22/03/2025
POTS και Διατροφική Υποστήριξη
Το Σύνδρομο Ορθοστατικής Ταχυκαρδίας (POTS) είναι μια δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος, που επηρεάζει την κυκλοφορία του αίματος και προκαλεί συμπτώματα όπως ορθοστατική υπόταση, ορθοστατική ταχυκαρδία, έντονη κόπωση, εγκεφαλική ομίχλη, αστάθεια, μυϊκή αδυναμία, δυσανεξία στη ζέστη και πεπτικές διαταραχές (ναυτία, διάρροια ή δυσκοιλιότητα).
Το POTS εμφανίζεται κυρίως σε εφήβους και νεαρές γυναίκες, συχνά μετά από ιογενή λοίμωξη (π.χ. COVID-19, γρίπη, EBV), σωματικό ή ψυχικό στρες, εγκυμοσύνη, τραύμα ή χειρουργείο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, έχει παρατηρηθεί και σε ασθενείς με Σύνδρομο Πυελικής Συμφόρησης (PCS), πιθανώς λόγω φλεβικής ανεπάρκειας και δυσλειτουργίας του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Μπορεί επίσης να συνδέεται με αυτοάνοσα νοσήματα, το Σύνδρομο Ehlers-Danlos (hEDS) και το Σύνδρομο Ενεργοποίησης Μαστοκυττάρων (MCAS). Το POTS συχνά παραμένει αδιάγνωστο, καθώς κάποια από τα συμπτώματά του προσομοιάζουν με κρίσεις πανικού, οδηγώντας σε λανθασμένη διάγνωση και καθυστέρηση της σωστής αντιμετώπισης.
Όταν το POTS συνυπάρχει με MCAS και Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (IBS), απαιτείται ολοκληρωμένη διατροφική διαχείριση, καθώς τα συμπτώματα μπορεί να επιβαρύνονται από τροφικές δυσανεξίες και γαστρεντερικές διαταραχές.
POTS, MCAS & IBS: Μια Πολύπλοκη Σχέση
MCAS & Δυσανεξία στην Ισταμίνη
- Το MCAS χαρακτηρίζεται από υπερβολική απελευθέρωση ισταμίνης και άλλων ουσιών από τα μαστοκύτταρα, προκαλώντας αλλεργικές αντιδράσεις, δερμογραφισμό, φούσκωμα και γαστρεντερική δυσφορία.
- Δεν είναι όμως πάντα MCAS! – Η δυσανεξία στην ισταμίνη μπορεί να προκύπτει από διαταραχές του εντέρου (IBS, SIBO), που επηρεάζουν τη διάσπαση της ισταμίνης.
- Ο τρόπος συντήρησης των τροφών επηρεάζει την ισταμίνη – μπορεί να έχουν υψηλότερη συγκέντρωση τα τρόφιμα που μένουν εκτός ψυγείου για μεγάλο διάστημα ή επαναθερμαίνονται.
📌 Σε τέτοιες περιπτώσεις, μπορεί να βοηθήσει η αποφυγή τροφών που προάγουν τη συσσώρευση ισταμίνης.
IBS & SIBO: Η σύνδεση με το POTS
- Το 30.9% των ασθενών με MCAS έχουν SIBO, γεγονός που προκαλεί επιπλέον πεπτικά προβλήματα όπως φούσκωμα, διάρροια και δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών.
- Το POTS σχετίζεται συχνά με γαστροπάρεση, επηρεάζοντας την ανοχή σε στερεά τρόφιμα και επιδεινώνοντας τις δυσανεξίες.
- Η μειωμένη ροή αίματος στο πεπτικό σύστημα μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση θρεπτικών ουσιών, καθιστώντας απαραίτητη την εξατομικευμένη διατροφική προσέγγιση.
📌 Αν υπάρχει SIBO, απαιτείται ιατρική αντιμετώπιση, καθώς η διατροφή από μόνη της δεν αρκεί. Σε IBS και SIBO, μπορεί να απαιτείται διατροφή χαμηλή σε FODMAPs (Ζυμώσιμοι Ολιγοσακχαρίτες, Δισακχαρίτες, Μονοσακχαρίτες και Πολυόλες).
