Φωτιάδου Κυριακή, Ψυχολόγος

06/11/2025

Μια πολύ ενδιαφέρουσα δράση για φροντιστές!

«Φροντίζοντας το φροντιστή»
-Μια δραματοθεραπευτική ομάδα για ανθρώπους που προσφέρουν-

Μέσα στην καθημερινότητα της φροντίδας, συχνά ξεχνάμε τη δική μας φωνή.
Σ’ αυτόν τον κύκλο συναντήσεων, θα δημιουργήσουμε μαζί έναν χώρο έκφρασης,
όπου η φροντίδα για τον άλλον θα συναντήσει τη φροντίδα για τον εαυτό.
Μέσα από εικόνες, ρόλους, σύμβολα και παιχνίδι,
η δραματοθεραπεία μάς καλεί να ανακαλύψουμε ξανά
το κομμάτι εκείνο που αναπνέει, ξεκουράζεται και φροντίζει.
Η ομάδα αυτή απευθύνεται σε όσους έχουν αναλάβει ρόλο φροντιστή —
γονείς, συγγενείς, επαγγελματίες ή ανθρώπους που στηρίζουν άλλους —
και επιθυμούν να αγγίξουν τις δικές τους ανάγκες μέσα από τη δημιουργικότητα.

📍 Χώρος: Αλκαμένους 8, Κέντρο ημέρας Π.Ε.Ψ.Α.Ε.Ε. “Στο κέντρο της πόλης”
📅 Διάρκεια: 20 συναντήσεις των 90’ (κάθε Τρίτη 16:30)
🕓 Συμμετοχή: χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση
📞 Πληροφορίες & δήλωση συμμετοχής: andrianaxenaki1@gmail.com / 6942943317
έως τις 03/11
♦️Θα προηγηθεί ατομική συνάντηση γνωριμίας.
▶️Συντονισμός: Ξενάκη Ανδριάνα, Ψυχολόγος και εκπαιδευόμενη Δραματοθεραπεύτρια

«Ένας χώρος για να θυμηθούμε ότι κι εμείς χρειαζόμαστε φροντίδα.»

04/11/2025

Τα 3F του φόβου 😱 --> Fight, Flight or Freeze

🧠Φαντάσου τον εγκέφαλό σου σαν έναν αρχαίο φύλακα, έναν «παλιό εγκέφαλο», που ζει μέσα σου εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Δεν σκέφτεται λογικά, απλώς αντιδρά αυτόματα για την επιβίωσή σου. Και κάθε φορά που νιώθει κίνδυνο, ο μοναδικός του στόχος είναι να σε κρατήσει ασφαλή.

🔴Μερικές φορές, όταν αισθάνεσαι φόβο, αυτός ο φύλακας ξυπνάει με τρεις διαφορετικούς τρόπους. Μπορεί να σε κάνει να νιώσεις μια έντονη ανάγκη να αντισταθείς ή να υπερασπιστείς τον εαυτό σου- αυτό είναι το fight, η μάχη. Άλλοτε, σε ωθεί να απομακρυνθείς, να φύγεις από κάτι που σε τρομάζει — αυτό είναι το flight, η φυγή. Και κάποιες φορές, όταν τίποτα δεν φαίνεται ασφαλές, απλώς σταματάς, παγώνεις — αυτό είναι το freeze, 🥶το πάγωμα, μια προσωρινή παύση που προσπαθεί να σε προστατεύσει.

🟣Στην αρχή της ανθρώπινης ιστορίας, αυτές οι αντιδράσεις έσωζαν ζωές. Ένα λιοντάρι, ένας κίνδυνος στο δάσος, ένα φυσικό τραύμα — η μάχη, η φυγή ή το πάγωμα μπορούσαν να κάνουν τη διαφορά ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο.

🟡Σήμερα, όμως, οι "απειλές" που βιώνουμε έχουν αλλάξει μορφή. Ένα βλέμμα απόρριψης, ένα επικριτικό σχόλιο, η αίσθηση ότι «δεν ανήκω» ή «δεν είμαι αρκετός/ή» μπορεί να ενεργοποιήσει την ίδια αντίδραση φόβου. Για το νευρικό μας σύστημα, η πιθανή απώλεια σύνδεσης, αποδοχής ή ασφάλειας είναι εξίσου επικίνδυνη με έναν φυσικό κίνδυνο.

🟠Και ξέρεις τι; Αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό. Ο εγκέφαλός σου κάνει απλώς αυτό που ξέρει καλύτερα: προσπαθεί να σε προστατεύσει. Δεν υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος να αντιδράσεις στον φόβο. Το σημαντικό είναι να παρατηρήσεις τον εαυτό σου, να τον προσεγγίσεις με κατανόηση και να μάθεις τρόπους να επιστρέφεις στην ασφάλεια, στο σώμα και στην ψυχή σου. Να ακούσεις το συναίσθημά σου, να το δεχτείς να σε αγκαλιάσεις ακόμη περισσότερο αυτές τις στιγμές που φοβάσαι.

👤Είναι ένα κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας.
Και κάθε στιγμή που κοιτάς τον εαυτό σου με τρυφερότητα, κάθε βήμα προς την κατανόηση, είναι ένα βήμα προς περισσότερη αυτεπίγνωση, ελευθερία και εσωτερική γαλήνη.🫂 🙏🌟

26/10/2025

Αισθητηριακά Ευαίσθητοι (HSPs)

Οι έρευνες υποστηρίζουν ότι η Ευαισθησία Αισθητηριακής Επεξεργασίας (Sensory Processing Sensitivity ή SPS), είναι κατά βάση ένα γενετικά καθορισμένο γνώρισμα και εμφανίζεται περίπου στο 15–20% του πληθυσμού, ενώ ένα 22% ανήκει στη μεσαία κατηγορία. Η αυξημένη ευαισθησία δεν σημαίνει ότι οι αισθήσεις όπως όραση, ακοή ή αφή είναι πιο οξείες. Η διαφορά εντοπίζεται κυρίως στον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες. Τα γονίδια που εμπλέκονται είναι μάλλον όσα επηρεάζουν τη σεροτονίνη και την ντοπαμίνη.

