28/11/2025
Πόνος: Απο την εμπειρία, στο εργαστήριο.
Οι βιοδείκτες του πόνου είναι μετρήσιμες βιολογικές ενδείξεις που σχετίζονται με την παρουσία, την ένταση ή τον τύπο του πόνου. Πρόκειται για δείκτες που ανιχνεύονται στο σώμα και αντικατοπτρίζουν τις διαδικασίες που προκαλούν ή συνοδεύουν τον πόνο.
📌 Τι μπορεί να είναι ένας βιοδείκτης;
• Μόριο στο αίμα ή τα ούρα (π.χ. κυττοκίνες, πρωτεΐνες φλεγμονής)
• Ορμόνη ή νευροδιαβιβαστής (π.χ. κορτιζόλη, ουσίες που σχετίζονται με το στρες και τον πόνο)
• Γενετικός δείκτης (γονίδια που επηρεάζουν την ευαισθησία στον πόνο)
• Απεικονιστικό εύρημα (π.χ. δραστηριότητα περιοχών του εγκεφάλου σε MRI)
• Φυσιολογική παράμετρος (π.χ. μεταβολές σε νευρωνικά σήματα, ηλεκτροφυσιολογικές μετρήσεις)
🎯 Γιατί είναι σημαντικοί οι βιοδείκτες του πόνου;
Οι βιοδείκτες του πόνου βοηθούν:
• στην αντικειμενική αξιολόγηση του πόνου (καθώς ο πόνος είναι υποκειμενικός)
• στη διάγνωση της αιτίας του πόνου
• στην παρακολούθηση της πορείας μιας πάθησης
• στην εξατομίκευση της θεραπείας (π.χ. ποιο φάρμακο θα βοηθήσει περισσότερο)
• στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας θεραπειών
🧠 Που χρησιμοποιούνται;
• σε χρόνιες επώδυνες καταστάσεις (ινομυαλγία, νευροπαθητικός πόνος)
• σε φλεγμονώδεις παθήσεις (αρθρίτιδα)
• στην έρευνα για νέα αναλγητικά φάρμακα
🔎 Πρόσφατη βιβλιογραφία:
The Role of Biomarkers in Acute Pain: A Narrative Review.
Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Pain and Therapy στις 15 Μαρτίου 2025.
🧬 Τι είδους βιοδείκτες εξετάζονται
Οι συγγραφείς της εργασίας ομαδοποιούν τους πιθανούς βιοδείκτες σε πέντε μεγάλες κατηγορίες:
1. Γενετικοί δείκτες — δηλαδή γενετικές παραλλαγές που μπορεί να επηρεάζουν την ευαισθησία στον πόνο ή την ανταπόκριση σε αναλγητικά.
2. Φλεγμονώδεις δείκτες — μοριακοί δείκτες που σχετίζονται με την φλεγμονή, η οποία συχνά συνοδεύει έναν τραυματισμό ή άλλο επώδυνο ερέθισμα.
3. Νευροχημικοί δείκτες — ουσίες όπως νευροδιαβιβαστές ή νευροπεπτίδια (π.χ. Substance P) που εμπλέκονται στη μετάδοση του πόνου.
4. Βιοδείκτες που σχετίζονται με την ανταπόκριση στα οπιοειδή (opioid responsiveness) — δείκτες που μπορεί να βοηθήσουν στην πρόβλεψη του ποσοστού ανταπόκρισης ενός ασθενούς στη θεραπεία με οπιοειδή — οδηγώντας σε πιο «προσωποποιημένη» αναλγησία.
5. Δείκτες πρόβλεψης για τον μετεγχειρητικό πόνο ή την μετάβαση από οξύ σε χρόνιο πόνο — δηλαδή markers που μπορεί να δείχνουν ποιοι ασθενείς διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να κάνουν τη μετάβαση σε χρόνιο πόνο.
✅ Τι μπορεί να πετύχει η χρήση βιοδεικτών
Οι βιοδείκτες έχουν την ικανότητα να παρέχουν μια πιο αντικειμενική εκτίμηση του πόνου — κάτι που σήμερα βασίζεται κυρίως σε υποκειμενικές κλίμακες (π.χ. VAS, NRS).
* Μέσω αυτών μπορεί να γίνει προσωποποιημένη διαχείριση του πόνου, δηλαδή θεραπεία προσαρμοσμένη στις βιολογικές ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενούς.
* Να προβλεφθεί το ρίσκο μετάβασης σε χρόνιο πόνο — έτσι ώστε να γίνει έγκαιρη παρέμβαση.
* Να βοηθήσουν στην ανακάλυψη νέων θεραπειών · μέσω της κατανόησης των μοριακών / γενετικών / νευροβιολογικών μηχανισμών του πόνου.
⚠️ Περιορισμοί & Προκλήσεις
Το άρθρο επισημαίνει ότι, παρότι οι βιοδείκτες έχουν προοπτικές, δεν υπάρχει «μαγικός» δείκτης που να μπορεί να μετρήσει τον πόνο με ακρίβεια σε κάθε ασθενή. Η εμπειρία του πόνου είναι πολυδιάστατη — επηρεάζεται από ψυχολογικούς, περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς παράγοντες — και οι βιοδείκτες δύσκολα μπορούν να «αποτυπώσουν» όλα αυτά.
🧾 Συμπέρασμα που βγάζει το άρθρο
Η μελέτη και περαιτέρω επικύρωση βιοδεικτών για τον οξύ πόνο έχει σημαντική προοπτική: μπορεί να αλλάξει το πώς καταγράφουμε, αξιολογούμε και αντιμετωπίζουμε τον πόνο — κινούμενοι από μια υποκειμενική προσέγγιση σε πιο αντικειμενική, εξατομικευμένη και προληπτική προσέγγιση.
✍️ by Tina Tsaleza