Διατροφική Διαχείριση του POTS
Η διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαχείριση του Συνδρόμου Ορθοστατικής Ταχυκαρδίας, βοηθώντας στη σταθεροποίηση της αρτηριακής πίεσης, στη διαχείριση της κόπωσης και στη βελτίωση της συνολικής ποιότητας ζωής. Βασικές διατροφικές στρατηγικές περιλαμβάνουν:
Ενυδάτωση & πρόσληψη Νατρίου
✔️ Υγρά: Απαιτούνται 2-3 λίτρα την ημέρα για τη διατήρηση του όγκου του αίματος και την αποφυγή αφυδάτωσης.
✔️ Νάτριο: Συνιστάται πρόσληψη 10-12g αλατιού (4-5g νατρίου) ημερησίως για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης (εξαίρεση αποτελούν τα άτομα με ήδη υψηλή αρτηριακή πίεση, όπου η πρόσληψη νατρίου πρέπει να προσαρμόζεται ατομικά, σύμφωνα με ιατρικές οδηγίες).
✔️ Ηλεκτρολύτες: Εκτός από νάτριο, χρειάζεται επαρκής πρόσληψη καλίου και μαγνησίου, που συμβάλλουν στη νευρική λειτουργία και τη ρύθμιση των υγρών.
✔️ Αποφυγή αλκοόλ: Το αλκοόλ προκαλεί αγγειοδιαστολή και επιδεινώνει την υπόταση.
📌Αν η διατροφική πρόσληψη αλατιού δεν επαρκεί, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ηλεκτρολυτικά διαλύματα ή αλατούχα συμπληρώματα.
Διατροφικές Στρατηγικές
✔️ Μικρά & συχνά γεύματα: Τα μεγάλα γεύματα οδηγούν σε ανακατανομή του αίματος στο πεπτικό σύστημα, επιδεινώνοντας την υπόταση. Συνιστώνται 4-6 μικρά γεύματα ημερησίως.
✔️ Μείωση απλών υδατανθράκων: Τα τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη προκαλούν απότομες αυξομειώσεις της γλυκόζης και μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα.
✔️ Δυσανεξία στους υδατάνθρακες & ασταθής γλυκαιμική απόκριση: Σε ορισμένα άτομα με POTS, η απορρόφηση και ο μεταβολισμός των υδατανθράκων μπορεί να είναι διαταραγμένοι, οδηγώντας σε απότομες αυξομειώσεις της γλυκόζης. Αυτό μπορεί να προκαλέσει υπογλυκαιμικά συμπτώματα, κόπωση και επιδείνωση της ταχυκαρδίας. Προτείνεται η σταθερή κατανομή υδατανθράκων μέσα στην ημέρα και η επιλογή σύνθετων υδατανθράκων με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη.
✔️ Αυξημένη πρόσληψη πρωτεϊνών: Οι πρωτεΐνες συμβάλλουν στη σταθεροποίηση των επιπέδων σακχάρου και στη ρύθμιση της πίεσης. Προτιμώνται άπαχες πηγές όπως ψάρι, κοτόπουλο και όσπρια (εφόσον είναι ανεκτά).
✔️ Αποφυγή καφεΐνης (σε κάποιες περιπτώσεις): Ενώ η καφεΐνη βοηθά σε ορισμένους ασθενείς, μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα σε άλλους, γι' αυτό απαιτείται εξατομίκευση.
✔️ Αποφυγή γλουτένης & λακτόζης (εάν υπάρχουν ενδείξεις δυσανεξίας): Αν υπάρχουν γαστρεντερικά προβλήματα, μπορεί να χρειαστεί δοκιμαστική αποχή από γλουτένη ή λακτόζη.
Συμπληρώματα Διατροφής
✔️ Βιταμίνη Β12 & Φολικό → Συχνή έλλειψη λόγω δυσαπορρόφησης, που επηρεάζει το νευρικό σύστημα και την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων.