Όπως όλα τα γνωρίσματα, η Ευαισθησία μπορεί να ενισχυθεί, να αποδυναμωθεί ή να εξαλειφθεί, ανάλογα με το περιβάλλον του ατόμου. Αναπτύσσεται μέσα από τις εμπειρίες, ιδιαίτερα τις δύσκολες. Ωστόσο, όλοι μπορούν κατά περιόδους να εκδηλώσουν υψηλότερη ευαισθησία, για παράδειγμα, όταν βρίσκονται στη φύση ή όσο μεγαλώνουν.

Τα άτομα με ευαίσθητο νευρικό σύστημα έχουν υιοθετήσει μια στρατηγική επιβίωσης που περιλαμβάνει την παύση για έλεγχο και την επεξεργασία όσων έχουν παρατηρήσει, προτού να προχωρήσουν στην επιλογή μιας ενέργειας. Έτσι, η πιο βασική πτυχή του γνωρίσματος, το βάθος της επεξεργασίας, δεν είναι εύκολη στην παρατήρηση, με αποτέλεσμα οι άλλοι συχνά να θεωρούν τα άτομα υψηλής ευαισθησίας ως ντροπαλά, φοβικά ή εσωστρεφή. Ωστόσο, η Υψηλή Ευαισθησία δεν ταυτίζεται με την εσωστρέφεια, αφού οι HSPs είναι κοινωνικά εξωστρεφείς σε ποσοστό 30%. Επίσης, διαθέτουν βαθύτερη κατανόηση και συχνά διαισθητική γνώση, την λεγόμενη «έκτη αίσθηση» ή προφητική διορατικότητα. Η διαισθητική αυτή κατανόηση δεν είναι κάποιο μεταφυσικό χάρισμα, αλλά υποσυνείδητη ανάλυση λεπτομερειών χωρίς το άτομο να το συνειδητοποιεί.

Η υψηλή ευαισθησία αφορά σε μια διακριτή ομάδα του πληθυσμού αλλά είναι και ένα φάσμα που εξαρτάται από τη νευρολογική ισορροπία ανάμεσα στην ενεργοποίηση και την παύση. Έχουν αναγνωριστεί κυρίως δύο τύποι ατόμων υψηλής ευαισθησίας: 1) Τα άτομα με ισχυρότερο σύστημα παύσης για έλεγχο και άρα ασθενέστερη ενεργοποίηση, που είναι ήρεμα, εσωστρεφή, ικανοποιημένα με μια απλή ζωή. Είναι οι στοχαστές, πνευματικοί καθοδηγητές, οι βασιλικοί σύμβουλοι, οι «σοφοί μοναχοί”. 2) Τα άτομα με ισχυρότερο σύστημα ενεργοποίησης, που είναι περισσότερο δραστήρια και φιλοπερίεργα, ενώ παραμένουν βαθιά ευαίσθητα. Είναι οι θαρραλέοι αλλά ευσυνείδητοι ηγέτες. Φυσικά, το αν οι HSPs θα ανοίκουν στην πρώτη ή στη δεύτερη ομάδα εξαρτάται και από τον τύπο προσκόλλησης που έχουν αναπτύξει ως παιδιά. Άτομα που μεγάλωσαν σε ασφαλές, ζεστό ή/και ενθαρρυντικό περιβάλλον, διαφέρουν ως προς την έκφραση και έχουν περισσότερες πιθανότητες να χαρακτηρίζονται από υψηλή ενεργοποίηση.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα της Υψηλής Ευαισθησίας είναι οι χαμηλές αντοχές του νευρικού μας συστήματος. Φτάνουμε δηλαδή στην υπερδιέγερση λόγω κοινωνικών ή αισθητηριακών ερεθισμάτων και πλήθους πληροφοριών, πολύ πιο γρήγορα από τους άλλους, με αποτέλεσμα να χρειαζόμαστε διάλειμμα ή να αποφεύγουμε προληπτικά τις έντονες καταστάσεις. Ακόμη κι ένα καθημερινό ερέθισμα, όπως μια απαιτητική ημέρα στη δουλειά ή μια έντονη συζήτηση, μπορεί να εξαντλήσει ένα άτομο Υψηλής Ευαισθησίας. Η διέγερση συχνά εκδηλώνεται σωματικά με τρέμουλο, ταχυκαρδία, έλλειψη διαύγειας, δυσφορία στο στομάχι ή εφίδρωση.

Τα άτομα Υψηλής Ευαισθησίας ωφελούνται περισσότερα από τα θετικά περιβάλλοντα σε σύγκριση με άλλους, αφού παρατηρούν και ανταποκρίνονται περισσότερο σε άρρητα μηνύματα όπως ένα χαμόγελο. Αντιδρούν εντονότερα σε συναισθήματα όπως η περιέργεια, η προσμονή της επιτυχίας, η ικανοποίηση, η χαρά και η ευχαρίστηση. Επιπλέον, υπάρχει μια ισχυρή σχέση ανάμεσα στα άτομα υψηλής ευαισθησίας και στη δημιουργικότητα και στο δέος και αναζητούν τις ουσιαστικές, βαθιές συζητήσεις.

Οι ιδιαίτερες ικανότητες και τα χαρακτηριστικά των HSPs
Τα άτομα Υψηλής Ευαισθησίας είναι πιο ικανά να εντοπίζουν λεπτομέρειες και επομένως να αποφεύγουν λάθη. Είναι πολύ συνειδητά, υπεύθυνα και ικανά να συγκεντρώνονται βαθιά,εξαιρετικά αποτελεσματικά σε εργασίες που απαιτούν ακρίβεια και ταχύτητα, μαθαίνουν γρήγορα και αντιλαμβάνονται τις διαθέσεις και τα συναισθήματα των άλλων.

Είναι συχνά “πρωινοί τύποι”, αντιδρούν έντονα σε διεγερτικές ουσίες όπως η καφεΐνη, λειτουργούν περισσότερο με το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη δημιουργικότητα και τη φαντασία, είναι ευαίσθητοι στις ατμοσφαιρικές αλλαγές και σε μεταβολές του περιβάλλοντος.

