμεση εκπλήρωσή του - αν και φυσικά αυτή η χρονική περίοδος πρέπει να είναι πολύ μικρή στην αρχή και να αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου.

02/08/2023

«Μπορεί πράγματι να αμφισβητηθεί αν έχουμε αναμνήσεις από την παιδική μας ηλικία...οι αναμνήσεις που σχετίζονται με την παιδική μας ηλικία μπορεί να είναι ό,τι επεξεργαζόμαστε».

Φρόιντ, Μνήμες οθόνης. 1899.

05/07/2023

Ευχαριστώ θερμά τους συνεργάτες και φίλους στην Β΄ Ψυχιατρική Κλινική του ΕΚΠΑ , Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν», και ιδιαίτερα τον Αν. Καθηγητή Ψυχιατρικής Παναγιώτη Φερεντίνο για την συμμετοχή σε αυτή την δημοσίευση.

This is the first study exploring how temperament and character personality dimensions impact self-reported resilience in major depressive disorder (MDD) and bipolar disorder (BD). We included 130 euthymic patients with affective disorders (AFD; 66 MDD and 64 BD) and 134 healthy controls (HC). Conno...

12/02/2023

Μ’ αγαπώ για να μ’ αγαπάς.

Κανένα πλάσμα δεν είναι ικανό να έχει αρνητικά συναισθήματα για τον εαυτό του (θυμός, απέχθεια, περιφρόνηση, υποτίμηση κτλ) . Με μια εξαίρεση. Αυτή η εξαίρεση, φυσικά, είναι οι άνθρωποι. Είναι ένα από τα πιο περίεργα και πιο δυσάρεστα γνωρίσματα μας. Αυτή η τάση προς τον εαυτό μας δεν είναι καταστροφική μόνο για την ψυχική υγεία μας. Υπονομεύει συνεχώς τις προσπάθειές μας να δημιουργήσουμε λειτουργικές σχέσεις. Είναι λογικά αδύνατο να επιτρέψουμε σε κάποιον άλλον να μας αγαπήσει, αν μπούμε σε αυτή την συνθήκη. Μία από τις βασικές απαιτήσεις μιας καλής σχέσης, είναι η ύπαρξη ενός ικανοποιητικού βαθμού στοργής για τον εαυτό μας, που δημιουργείται με τα χρόνια, κυρίως στην παιδική ηλικία. Χρειαζόμαστε μια κληρονομιά να νιώθουμε άξιοι αγάπης για να μην ανταποκρινόμαστε αμυδρά και άτακτα στη στοργή, που μας δίνουν οι ενήλικες σύντροφοι. Χωρίς μια αξιοπρεπή ποσότητα «αυτό-αγάπης», η αγάπη ενός άλλου ατόμου θα είναι σε κίνδυνο να εκλαμβάνεται ελλιπής και παραπλανητική - και εμείς αυτοκαταστροφικά - αν και ασυνείδητα - θα ξεκινήσουμε για να την αποκρούσουμε ή να την απογοητεύσουμε. Για να αρχίσουμε να το εξισορροπούμε, πρέπει να μάθουμε να επεκτείνουμε τη συμπόνια στον εαυτό μας για τις αυτοτραυματικές παρορμήσεις μας, και να θυμάστε ότι το πώς νιώθουμε για τον εαυτό μας είναι μια πικρή κληρονομιά του πώς μας έβλεπαν και μας συμπεριφέρονταν οι άλλοι άνθρωποι, σε μια προηγούμενη ηλικία. Η διαδικασία ανάκαμψης περιλαμβάνει την αναγνώριση και αποδοχή, ότι πράγματι , έχουμε απορροφήσει δυσάρεστες ιδέες για το ποιοι είμαστε, αλλά ότι είναι εξ ολοκλήρου στη δύναμή μας να αρχίσουμε να τις εξουδετερώνουμε σκεπτόμενοι, πώς ένας καλύτερος φροντιστής θα μπορούσε να μας είχε υποστηρίξει καλύτερα στο παρελθόν — και πώς ένας ευγενικός σύντροφος μπορεί να μας βοηθήσει στο μέλλον. Μια διευκολυντική, φροντιστική φιγούρα στην αρχή της ζωής μας θα οδηγούσε να εισπράξουμε αγάπη χωρίς την ανάγκη τελειότητας, πως θα μπορούσαν να μας νοιάζονται παρά το γεγονός, ότι δεν αποφεύγουμε τα λάθη μας και τα μπερδέματά μας. Η φράση «αγάπη του εαυτού μας» μας παραπλανά, όταν φανταζόμαστε ότι η αναζήτηση της, θα σήμαινε, ότι προσπαθούμε να αποκτήσουμε μια αλαζονική, πομπώδη άποψη για τον εαυτό μας. Η αληθινή απελευθέρωση από την απέχθεια του εαυτού τείνει να είναι πολύ πιο μετριοπαθής: αναζητούμε μόνο μια λογική, δίκαιη και πιο ακριβή προοπτική για τον εαυτό μας. Μπορούμε με καλοσύνη και χιούμορ να δεχτούμε ότι το να μην είσαι τέλειος είναι απολύτως φυσιολογικό. Η αγάπη προς τον εαυτό μας δεν πρέπει να βασίζεται στην ανταγωνιστική ιδέα, ότι πρέπει να επιτύχουμε εξαιρετικά κατορθώματα θάρρους ή ευφυΐας. Στο εξής να επιτρέπουμε να αποδεχτεί ο εαυτό μας αρκετή αγάπη για τον εαυτό μας, για να μπορέσουμε να πάρουμε καλοσύνη από τους Άλλους…..

artwork
Ernst Ludwig Kirchner -1930.

