01/09/2025
Είναι όντως «χειριστικά» τα παιδιά; Τι προσπαθούν να μας πουν;
Όταν λέμε ότι ένα παιδί είναι χειριστικό, ξεχνάμε ένα βαθύτερο νόημα: μιας ανάγκης τους, ενός συναισθήματος, ή ενός φόβου που δεν μπορεί να ειπωθεί…
Πολλές έρευνες εδώ και χρόνια έχουν δείξει ότι ακόμα και οι πιο δύσκολες συμπεριφορές, είναι ένας τρόπος επικοινωνίας των παιδιών.
Τα παιδιά ηλικίας 3-7, πειραματίζονται με συμπεριφορές όπως τα λεγόμενα tantrum, τη γκρίνια, την υπερβολή στη συμπεριφορά τους ή και το κλάμα, όχι από κακία, αλλά επειδή προσπαθούν να μάθουν πως να ζητάνε και να καλύπτουν τις συναισθηματικές τους ανάγκες. Αυτό που εμείς λέμε «χειρισμό» δηλαδή, είναι ένα μεταμφιεσμένο ένστικτο επιβίωσης…
Τα παιδιά μπορούν να χρησιμοποιήσουν ότι μέσο μπορεί να φανταστεί κανείς: από το να λένε ότι δεν είναι καλά σωματικά, μέχρι ψέματα, κολακεία, παραπονολογία, μούτρα, απειλές και δωροδοκία. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Το παιδί σε αυτές τις ηλικίες αρχίζει και παίρνει τη γεύση της ανθρώπινης φύσης, επικοινωνίας και των διαπροσωπικών κινήτρων.
Έχει μπει πια στον «κόσμο των ενηλίκων» και θέλει να φέρεται και αυτό σαν ενήλικας. Λέει η μητέρα: « αν δεν καθαρίσεις τα παιχνίδια από το δωμάτιο σου, τότε θα….». Κάποια στιγμή το παιδί μετά θα πει : « μαμά, αν δεν μου δώσεις ή δεν μου κάνεις αυτό, δεν θα φάω, ή δεν θα πλύνω τα δόντια». Φαίνεται αστείο, αλλά καταλήγει να γίνεται ένας κανονικός τρόπος επικοινωνίας μεταξύ ενήλικα και παιδιού.
Μερικοί λόγοι λοιπόν που τα παιδιά γίνονται «χειριστικά» είναι για να εκφράσουν ανάγκες, να τεστάρουν τα όρια, να αναζητήσουν μια καλύτερη συναισθηματική σύνδεση με το γονιό ή για να αποφύγουν κάτι που τα δυσκολεύει.
Είναι σημαντικό λοιπόν να αποφεύγουμε να χαρακτηρίζουμε τα παιδιά ως χειριστικά, διότι αφενός τα ενοχοποιούμε, ξεχνώντας τις ανάγκες τους, και αφετέρου τα κάνουμε να ντρέπονται και τους αποδίδουμε κακή πρόθεση εκεί που μπορεί να υπάρχει φόβος ή σύγχυση.
Κάποιες φορές οι γονείς δυσκολεύονται πολύ με αυτές τις συμπεριφορές λόγω δικών τους τραυματικών βιωμάτων. Ίσως και εκείνοι κάποτε δεν εισακούστηκαν από τους γονείς τους με τον τρόπο που θα ήθελαν και άθελα τους επαναλαμβάνουν το ίδιο σενάριο με τα δικά τους παιδιά. Αυτό είναι ανθρώπινο και συμβαίνει σε όλους μας. Κοιτάμε ωστόσο πως μπορούμε να βελτιωθούμε και να μην επαναλαμβάνουμε αυτά που μας έχουν πονέσει.
Τι μπορείτε να κάνετε;
1. Αναρωτηθείτε: πως νιώθει το παιδί και τι θέλει να σας εκφράσει. Θέλει περισσότερη σύνδεση; Αυτονομία; Ανακούφιση; Απαντήστε με ψυχραιμία. Αν δεν μπορέσετε, τότε αναρωτηθείτε: γιατί έχω τόσο θυμό και ένταση όταν το παιδί μου κάνει έτσι;
2. Βοηθήστε τα να εκφράζουν αυτό που νιώθουν και να το ζητάνε με καλύτερο τρόπο. Και εδώ χρειάζεται να είστε ψύχραιμοι. Αν το πείτε θυμωμένα, δίνετε διπλό μήνυμα..
3. Αποφύγετε τους χαρακτηρισμούς.. Αντί να πείτε «είσαι χειριστική/ος», πείτε « βλέπω ότι είσαι θυμωμένη/ος με κάτι, φαίνεται ότι κάτι σε ενόχλησε, έλα να δούμε τι είναι αυτό», «το ξέρω ότι το θέλεις πολύ αυτό να γίνει, αλλά με το να φωνάζεις δεν θα βοηθήσει σε τίποτα». Θα εκπλαγείτε πόσο πολύ αλλάζει η συμπεριφορά των παιδιών όσο αλλάζετε εσείς την αντίδραση σας.. Άλλωστε είναι γνωστό το ρητό ‘Children see, children do”. Τα παιδιά κάνουν αυτό που βλέπουν..
4. Γίνεται πρότυπο τους. Αν τα παιδιά βλέπουν να χρησιμοποιείτε και εσείς απειλές, εκβιασμούς, ή φωνές και ξεσπάσματα, πιθανόν να μιμηθούν τα ίδια. Όχι γιατί είναι κακά, αλλά γιατί αυτό έχουν μάθει..
Ο «χειρισμός» λοιπόν δεν είναι κάτι κακό, αλλά σημάδι ότι το παιδί έχει πολλά πράγματα να πει αλλά χρειάζεται να βρει καλύτερους τρόπους να τα εκφράζει.. Ο σκοπός λοιπόν δεν είναι να σταματήσει ο «χειρισμός», αλλά να μάθει το παιδί να επικοινωνεί με έναν πιο λειτουργικό και συναισθηματικά ειλικρινή τρόπο..