Φαίνονται συχνά μελαγχολικοί επειδή αφιερώνουν πολύ χρόνο στη βαθιά σκέψη προσπαθώντας να κατανοήσουν το νόημα της ζωής ή εμβαθύνοντας στην ανθρώπινη εμπειρία.

Τα άτομα με Υψηλή Ευαισθησία τείνουν να γίνονται συγγραφείς, ιστορικοί, φιλόσοφοι, δικαστές, ερευνητές, θεολόγοι, θεραπευτές. Συχνά έλκονται από την τέχνη και ειδικά τη μουσική κι έχουν έντονη φαντασία.

Όσον αφορά τους γονείς HSPs, μελέτες δείχνουν ότι δυσκολεύονται περισσότερο με το χάος στο σπίτι, αλλά δείχνουν πιο βαθιά κατανόηση στα παιδιά τους.

Οι έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα HSPs διαθέτουν έντονο επιχειρηματικό ταλέντο, αφού είναι ικανά να αναγνωρίζουν ευκαιρίες χάρη στο βάθος επεξεργασίας και τη δημιουργικότητά τους. Στον χώρο της εργασίας συχνά γίνονται εξαιρετικοί ηγέτες αφού διαθέτουν μεγαλύτερη αίσθηση όσων συμβαίνουν γύρω τους ακόμη και σε μη λεκτικό επίπεδο και διοικούν με κατανόηση και ενσυναίσθηση, δρουν με σοφία, διαύγεια και ευαισθησία.

Η υψηλή ευαισθησίας ως μια πολιτισμικά σχετική ιδιότητα
Στις δυτικές κοινωνίες αυτό το χαρακτηριστικό συχνά δεν θεωρείται ιδανικό, αφού προωθείται το πρότυπο του πολεμιστή – βασιλιά, του εξωστρεφούς, δυναμικού και ανθεκτικού, ενίοτε σκληρού, που εκφράζει την χαρά του με τρόπο θορυβώδη. Τα άτομα υψηλής ευαισθησίας μπορεί να θεωρηθούν υπερβολικά αδύναμα, απλώς επειδή δεν ταιριάζουν σε αυτό το μοντέλο. Αντίθετα, έρευνες σε χώρες όπως την Κίνα, την Ιαπωνία ή την Σουηδία όπου η ενσυναίσθηση και η βαθιά συνειδητότητα, ο σεβασμός, η πειθαρχία, η προσοχή στη λεπτομέρεια και η αυτοσυγκράτηση θεωρούνται αρετές, έδειξαν ότι οι αντιλήψεις αυτές διαφέρουν βαθιά ανάμεσα στις κουλτούρες: εκεί τα ευαίσθητα, ντροπαλά παιδιά θεωρούνται ώριμα και συχνά δημοφιλή ανάμεσα στους συνομηλίκους τους. Ένα χαρακτηριστικό λοιπόν που μια κοινωνία αντιμετωπίζει ως ευθραυστότητα, μια άλλη μπορεί να το δει ως σοφία.

Η πορεία προς την αποδοχή δεν είναι εύκολη, γιατί ως παιδιά οι ευαίσθητοι άνθρωποι μπορεί να θεωρηθούν “ελαττωματικοί” ή «παράξενοι», με αποτέλεσμα την απομόνωση.

Άλλες φορές, από φόβο μήπως χαρακτηριστούν ως δειλοί ή αδύναμοι , προσπαθούν να μοιάσουν στους άλλους, κάτι που οδηγεί αναπάντεχα σε υπερδιέγερση. Μεγαλώνοντας, με ενημέρωση και με την επίγνωση που επιφέρει η ψυχοθεραπεία, ξαναβγαίνουν στον κόσμο και χαίρονται τα δώρα της ευαισθησίας βρίσκοντας την χρυσή τομή που είναι ένα βέλτιστο επίπεδο διέγερσης, εκεί όπου νιώθουν ήρεμα δραστήριοι.

Τρόποι διαχείρισης
Η καλή φροντίδα ενός ευαίσθητου νευρικού συστήματος μοιάζει με τη φροντίδα ενός βρέφους. Η πείνα ασκεί ιδιαίτερα έντονη επίδραση στα άτομα αυτά, προκαλώντας έντονο στρες. Πολύ συχνά χρειάζεται ένας περίπατος, ασκήσεις αναπνοής και χαλάρωσης. Το νερό και γενικά η φύση βοηθάει πολύ στην διαχείριση της υπερδιέγερσης. Ο ύπνος είναι πολύ σημαντικός για τους HSPs, αφού το 80% της αισθητηριακής διέγερσης συνδέεται με τα μάτια.

Τεράστια αξία για τους αισθητηριακά ευαίσθητους έχουν και οι “άγκυρες“, κάποια ασφαλή σημεία αναφοράς όπως το σπίτι, το γραφείο, η γειτονιά, το εξοχικό, ένα δάσος ή μια ακτογραμμή, κάποια ρούχα ή πολυαγαπημένοι χώροι, όπως η εκκλησία αλλά και άνθρωποι όπως ο/η σύζυγος, οι γονείς, τα παιδιά, τα αδέλφια, οι στενοί φίλοι, ο πνευματικός οδηγός ή ο θεραπευτής τους ή συνήθειες όπως η προσευχή ή ο διαλογισμός.

Σημαντική για τη διαχείριση του στρες των HSPs είναι και η υγιής οριοθέτηση, η οποία απαιτεί την ανάλογη εξάσκηση. Τα όρια θα πρέπει να είναι ευέλικτα, ώστε να μην αποκλείουμε τα ερεθίσματα συνεχώς και απόλυτα, αλλά και να ελέγχουμε τυχόν παρορμήσεις μας για συγχώνευση με τους άλλους ενώ προβλέπεται να προκαλέσει δυσφορία.

Όσον αφορά τον χειρισμό της υπερδιέγερσης σε κοινωνικές καταστάσεις, είναι σημαντικό να έχουμε υπόψιν ότι η υπερδιέγερση δεν κρύβει απαραιτήτως φόβο, αλλά πολύ συχνά μπορεί να είναι συνώνυμο της πλήξης. Ένα ερώτημα που θέτω συχνά στους θεραπευόμενους όταν παραπονούνται ότι δεν είναι αρκετά εξωστρεφείς στις συναναστροφές, είναι “Τους βρίσκεις ειλικρινά ενδιαφέροντες αυτούς τους ανθρώπους;”Σε κάποιες περιπτώσεις είναι χρήσιμο να πιάσουμε συζήτηση τετ α τετ με άλλα άτομα υψηλής ευαισθησίας ή και να εξηγήσουμε το γνώρισμά μας στους άλλους.