15/04/2020

Τι κάνει μια ζωή ποιοτική; Από πολλούς ερευνητές υπογραμμίζεται η σημασία των σχέσεων, της συμμετοχικότητας και της αίσθησης του σκοπού. Επίσης αναφέρονται συχνά η ευγνωμοσύνη, η συγχώρεση, η γενναιοδωρία και η αυτοσυγκέντρωση . Υπάρχει όμως μια εντυπωσιακή παράλειψη. Το σεξ.
Στις θεωρητικές προτάσεις ευημερίας, σπάνια συζητείται το σεξ και σε πολλά επιστημονικά άρθρα, αγνοείται. Σε πρόσφατη μελέτη έγιναν συσχετίσεις μεταξύ της συχνότητας των επαφών και της ποιότητας του σεξ όχι μόνο ως προς την θετική διάθεση αλλά και ως προς το γεγονός ότι η ζωή αποκτά σπουδαιότερο νόημα. Εάν ένα άτομο συνδεθεί σεξουαλικά με έναν σύντροφο, αυτό θα αυξήσει την επίδραση και θα αυξήσει την αίσθηση της αυτοεκτίμησης και το νόημα στη ζωή. Οι άνθρωποι που αναφέρουν ότι έχουν περισσότερες ερωτικές επαφές αναφέρουν επίσης ότι είναι πιο ευτυχισμένοι.
Η σεξουαλική επαφή συνδέεται με πιο θετική διάθεση την επόμενη ημέρα της συνεύρεσης και επίσης με μια μεγαλύτερη αίσθηση, ότι η ζωή έχει νόημα. Το ίδιο ισχύει και για τους άνδρες και τις γυναίκες. Η έννοια της ζωής συχνά εμφανίζεται όταν ένα άτομο αισθάνεται ότι η βασική του ανάγκη για ερωτική επαφή έχει ικανοποιηθεί με κάποιον σύντροφο. Επιπρόσθετα οι ηδονικές απολαύσεις και τα ερωτικά κίνητρα είναι εξίσου σημαντικά για την καλλιέργεια μιας καλής ποιότητας ζωής. Η απλή ύπαρξη δεσμευμένης σχέσης είναι ανεπαρκής. Αυτό που ουσιαστικά μετράει είναι η οικειότητα και ο συναισθηματικός δεσμός που αναπτύσσεται για να αντλήσει κανείς τα παραπάνω οφέλη από τις σεξουαλικές επαφές. Συνεπώς οι σεξουαλικές επαφές προσδίδουν καλή ποιότητα ζωή όχι όταν συμβαίνουν σε ένα ευκαιριακό και περιστασιακό πλαίσιο. Αλλά σε μια συνθήκη σταθερότητας, εγγύτητας και ανάπτυξης συναισθηματικού δεσμού.

Kashdan, T. B., Goodman, F. R., Stiksma, M., Milius, C. R., & McKnight, P. E. (2018). Sexuality leads to boosts in mood and meaning in life with no evidence for the reverse direction: A daily diary investigation. Emotion, 18(4), 563-576.

04/04/2020

23/03/2020

Κορωνοϊός (COVID-19): Οδηγίες Ψυχολογικής Υποστήριξης των Πολιτών Το Υπουργείο Υγείας στο πλαίσιο εκπλήρωσης της αποστολής του, κοινοποιεί Οδηγίες Ψυχολογικής Υποστή....

15/01/2020

Το BE RIGHT είναι ένα επιτραπέζιο παιχνίδι για τα δικαιώματα στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Έχει σχεδιαστεί για επαγγελματική χρήση στο πλαίσιο εργαστηρίων με χρήστες υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Αποτελεί ένα εύχρηστο και διασκεδαστικό άτυπο εκπαιδευτικό εργαλείο, το οποίο στοχεύει στην ενδυνάμωση των ατόμων με σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, ώστε να ασκήσουν τα δικαιώματα τους. Σκοπός του παιχνιδιού είναι να βοηθήσει τα άτομα με ψυχικές ασθένειες να μάθουν: Τα δικαιώματα που έχουν ως χρήστες των υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Πότε παραβιάζονται τα δικαιώματά τους. Τους τρόπους να καταγγέλλουν μια παραβίαση των δικαιωμάτων τους

BE RIGHT project seeks to give voice to individuals with personal experience of mental illness to speak about how they want to be treated.