✔️ Σίδηρος → η χρόνια φλεγμονή και οι γαστρεντερικές διαταραχές επηρεάζουν τα αποθέματα.
✔️ Μαγνήσιο → Συμβάλλει στη χαλάρωση των μυών και στη μείωση της υπερδιέγερσης του νευρικού συστήματος, που είναι συχνή στο POTS.
✔️ Κάλιο → Ρυθμίζει την καρδιακή λειτουργία και την ισορροπία υγρών, ειδικά όταν αυξάνεται η πρόσληψη νατρίου.
✔️ Προβιοτικά & πεπτικά ένζυμα → Βοηθούν στη διαχείριση συμπτωμάτων όπως το φούσκωμα, η διάρροια και η δυσανεξία τροφών, που σχετίζονται με IBS/SIBO.
📌 Προσοχή: Τα συμπληρώματα να λαμβάνονται μόνο μετά από αιματολογικό έλεγχο.
Συμπέρασμα
Η διατροφή στο POTS επικεντρώνεται:
✔️ Στην αύξηση της ενυδάτωσης και του νατρίου για διατήρηση του όγκου αίματος.
✔️ Στην πρόληψη της μεταγευματικής υπότασης μέσω μικρών & συχνών γευμάτων.
✔️ Στη βελτίωση της πέψης και της απορρόφησης μέσω κατάλληλης επιλογής τροφών και συμπληρωμάτων.
✔️ Στην εξατομικευμένη προσέγγιση ανάλογα με τις αντιδράσεις του ασθενή σε τροφές όπως η γλουτένη, η λακτόζη και η καφεΐνη.
Η διατροφική υποστήριξη είναι ουσιαστικό μέρος της θεραπείας του POTS, καθώς μπορεί να επηρεάσει άμεσα την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Διατροφικές Προσεγγίσεις για το POTS
✔️ Χαμηλή σε υδατάνθρακες (low carb) & υψηλή σε πρωτεΐνες δίαιτα – Βοηθά στη σταθεροποίηση του σακχάρου και στην αποφυγή της μεταγευματικής υπότασης, καθώς η απότομη αύξηση γλυκόζης μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα του POTS.
✔️ Κετογονική διατροφή (LCHF) – Η χαμηλή σε υδατάνθρακες, υψηλή σε λιπαρά διατροφή μπορεί να μειώσει τη χρόνια φλεγμονή και να βελτιώσει τη νευρολογική λειτουργία, αλλά απαιτεί προσεκτική εφαρμογή.
✔️ Μεσογειακή διατροφή – Πλούσια σε αντιοξειδωτικά και ωμέγα-3, υποστηρίζει το καρδιαγγειακό και νευρικό σύστημα, ενώ μειώνει τη φλεγμονή.
✔️ Διατροφή προσαρμοσμένη στις οδηγίες του Dysautonomia International – Εστιάζει στην αυξημένη πρόσληψη νατρίου, υγρών και στη σταθερή κατανομή γευμάτων για καλύτερη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.
📌 Η κατάλληλη διατροφή μπορεί να αποτελέσει σημαντικό σύμμαχο στη διαχείριση του POTS, ειδικά όταν προσαρμόζεται στις ατομικές ανάγκες του ασθενή. Με στοχευμένες διατροφικές παρεμβάσεις, είναι δυνατόν να μειωθεί η ένταση των συμπτωμάτων και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής. Ωστόσο, η αντιμετώπιση του POTS απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση.
🔹 Είναι σημαντικό οι ασθενείς να απευθυνθούν σε εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας, όπως καρδιολόγο, νευρολόγο και διαιτολόγο οι οποίοι έχουν εμπειρία στη διαχείριση του POTS και των συνοδών καταστάσεων (MCAS, IBS, SIBO).
🔹 Η ακριβής και έγκαιρη διάγνωση, η εξατομικευμένη διατροφή και η κατάλληλη ιατρική υποστήριξη μπορούν να κάνουν τη διαφορά στη βελτίωση της καθημερινότητας των ατόμων με POTS.