Πολύ χρήσιμη είναι και η διαδικασία της εξοικείωσης: όσο περισσότερο δραστηριοποιείται ο ευαίσθητος άνθρωπος – τολμάει, ταξιδεύει, μιλάει σε ακροατήριο– τόσο λιγότερο διεγείρεται. Γιατί, ο μόνος τελικά τρόπος να απολαμβάνουμε τη ζωή, είναι το να βρισκόμαστε μέσα στον κόσμο. Απλά εμείς, τα άτομα Υψηλής Ευαισθησίας, χρειαζόμαστε να το κάνουμε με τον δικό μας τρόπο. Και κυρίως, με πολλή αυτοαποδοχή και συμπόνια.

Πηγή: Εμείς τα άτομα Υψηλής Ευαισθησίας (HSPs)Elaine N. Aron, Ph.D.Εκδόσεις Ίριδα

24/10/2025

Πώς γίνεται όσο μεγαλώνουμε ο χρόνος να φεύγει από τα χέρια μας με όλο ένα και μεγαλύτερη ταχύτητα;
Μπορεί να λέμε πως επιθυμούμε περισσότερο χρόνο, μακρύτερη ζωή, αλλά το συγκεκριμένο πρόβλημα της εξαφάνισης του γεμάτου νοήματος χρόνου, δεν μπορεί να λυθεί με το να αποκτήσουμε ποσοτικά περισσότερο χρόνο. Θα μπορούσε κάποιος να ζήσει 100- 1000 χρόνια, αλλά αν δεν είναι εκεί, παρών στη ζωή του, στο τέλος θα ερχόταν αντιμέτωπος με το ίδιο ερώτημα: "που ήμουν όλα αυτά τα χρόνια;"

Πολλά από αυτά που αποκαλούμε πρόοδο, συνοδεύονται και μετρούνται από το γεγονός ότι οι άνθρωποι χρειάζονται ολοένα και λιγότερη συνειδητή προσοχή για να φέρουν σε πέρας τις δραστηριότητες τους και να ζουν τη ζωή τους.

Η πραγματική δύναμη της λειτουργίας της προσοχής η οποία είναι άγνωστη στη σύγχρονη επιστήμη, είναι ένα από τα πλέον απαραίτητα και κεντρικά μέτρα της ανθρωπιάς του Είναι ενός ανθρώπου και ως τέτοια έχει γίνει κατανοητή με πολλές μορφές και σύμβολα στην καρδιά όλων των μεγάλων πνευματικών διδασκαλιών του κόσμου. Τα αποτελέσματα της προηγμένης τεχνολογίας, παρά τις υλικές υποσχέσεις που δίνουν στον κόσμο, δεν είναι παρα το πιο πρόσφατο κύμα σε έναν πολιτισμό, που, χωρίς να αναγνωρίζει τι κάνει, έχει τοποθετήσει την ικανοποίηση της επιθυμίας πάνω από την καλλιέργεια του όντος. (...)

Το αμέσως είναι το αντίθετο του τώρα, το αντίθετο από το να ζεις στην παρούσα στιγμή, όπου το πέρασμα του χρόνου πλέον δεν σε τυραννά. Δεν πεινάμε για περισσότερο χρόνο, περισσότερες μέρες και χρόνια. Αυτό για το οποίο πεινάμε είναι η παρούσα στιγμή, το τώρα. Μέσα από την αυξανόμενη απορρόφησή μας στο να είμαστε απασχολημένοι έχουμε χάσει την παρουσα στιγμή.

Από το βιβλίο "Χρόνος και Ψυχή" του Jacob Needleman

21/10/2025

Το αίσθημα του ανικανοποίητου

Πόσες φορές έχεις νιώσει ότι, παρόλο που “όλα πάνε καλά”,
μέσα σου κάτι λείπει;
Σαν να υπάρχει μια μικρή, επίμονη αίσθηση ανικανοποίητου —
ένα “κάτι παραπάνω” που ποτέ δεν έρχεται πραγματικά μέσα σε αυτό που βιώνεις.

Όσο περισσότερα πετυχαίνουμε, αποκτούμε ή αλλάζουμε,
τόσο ο εγκέφαλος μας συνηθίζει τη νέα κατάσταση
και επιστρέφει στο ίδιο σημείο συναισθηματικής ουδετερότητας.
Έτσι αρχίζουμε να κυνηγάμε το επόμενο βήμα,
την επόμενη επιτυχία, τον επόμενο στόχο.
Αλλά το αίσθημα πληρότητας δεν βρίσκεται εκεί.

Ο Viktor Frankl, ψυχίατρος και επιζών του Ολοκαυτώματος,
έγραφε ότι ο άνθρωπος δεν ψάχνει τόσο την ευχαρίστηση,
όσο το νόημα. Και όταν δεν βρίσκει νόημα, βιώνει ένα “υπαρξιακό κενό”, ένα αίσθημα έλλειψης νοήματος που δεν γεμίζει με καμία εξωτερική επιτυχία.

👉 Το αίσθημα ανικανοποίητου, λοιπόν, δεν είναι ελάττωμα.
Είναι σήμα ότι κάτι μέσα μας ζητά σύνδεση, σκοπό, αυθεντικότητα.
Όχι περισσότερα πράγματα, αλλά περισσότερο νόημα.

Ίσως η αληθινή ικανοποίηση να αρχίζει
όταν σταματάμε να ρωτάμε “τι μου λείπει”
και αρχίζουμε να ρωτάμε “τι έχει νόημα για μένα τώρα;”❓

17/10/2025

Κανόνες του πένθους για ομαλοποίηση της εμπειρίας:

Η θλίψη πάντα πονάει περισσότερο από όσο νομίζετε ότι θα έπρεπε.