02/12/2019

Προειδοποιητικά σημάδια της ψυχικής ασθένειας
Εάν συμβαίνουν πολλά από τα παρακάτω, ίσως είναι χρήσιμο να απευθυνθείτε σε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.
• Μεταβολές στον ύπνο ή την όρεξη - Δραματικές αλλαγές ύπνου και όρεξης ή μείωση της προσωπικής φροντίδας.
• Μεταβολές της διάθεσης - Ταχείες ή δραματικές μετατοπίσεις στα συναισθήματα.
• Απόσυρση - Πρόσφατη κοινωνική απόσυρση και απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που είχατε προηγουμένως.
• Πτώση στη λειτουργικότητα - Μια ασυνήθιστη πτώση στη λειτουργία, στο σχολείο, στην εργασία ή στις κοινωνικές δραστηριότητες, όπως η διακοπή του αθλητισμού, η αποτυχία στο σχολείο ή η δυσκολία εκτέλεσης καθηκόντων.
• Προβλήματα σκέψης - Προβλήματα με τη συγκέντρωση, μνήμη ή λογική σκέψη και την ομιλία, που είναι δύσκολο να εξηγηθούν.
• Αυξημένη ευαισθησία - Αυξημένη ευαισθησία στα ερεθίσματα, τους ήχους, τις μυρωδιές ή την αφή. Αποφυγή καταστάσεων υπερδιέγερσης.
• Απάθεια - Απώλεια πρωτοβουλίας ή επιθυμία συμμετοχής σε οποιαδήποτε δραστηριότητα.
• Αίσθημα αποσύνδεσης - Ασαφές αίσθημα αποσύνδεσης από τον εαυτό ή το περιβάλλον, αίσθηση απώλειας της πραγματικότητας.
• Ψυχολογική σκέψη - Ασυνήθιστες ή υπερβολικές πεποιθήσεις σχετικά με τις προσωπικές δυνατότητες, την κατανόηση των εννοιών ή την επίδραση των γεγονότων, παράλογες ή "μαγικές" σκέψεις.
• Νευρικότητα - Φόβος ή καχυποψία για τους άλλους ή έντονο νευρικό συναίσθημα
• Ασυνήθιστη συμπεριφορά - περίεργη, μη χαρακτηριστική, ιδιόμορφη συμπεριφορά
Ένα ή δύο από αυτά τα συμπτώματα από μόνα τους δεν μπορούν να προβλέψουν μια ψυχική ασθένεια, αλλά μπορεί να υποδηλώνουν την ανάγκη για περαιτέρω αξιολόγηση. Εάν ένα άτομο βιώνει πολλά και ταυτόχρονα συμπτώματα που προκαλούν σοβαρά προβλήματα στην ικανότητα π.χ να σπουδάσουν, να εργαστούν ή να συσχετιστούν με άλλους, θα πρέπει να απευθυνθούν άμεσα σε επαγγελματία ψυχικής υγείας. Τα άτομα με σκέψεις ή πρόθεση αυτοκτονίας, ή σκέψεις για τη βλάβη των άλλων, χρειάζονται άμεση προσοχή.

18/11/2019

Τα τελευταία χρόνια, δίνεται έμφαση όλο και περισσότερο στη χρήση του ποδοσφαίρου ως μέσου βελτίωσης της ψυχικής υγείας. Το ποδόσφαιρο μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για την προώθηση της καλής ψυχοσωματικής υγείας και να συμβάλει στην αύξηση της πρόσβασης σε υπηρεσίες για τους λήπτες των ανάλογων υπηρεσιών. Η συμμετοχή στην ποδοσφαιρική πρακτική θα μπορούσε, να προσφέρει ιδιαίτερα θετικά οφέλη σε άτομα με σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας. Αυτά τα ιδιαίτερα οφέλη σχετίζονται με την επίτευξη μιας αίσθησης νοήματος, σκοπού, αισιοδοξίας και ελπίδας για την επίτευξη ενός στόχου. Στο παιχνίδι ποδοσφαίρου η φράση ‘’ γκολ’’ γίνεται μια μεταφορά για την επιτυχία της περίπλοκης διαδικασίας, που στοχεύει στην ανανέωση της προσωπικής ταυτότητας.
Επιπλέον, από την ψυχοεκπαιδευτική πλευρά, είναι σημαντικό να αναγνωριστούν τα θετικά αποτελέσματα, που προκύπτουν από τα εσωτερικά χαρακτηριστικά των ομάδων, όπως οι κοινωνικές ευκαιρίες και τα κίνητρα, όταν χρησιμοποιείται το ποδόσφαιρο για την ενίσχυση της ψυχικής υγείας. Παραδείγματα αυτών περιλαμβάνουν τη δυνατότητα κοινωνικής αλληλεπίδρασης, τη συνεργασία με άλλους, το σεβασμό των κανόνων, την απόκτηση άλλων δεξιοτήτων κατάλληλων για καθημερινή ζωή, την ανταλλαγή εμπειριών ψυχαγωγίας, την προσωπική επιτυχία, τη συμμετοχή σε μια νικήτρια ομάδα και την ενθάρρυνση άλλων ανθρώπων με ίδια διαταραχή.