02/11/2025
ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ NOVA - ΥΠΕΡ-ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ. Το σύστημα κατηγοριοποίησης τροφίμων NOVA θεωρείται το πιο σύγχρονο και διεθνώς αποδεκτό εργαλείο για την αξιολόγηση του βαθμού επεξεργασίας των τροφίμων.
Αναπτύχθηκε από το Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο (Βραζιλία) από τον ερευνητή Carlos Monteiro και χρησιμοποιείται πλέον από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), τον FAO (Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας) και πολλούς επιστημονικούς φορείς δημόσιας υγείας.
🧭 Τι είναι το σύστημα NOVA
Το NOVA δεν ταξινομεί τα τρόφιμα με βάση τα θρεπτικά συστατικά τους (π.χ. λίπος ή ζάχαρη), αλλά με βάση το πόσο έχουν υποστεί βιομηχανική επεξεργασία.
Διακρίνει 4 κατηγορίες :
🟢 NOVA 1 — Μη ή ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα.
Περιγραφή : Φυσικά τρόφιμα ή με ελάχιστη μηχανική ή φυσική επεξεργασία (πλύσιμο, πάγωμα, αποξήρανση, μαγείρεμα).
Παραδείγματα :
-Φρούτα, λαχανικά, ξηροί καρποί
-Όσπρια, ρύζι, δημητριακά ολικής
-Κρέας, ψάρια, αυγά, γάλα
-Νερό, τσάι, καφές χωρίς πρόσθετα
🟡 NOVA 2 — Επεξεργασμένα μαγειρικά συστατικά.
Περιγραφή : Ουσίες που εξάγονται από φυσικά τρόφιμα ή από τη φύση, για χρήση στη μαγειρική.
Παραδείγματα :
-Ελαιόλαδο, βούτυρο, βούτυρο καρύδας
-Ζάχαρη, μέλι, αλάτι
-Άμυλο, μαγειρικά λίπη
🟠 NOVA 3 — Επεξεργασμένα τρόφιμα.
Περιγραφή : Προϊόντα που συνδυάζουν φυσικά τρόφιμα με συστατικά της κατηγορίας 2 (π.χ. ζάχαρη, λάδι, αλάτι).
Στόχος : να αυξηθεί η διάρκεια ζωής ή να ενισχυθεί η γεύση.
Παραδείγματα :
-Κονσέρβες λαχανικών ή ψαριών
-Ψωμί παραδοσιακό
-Τυρί, γιαούρτι, αλλαντικά σπιτικής παρασκευής
-Ελιές ή φρούτα σε σιρόπι
🔴 NOVA 4 — Υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα (Ultra-processed foods)
Περιγραφή : Είναι ουσιαστικά σκευάσματα της βιομηχανίας τροφίμων που περιλαμβάνουν τουλάχιστον 5 συστατικά από τη βιομηχανία τροφίμων και όχι από τη φύση (ζάχαρη, έλαια, λίπη, αλάτι, αντιοξειδωτικά, σταθεροποιητές, χρωστικές και συντηρητικά) και ουσίες που δεν υπάρχουν στη φυσική μαγειρική.
Χαρακτηριστικά :
-Παράγονται από εκχυλίσματα, συνθετικές ύλες, πρόσθετα
-Είναι εύκολα, φτηνά, εθιστικά
-Έχουν χαμηλή θρεπτική αξία
Και αυτά τα καθιστούν πιο επικίνδυνα, καθ΄ όσον συνδέονται με αύξηση του σωματικού βάρους και την εμφάνιση χρονίων παθήσεων.
Παραδείγματα :
-Αναψυκτικά, ενεργειακά ποτά
-Μπισκότα, κρουασάν, γκοφρέτες
-Fast food, nuggets, πίτσες
-Δημητριακά πρωινού με ζάχαρη
-Έτοιμες σάλτσες, μαγιονέζα
-Επεξεργασμένα τυριά και αλλαντικά
📊 Γιατί το NOVA θεωρείται τόσο αξιόπιστο
✅ Χρησιμοποιείται επίσημα από :
#ΠΟΥ (World Health Organization)
(Food and Agriculture Organization)
#Πανεπιστήμια και υπουργεία υγείας σε Ευρώπη, Αμερική, Καναδά, Βραζιλία, Αυστραλία
✅ Συνδέεται με πληθώρα μελετών, που δείχνουν ότι η κατανάλωση τροφίμων NOVA 4 :
-αυξάνει τον κίνδυνο παχυσαρκίας, διαβήτη, καρδιαγγειακών νοσημάτων
-μειώνει τη μακροζωία και την ποιότητα διατροφής
📌 Συνοπτικός πίνακας NOVA
Κατηγορία Περιγραφή Παραδείγματα
NOVA 1 Φυσικά ή ελάχιστα επεξεργασμένα Φρούτα, λαχανικά, όσπρια, κρέας
NOVA 2 Επεξεργασμένα μαγειρικά συστατικά Ελαιόλαδο, ζάχαρη, αλάτι
NOVA 3 Επεξεργασμένα τρόφιμα Ψωμί, τυρί, κονσέρβες
NOVA 4 Υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα Fast food, μπισκότα, αναψυκτικά.