1. Διαρκεί πάντα περισσότερο από όσο εσείς( και οι άλλοι) πιστεύετε ότι θα έπρεπε.
2. Σας κάνει να νιώθετε κουρασμένοι, στριμμένοι. ανόητοι και απελπισμένοι.
3. Αποφυγετέ τη και παραμένει τρομερή, δημιουργεί κατάθλιψη ή/ και ανώφελη απασχόληση.
4. Νιώστε τα όλα και βελτιώνεται.

Από το βιβλίο της Robin Shapiro με τίτλο "ασκώντας ψυχοθεραπεία".

16/10/2025

Η υπέροχη Άννυ Μπενέτου μας μιλάει για το απολαμβάνειν στο TEDx.
Γιατί τι άλλο θα μπορούσε να είναι η ευτυχία πέρα από το να δίνουμε αξία και προσοχή με όλο μας το είναι σε μικρές στιγμές απόλαυσης;
Πως όμως καταφέρνουμε να απολαύσουμε;
Δείτε το παρακάτω βίντεο:

https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=hggJWnOCsjI&fbclid=IwY2xjawNdbUVleHRuA2FlbQIxMABicmlkETBDMW5SSlRENVM3UHNqQzVkAR5amUxdSb1Y8oe_MSxVe3NW1HdhWWrujh9PO9r7ZizNDpxwB57eO9XbvknxKA_aem_hRzLsjK8mIfHRyDI4cCDZQ

Μέσα από τα όνειρα η Άννυ Μπενέτου μας έβαλε να μετρηθούμε με τις φοβίες, τις ανησυχίες, το επιθανάτιο άγχος μας. Τι σημαίνουν οι αποχαιρετισμοί; Αν το απολα...

14/10/2025

Η φροντίδα ως σχέση με τον εαυτό και με τους άλλους 🫂

Η φροντίδα είναι μια πράξη αγάπης, μα και μια σιωπηλή δοκιμασία.
Καθημερινά μπορεί να φροντίζουμε παιδιά, γονείς, συντρόφους, συγγενείς, ασθενείς ή πελάτες. Δίνουμε, ακούμε, αντέχουμε.
Και κάπου ανάμεσα στις ανάγκες των άλλων, ξεχνάμε τον εαυτό μας.

Η Συστημική ματιά μάς βοηθά να δούμε τη φροντίδα όχι ως ατομική υπόθεση, αλλά ως σχέση.
Κάθε φροντιστής ανήκει σε ένα δίκτυο σχέσεων που τον στηρίζει ή τον εξαντλεί. Η ανθεκτικότητα δεν είναι η ικανότητα να αντέχουμε μόνοι, αλλά να μένουμε σε σύνδεση: με τους ανθρώπους, με τα όριά μας, με αυτό που έχει αξία για εμάς.

Υπάρχει όμως και κάτι ακόμη, πιο βαθύ:
η φροντίδα έχει διαγενεακές ρίζες. 🌳 Κουβαλάμε μέσα μας τα πρότυπα και τις πεποιθήσεις των ανθρώπων που μας φρόντισαν. Πολλές φορές, επαναλαμβάνουμε – ασυνείδητα – τα δικά τους μοτίβα: να είμαστε δυνατοί, να μην ζητάμε βοήθεια, να μην σταματάμε ποτέ, να θυσιάζουμε τον εαυτό μας μέχρι εξαντλήσεως.
Η πραγματική ανθεκτικότητα όμως αρχίζει όταν αναγνωρίζουμε αυτή την κληρονομιά και επιλέγουμε τι κρατάμε και πώς θέλουμε εμείς να φροντίζουμε στο σήμερα.

Η φροντίδα δεν είναι μόνο προσφορά, είναι και τρόπος να σχετιζόμαστε.
Και για να έχει διάρκεια, χρειάζεται κάτι απλό αλλά ουσιαστικό:
να επιτρέψουμε και στον εαυτό μας να φροντιστεί, να είναι μέρος του κύκλου της φροντίδας. 🔄

10/10/2025

💚 Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας – 10 Οκτωβρίου

Η ψυχική υγεία δεν σημαίνει να είσαι μονίμως καλά.
Σημαίνει να μπορείς να αναγνωρίζεις πως αισθάνεσαι και να επιτρέπεις στον εαυτό σου όταν το χρειάζεται, να ζητήσει βοήθεια χωρίς ενοχή. 🌿

Η ψυχική υγεία δεν είναι απλώς η απουσία συμπτωμάτων, αλλά η παρουσία νοήματος, σχέσης κι αυτοφροντίδας. ✨

Η ψυχοθεραπεία δεν είναι μόνο για τις στιγμές κρίσης, είναι και ένας τρόπος να γνωρίσεις, να κατανοήσεις και να συμφιλιωθείς με το μέσα σου. 💭

Ας μιλήσουμε για την ψυχική υγεία ανοιχτά, με αλήθεια, αποδοχή, σεβασμό. 🙏💞

05/10/2025

Τι δεν γνωρίζουν οι θεραπευόμενοι για τον θεραπευτή τους.

Τι δεν γνωρίζουν οι θεραπευόμενοι για τον θεραπευτή τους

Δεν σας βλέπουμε μόνο για μία ώρα την εβδομάδα, εμείς:

🩷Σας έχουμε στο νου μας ανάμεσα στις συνεδρίες.

🩷Σκεφτόμαστε «αυτό θα ήταν τέλειο για τον/την ___» όταν διαβάζουμε ένα βιβλίο.

🩷Ερευνούμε θέματα και κάνουμε σχέδια για τη θεραπεία σας.

🩷Νιώθουμε προστατευτικοί απέναντί σας, ειδικά όταν περνάτε κάτι δύσκολο

🩷Νιώθουμε έμπνευση από το θάρρος σας κάθε φορά που επιστρέφετε, ακόμα κι όταν είναι δύσκολο.

🩷Σας σκεφτόμαστε όταν βλέπουμε ένα απόσπασμα, ένα τραγούδι ή μια ιστορία.

🩷Κουβαλάμε τις ιστορίες σας μαζί μας.

🩷Αναρωτιόμαστε πώς είστε.

