16/07/2025
Μόνος με τον Άμλετ... Σκέψεις και συναισθήματα στον απόηχο μιας παράστασης που σε καθηλώνει...
Να ζει κανείς ή να μη ζει; Πώς να ζει;
Το πιο γνωστό και διάσημο δίλημμα... Ένα ερώτημα καίριο και σύγχρονο φέρνοντας μας αντιμέτωπους με την ευθύνη των πράξεών μας, με μια ευθύνη που δεν έχει αναληφθεί στις μέρες μας σε πολλαπλά επίπεδα, μέσα σε μια κοινωνία η οποία φαίνεται να παραπαίει (δολοφονίες, πόλεμοι, βιασμοί, γυναικοκτονίες, οικονομικά σκάνδαλα, συγκαλύψεις) και τη βούληση για πράξη/δράση να βρίσκεται σε λειτουργία "μην ενοχλείτε"...
Ο Άμλετ ως ένας άλλος Ορέστης ζητά εκδίκηση, διαπράττει ύβρις και ψάχνει για λύτρωση- ποια άλλη από τον ίδιο του τον θάνατο. Η κληρονομιά του πατέρα του; "Να με θυμάσαι", η προσταγή του βαριά, καθώς ορίζει το ηθικό χρέος του γιου για απόδοση δικαιοσύνης. Στην Οφηλία εκμυστηρεύεται ότι "Κανένας άνθρωπος δεν μου δίνει πια χαρά", φέρνοντας στο φως τη βαθιά μελαγχολία του, την απώλεια νοήματος για τα εγκόσμια. Το μόνο νόημα που υπάρχει; Μα και βέβαια η εκδίκηση, η πραγματοποίηση της υπόσχεσης, όχι η αγάπη , όχι έρωτας, όχι η υπόσχεση για ζωή... Μόνο η αφοσίωση στον νεκρό πατέρα... Προσπαθεί εναγωνίως να κρατηθεί στην πραγματικότητα ως μη τρελός και απευθυνόμενος στον Οράτιο (ή σε εκείνο το κομμάτι του εαυτού που εμπιστεύεται ακόμη ως φωνή λογικής) ζητά επιβεβαίωση ή σύμμαχο στην τρέλα, που ίσως και βαθιά μέσα του να γνώριζε...
Τα ζητήματα που διαπραγματεύεται το έργο είναι Εξουσία, Ηθική, Ανθρώπινη Βούληση. Ο Φρόυντ μιλώντας για την τρέλα του Άμλετ αναφέρει ότι αυτή δεν είναι πραγματική αλλά μια άμυνα απέναντι στην ανυπόφορη εσωτερική σύγκρουση... Και αυτό ήταν το γενικότερο αίσθημα βλέποντας τη συγκεκριμένη παράσταση με τη συγκεκριμένη ερμηνεία του Αιμίλιου Χειλάκη... Δεν μπορείς παρά να αναρωτηθείς αν τα πεπραγμένα είναι αληθινά ή η πάλη μιας νύχτας, μιας βδομάδας μιας χιλιετίας...Τα πρόσωπα είναι με σάρκα και οστά ή είναι οι ρόλοι που συνθέτουν την ψυχοσύνθεση του εδώ και τώρα ενός πρωταγωνιστή, όπως θα έλεγε ο Μορένο, που έχει βιώσει την ακραία απώλεια, όχι μόνο ενός, καθώς φαίνεται αγαπημένου γονιού, αλλά και τη βίαιη κατάρρευση του αντιληπτικού του συστήματος και της ηθικής του... Ο Ντοστογιέφσκι από την άλλη αναφερόμενος στο έργο γράφει πως η εκδίκηση δεν σβήνει το κακό, απλά το διαιωνίζει... Για αυτό κι ο Άμλετ είναι ένας τραγικός ήρωας, που όπως τον Ορέστη τον τυφλώνει η εκδίκηση, διαπράττει ύβρι σκοτώνοντας κατά λάθος τον Πολώνιο και προκαλώντας την ψυχική κατάρρευση της Οφηλίας και τον συνεπακόλουθο θάνατό της αποτρελαινεται από τις δικές του Ερινύες...
Από την άλλη έχουμε ήδη μια ύβρι που έχει διαπραχθεί- αυτή του άδικου θανάτου του βασιλιά από τον αδερφό του και στον θεατή δεν γίνεται να μη γεννηθούν συναισθήματα αποστροφής για την ανίερη πράξη, δεν γίνεται να μη νιώσει θυμό όταν ο δολοφόνος επικαλείται τις θείες γραφές για να δικαιολογήσει την πράξη του μέσα από τη φράση "Η πρώτη κατάρα (του ανθρώπου )να σκοτώσει τον αδερφό του"...Ο Κλαύδιος με την επίκληση στην ιστορία του Κάιν και του Άβελ φαίνεται να ψάχνει ηθική παρηγοριά στα θεία και στο χρέος που του επιβάλλεται από την μοίρα που είναι γραμμένη, νίπτοντας και αυτός τα χέρια του από την ευθύνη οποιασδήποτε επιλογής. Άλλωστε αυτή τη δικαιολογία δεν προβάλλουν και σήμερα όσοι σκοτώνουν τα αδέρφια τους σε κάθε γωνιά της γης;
.......................................
Αλλά και πάλι αυτά είναι δικές μου σκέψεις, προσωπικές συνδέσεις, υποκειμενικοί παραλληλισμοί...
Η προτροπή των συντελεστών ήταν "Να πείτε μόνο αυτά που έγιναν, όλα τα άλλα σιωπή"...
Και μπορεί η γνώμη μας για μια παράσταση και τα φανταστικά της πρόσωπα να μην προκαλεί βλάβη και να είναι άκακη, αλλά όταν πρόκειται για ΥΠΑΡΚΤΑ πρόσωπα και ΑΛΗΘΙΝΟΥΣ ανθρώπους ας αφήσουμε τις δίκες, τις ερμηνείες τις εικασίες, τις βεβηλώσεις. Ας μιλήσουμε μόνο για αυτά που είδαμε, για τα γεγονότα... Για όλα τα άλλα ΣΙΩΠΗ , γιατί έχουν ήδη αλλοιωθεί από την ερμηνεία την προσωπική...