Via

Art by happydaysfactory

02/10/2025

Στη δουλειά μου συναντώ συχνά ψυχολογικά συμπτώματα και δυσκολίες που, με μια πρώτη ματιά, δεν φαίνεται να «ταιριάζουν» με το ατομικό ιστορικό του ανθρώπου. Αναρωτιέμαι: γιατί να ταλαιπωρείται αυτό το άτομο από ένα συγκεκριμένο σύμπτωμα, ενώ δεν έχει βιώσει κάποιο τραυματικό γεγονός που να το εξηγεί; Είναι σαν να λείπει ένα κομμάτι από το παζλ.

Κι όμως, όταν ζητήσω να φέρουν πληροφορίες για την ιστορία των γονιών ή ακόμα και των παππούδων/γιαγιάδων τους, τότε ξαφνικά η εικόνα αλλάζει. Το σύμπτωμα αρχίζει να βγάζει νόημα· γίνεται πιο κατανοητό μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο.

Με μια συστημική και διαγενεακή ματιά, βλέπουμε πως οι δυσκολίες συχνά δεν περιορίζονται σε μία μόνο γενιά. Τραύματα που δεν μπόρεσαν να επεξεργαστούν οι προηγούμενοι, μπορεί να «μιλούν» μέσα από τα συμπτώματα των επόμενων. Κάθε γενιά αναπτύσσει άμυνες και τρόπους προσαρμογής, οι οποίοι όμως αφήνουν αποτυπώματα και συνεχίζουν να επηρεάζουν την οικογενειακή ιστορία.

Η κατανόηση αυτής της διαγενεακής συνέχειας δεν στοχεύει στην ενοχοποίηση του παρελθόντος· μας βοηθά όμως να φωτίσουμε τις ρίζες των δυσκολιών και να δημιουργήσουμε χώρο για θεραπεία, αλλαγή και περισσότερη ελευθερία στο παρόν. 🌱

Διαβάστε παρακάτω περισσότερα για το διαγενεακό τραύμα!

Διαγενεακό τραύμα: Πώς μας επηρεάζουν τα τραύματα των προγόνων μας

Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι οι συνέπειες ενός ψυχικού τραύματος μπορεί να μην περιορίζονται μόνο σε αυτούς που το βίωσαν άμεσα, αλλά μπορούν να επηρεάσουν και τις επόμενες γενιές μιας οικογένειας; Αυτό ακριβώς το φαινόμενο περιγράφει ο όρος «διαγενεακό τραύμα». Το διαγενεακό τραύμα, δηλαδή, είναι η μεταβίβαση των ψυχολογικών επιπτώσεων ενός τραυματικού γεγονότος από τη μία γενιά στην άλλη.

Λίγα λόγια για το τραύμα

Σύμφωνα με τον Ολλανδό ψυχίατρο van der Kolk (2014), κάθε εμπειρία που εκλαμβάνεται από το άτομο ως επικίνδυνη ή απειλητική για τη σωματική και ψυχική του ακεραιότητα μπορεί να προκαλέσει τραυματική αντίδραση. Γεγονότα, όπως σοβαρά ατυχήματα, φυσικές καταστροφές, πόλεμοι, απώλειες σημαντικών προσώπων, κακοποίηση, παραμέληση ή συναισθηματική εγκατάλειψη, μπορούν να τραυματίσουν ψυχικά το άτομο που τα βιώνει. Ο van der Kolk προσθέτει ότι το σώμα «θυμάται» το τραύμα, ακόμα κι αν το άτομο δεν μπορεί να το ανακαλέσει στη μνήμη του, να το επεξεργαστεί ή να το εκφράσει λεκτικά. Μπορεί μάλιστα να εμφανιστεί με τη μορφή σωματικών συμπτωμάτων, χρόνιων πόνων ή άλλων προβλημάτων υγείας.

Ο Sigmund Freud, αρκετά χρόνια πριν, είχε μιλήσει για τον «καταναγκασμό της επανάληψης», μια τάση του ασυνειδήτου μας να επαναλαμβάνει ό,τι δεν έχει επιλυθεί από το παρελθόν, ώστε να μας ωθήσει να το επανορθώσουμε. Άνθρωποι με ιστορικό τραύματος τείνουν να το αναβιώνουν ασυνείδητα μέσα από τις συμπεριφορές και τις σχέσεις τους με τους γύρω τους, π.χ. άτομα που υπέστησαν κακοποίηση στην παιδική τους ηλικία έλκονται ασυνείδητα από κακοποιητικούς συντρόφους αναβιώνοντας το τραύμα της κακοποίησης. Με έναν παρόμοιο τρόπο φαίνεται ότι λειτουργεί και το διαγενεακό τραύμα, στο οποίο τα άτομα ασυνείδητα επαναλαμβάνουν τα τραύματα των προγόνων τους, βιώνοντας συναισθηματικές και ψυχοσωματικές καταστάσεις παρόμοιες με εκείνες που βίωναν εκείνοι. Αυτή η διαδικασία μπορεί να συνεχιστεί για γενιές, αν το τραύμα δεν αναγνωριστεί ώστε να θεραπευτεί (Wolynn, 2016).

Το Ιστορικό Τραύμα

Η ερευνήτρια Brave Heart (2003) ανέδειξε την έννοια του ιστορικού τραύματος. Μελέτησε τον τρόπο που οι μαζικά τραυματικές εμπειρίες, όπως ο πόλεμος, η γενοκτονία, η αποικιοκρατία, επηρεάζουν τη συλλογική μνήμη και την ψυχική υγεία μιας ολόκληρης ομάδας ανθρώπων. Το διαγενεακό τραύμα, λοιπόν, δεν αφορά μόνο μεμονωμένα άτομα, αλλά συχνά μπορεί να επηρεάσει ολόκληρες κοινότητες και πολιτισμούς.

Η μετάδοση του διαγενεακού τραύματος

Πώς όμως ένα τραύμα μπορεί να μεταδοθεί από γενιά σε γενιά; Ο Wolynn (2016) αναφέρει ότι οι γονείς που δεν έχουν επεξεργαστεί τα τραύματά τους, τείνουν να αποφεύγουν και να κρύβουν τον πόνο. Με το να μη μιλούν για αυτό που έζησαν, δημιουργούν ένα κλίμα σιωπής και μυστικών, ένα περιβάλλον στο οποίο παρεμποδίζεται η ανοιχτή συναισθηματική επικοινωνία και υποβόσκουν συναισθήματα πόνου κι αγωνίας. Οι τραυματικές εμπειρίες αν και παραμένουν στη σκοτάδι, μπορεί να εμφανιστούν στην επόμενη γενιά με τη μορφή ψυχολογικών ή ψυχοσωματικών συμπτωμάτων. Έτσι, το τραύμα κληροδοτείται στα παιδιά ως μια «βαριά κληρονομιά» που αδυνατούν να κατανοήσουν και άρα να διαχειριστούν. Είναι σαν ο πόνος να απαιτεί να βιωθεί, κι όταν αυτό είναι αβάσταχτο για μια γενιά, να μεταφέρεται στις επόμενες, μέχρι να μπορέσει να βγει στο φως και να θεραπευτεί.

Σύμφωνα με τον Hellinger (1998), κάθε μέλος της οικογένειας αναλαμβάνει έναν «ασυνείδητο ρόλο» μέσα στο οικογενειακό του σύστημα, συχνά σχετιζόμενο με ένα παλαιότερο τραύμα που δεν έχει επεξεργαστεί. Για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να επαναλάβει τα μοτίβα ή τα βιώματα των προγόνων του, χωρίς να συνειδητοποιεί ότι αυτά τα μοτίβα δεν του ανήκουν. Τα άτομα που υποφέρουν από διαγενεακά τραύματα επωμίζονται ευθύνες, ενοχές ή συναισθηματικά βάρη που ανήκουν σε προηγούμενες γενιές.

Αξιοσημείωτες είναι οι έρευνες της Yehuda και των συνεργατών της, οι οποίες έδειξαν πως το τραύμα μπορεί να μεταδίδεται διαγενεακά, όχι μόνο μέσα από ψυχολογικούς μηχανισμούς, αλλά και μέσω βιολογικών παραγόντων. Οι μελέτες τους σε παιδιά επιζώντων του Ολοκαυτώματος συμπέραναν ότι τα παιδιά αυτά παρουσιάζουν αλλαγές στο επίπεδο της ορμόνης του στρες (κορτιζόλη), που συνδέονται άμεσα με τα τραύματα των γονιών τους (Yehuda & Lehrner, 2018) . Οι τραυματικές εμπειρίες, ακόμη, μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία των γονιδίων μέσω επιγενετικών μηχανισμών, δηλαδή αλλαγών που επηρεάζουν την έκφραση του DNA. Αυτό αποδεικνύει ότι το τραύμα μπορεί να επηρεάσει τη βιολογία των απογόνων, καθιστώντας τους πιο ευάλωτους στο στρες και τις ψυχικές διαταραχές. (Yehuda et al., 2001) .

Προτάσεις Αντιμετώπισης του Διαγενεακού Τραύματος

Αρχικά, για τη διαχείριση του διαγενεακού τραύματος χρειάζεται να αναγνωρίσει κανείς ότι τα συμπτώματα που βιώνει προέρχονται από τραυματικά βιώματα κάποιας προηγούμενης γενιάς.

Έπειτα, κάτι που βοηθά στην κατανόηση του διαγενεακού τραύματος είναι η επαφή με τους προγόνους μας και η αφήγηση των ιστοριών τους. Οι αφηγήσεις τους η συζήτηση γύρω από ιστορικά τραύματα που υπέστησαν μπορεί να λειτουργήσουν θεραπευτικά, επιτρέποντας στα μέλη της οικογένειας να μοιραστούν τα τραύματά τους, να έρθουν κοντά και να κατανοήσουν καλύτερα την ιστορία και την ταυτότητά τους.

Όλα αυτά όμως δεν αρκούν για τη θεραπεία των διαγενεακών τραυμάτων. Η ψυχοθεραπεία είναι αυτή που μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην κατανόηση αλλά και την επεξεργασία του διαγενεακού τραύματος. Ωστόσο, κρίνεται σημαντικό να απευθυνθούμε σε θεραπευτή εξειδικευμένο στο διαγενεακό τραύμα. Ενδεικτικά αναφέρονται κάποιες μορφές θεραπείας που ενδείκνυνται: η συστημική-οικογενειακή θεραπεία, η αφηγηματική θεραπεία, η ψυχοδυναμική θεραπεία, η θεραπεία EMDR και η συστημική αναπαράσταση.

Κλείνοντας, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι το αντίδοτο στο τραύμα είναι η ανθεκτικότητα, η ικανότητα του ατόμου να προσαρμόζεται και να ανακάμπτει μετά από τραυματικές εμπειρίες. Το τραύμα, έτσι μπορεί να λειτουργήσει, ως αφετηρία για την προσωπική ανάπτυξη του ατόμου. Μέσα από την επεξεργασία του πόνου του διαγενεακού τραύματος, τα άτομα βρίσκουν νέο νόημα σε αυτό που βιώνουν και ανακατασκευάζουν έτσι την οικογενειακή τους ιστορία και προσωπική ταυτότητα. (Yehuda, 2001). Έτσι, η θεραπεία και η κατανόηση των οικογενειακών μοτίβων δίνει τη δυνατότητα στα άτομα να κάνουν νέες συνδέσεις, να ανακαλύψουν νέες ψυχικές δυνάμεις κι έτσι, να «σπάσουν» τον κύκλο του διαγενεακού τραύματος (Wolynn, 2016).

Μια περιγραφή περίπτωσης διαγενεακού τραύματος- από το βιβλίο It Didn’t Start with You του Mark Wolynn:

"Μετά από πολλά χρόνια λήψης αντικαταθλιπτικών και παρακολούθησης ατομικών και ομαδικών συνεδριών με ψυχολόγους για τη μείωση των επιπτώσεων του στρες, τα συμπτώματα της κατάθλιψης και το άγχος της Γκρέτσεν παρέμεναν αμετάβλητα. Η Γκρέτσεν μου είπε ότι δεν ήθελε πλέον να ζει. Όσο θυμόταν τον εαυτό της, πάλευε με συναισθήματα τόσο έντονα, που μετά βίας μπορούσε να συγκρατήσει τα κύματα που συντάραζαν το κορμί της. Είχε εισαχθεί κάμποσες φορές σε ψυχιατρική κλινική όπου είχε διαγνωστεί ως διπολική με σοβαρή διαταραχή άγχους. Η φαρμακευτική αγωγή της έφερνε ελαφρά ανακούφιση, αλλά ποτέ δεν άγγιξε τις ισχυρές τάσεις αυτοκτονίας που ζούσαν μέσα της. Ως έφηβη αυτοτραυματιζόταν καίγοντας τον εαυτό της με την αναμμένη άκρη ενός τσιγάρου. Τώρα στα 39, η Γκρέτσεν είχε μπουχτίσει. Σύμφωνα με την ίδια, η κατάθλιψη και το άγχος της την είχαν εμποδίσει να παντρευτεί και να αποκτήσει παιδιά. Με έναν εκπληκτικά ψύχραιμο τόνο φωνής μου είπε ότι σχεδιάζει να αυτοκτονήσει πριν από τα επόμενα γενέθλιά της. Ακούγοντας την Γκρέτσεν είχα την ισχυρή αίσθηση ότι πρέπει να υπάρχει κάποιο σημαντικό τραύμα στο οικογενειακό της ιστορικό. Σε τέτοιες περιπτώσεις βρίσκω πολύ σημαντικό το να προσέξω ιδιαιτέρως τις λέξεις που λέγονται προκειμένου να βρω στοιχεία που να οδηγούν στο τραυματικό γεγονός που υποβόσκει κάτω από το συμπτώματα ενός θεραπευόμενου. Όταν τη ρώτησα πώς έχει σχεδιάσει να αυτοκτονήσει η Γκρέτσεν είπε ότι σκόπευε να εξαερωθεί. Όσο ακατανόητο κι αν ακούγεται για τους περισσότερους μας, το σχέδιο της ήταν κυριολεκτικά να πηδήξει μέσα σε μία δεξαμενή λιωμένου χάλυβα στο εργοστάσιο που εργαζόταν ο αδερφός της. «Το σώμα μου θα απανθρακωθεί σε δευτερόλεπτα προτού καν αγγίξει τον πάτο», είπε κοιτώντας με κατάματα. Έμεινα έκπληκτος από την έλλειψη συναισθήματος καθώς μιλούσε. Όποιο συναίσθημα κι αν υπέβοσκε έμοιαζε να έχει κρυφτεί βαθιά μέσα της. Ταυτόχρονα, οι λέξεις «εξατμιστεί» και «απανθρακωθεί» αντηχούσαν μέσα μου. Έχοντας δουλέψει με πολλούς απογόνους ανθρώπων που είχαν επηρεαστεί από το Ολοκαύτωμα, είχα μάθει να αφήνω τα λόγια τους να με καθοδηγούν. Ήθελα η Γκρέτσεν να μου πει περισσότερα. Ρώτησα αν κάποιος από την οικογένειά της ήταν Εβραίος ή είχε εμπλακεί στο ολοκαύτωμα. Η Γκρέτσεν αρχικά μου είπε όχι, όμως έπειτα σταμάτησε και θυμήθηκε μία ιστορία που αφορούσε τη γιαγιά της. Είχε γεννηθεί μέσα σε μία εβραϊκή οικογένεια στην Πολωνία αλλά στράφηκε στον καθολικισμό όταν ήρθε στη Ηνωμένες Πολιτείες το 1946 και παντρεύτηκε του παππού της Γκρέτσεν. Δύο χρόνια πριν, ολόκληρη η οικογένεια της γιαγιάς της είχε πεθάνει στους φούρνους του Άουσβιτς. Είχαν κυριολεκτικά καεί και απανθρακωθεί σε θάλαμο αέριων, τυλιγμένοι σε δηλητηριώδεις ατμούς. Κανένας στην άμεση οικογένεια της Γκρέτσεν δε μιλούσε ποτέ στη γιαγιά της για τον πόλεμο ή για τη μοίρα των αδερφών ή των γονέων της. Αντ’ αυτού, όπως γίνεται συχνά με τόσο ακραία τραύματα, απέφευγαν τελείως το θέμα. Η Γκρέτσεν γνώριζε τα βασικά γεγονότα της οικογενειακής της ιστορίας αλλά δεν τα είχε συνδέσει ποτέ με την κατάθλιψη και το άγχος της. Για μένα ήταν ξεκάθαρο ότι οι λέξεις που χρησιμοποίησε και τα συναισθήματα που περιέγραψε δεν πήγαζαν από εκείνη αλλά, στην πραγματικότητα, πήγαζαν από τη γιαγιά της και τα μέλη της οικογένειας που είχαν χάσει τη ζωή τους. Καθώς της εξηγούσα τη σύνδεση αυτή, η Γκρέτσεν με άκουγε προσεκτικά. Τα μάτια της γούρλωσαν και τα μάγουλα της κοκκίνησαν. Φαινόταν ότι αυτό που της είπα, είχε απήχηση μέσα της. Για πρώτη φορά η Γκρέτσεν είχε βρει μία εξήγηση για το μαρτύριο της που έβγαζε νόημα για εκείνη."

Φωτιάδου Κυριακή Ψυχολόγος

Βιβλιογραφικές πηγές:

Brave Heart, M.Y.H (2003). The historical trauma response among Natives and its relationship with substance abuse: A Lakota illustration. Journal of Psychoactive Drugs 35 (1): 7–13.

Hellinger, B. (1998). Love’s Hidden Symmetry: What Makes Love Work in Relationships. Cambridge: Zeig, Tucker & Theisen.

Van der Kolk, B. A. (2014). The Body Keeps the Score: Brain, Mind, and Body in the Healing of Trauma. New York: Viking.

Wolynn, M. (2016). It Didn’t Start with You: How Inherited Family Trauma Shapes Who We Are and How to End the Cycle. New York: Penguin Books

Yehuda, R., & Lehrner, A. (2018). Intergenerational transmission of trauma effects: putative role of epigenetic mechanisms. World Psychiatry, 17(3), 243-257.

Yehuda, R., Schmeidler, J., Elkin, A., et al. (2001). Vulnerability to posttraumatic stress disorder in adult offspring of Holocaust survivors. American Journal of Psychiatry, 158(9), 1226-1232.