31/07/2025
Δάσκαλε που δίδασκες
(ή: ευτυχώς που είμαστε κι εμείς άνθρωποι)
Χτες το βράδυ, για πολλοστή φορά, άκουσα την ατάκα: «Ναι, αλλά εσύ είσαι ψυχοθεραπεύτρια. Θα έπρεπε να τα έχεις λύσει όλα». Ντοινγκ.
Εμείνα σαν χάνος να κοιτάω. Η ατάκα αυτή και άλλες παρόμοιες που συχνά εκτοξεύονται απερίσκεπτα (όπως «τι; Κανείς και συ ψυχοθεραπεία; Τι την χρειάζεσαι;)με κάνουν άλλοτε να θέλω να γελάσω, άλλοτε να κλάψω. Άλλοτε απαντάω, άλλοτε προσπερνάω.
Ας το ξεκαθαρίσω λοιπόν: Οι ψυχοθεραπευτές δεν είμαστε ούτε άγιοι, ούτε ακόλουθοι κάποιας αίρεσης που εφαρμόζουμε απαρέγκλιτα.Είμαστε “δάσκαλοι που διδάσκαμε”. Ναι ναι ναι!
Και το λέω χωρίς ίχνος ειρωνείας.
Το λέω με ανακούφιση. Γιατί αν υπάρχει κάτι που δεν είναι η ψυχοθεραπεία,είναι ένα σύστημα κανόνων που πρέπει να εφαρμόσεις με θρησκευτική προσήλωση για να «γίνεις κάποιος άλλος». Δεν είναι ούτε το Κοράνι, ούτε η Καινή Διαθήκη. Ευτυχώς.
Η θεραπεία δεν είναι εγχειρίδιο οδηγιών καλής ζωής. Δεν είναι ούτε σύστημα πειθαρχίας, ούτε οδηγός για αύξηση της αποτελεσματικότητας. Αυτά τα «πώς να γίνεις χαρούμενος με 5 τεχνικές» και τα «πώς να αναγνωρίσεις ένα νάρκισσιστη από χιλιόμετρα» που εξ Αμερικής ορμώμενα έχουν φτάσει με χαρά και στη χώρα μας, να σας ενημερώσω ότι καμία σχέση δεν έχουν με τη διαδικασία της θεραπείας.
Θεραπεία δεν είναι το να μάθεις δέκα αρχές και να τις εφαρμόζεις με ακρίβεια χειρουργού. Δεν είναι να γίνεις υποδειγματικός. Δεν είναι να γίνεις κάτι «σωστό». Κι οπως ακριβώς αυτό ισχύει για τον άνθρωπο που έρχεται στη θεραπεία, έτσι ισχύει και για τον θεραπευτή.
Τι νομίζετε δηλαδή;
Ότι με τα πτυχία μας υπογράφουμε κάποιο δια βίου συμβόλαιο τελειότητας; Ότι περάσαμε από κάποια επιτροπή Δαλαι Λάμα και πήραμε την βούλα του του γκουρού;
Ότι παύουμε να είμαστε άνθρωποι και μετατρεπόμαστε σε κάτι ανάμεσα σε σοφό, ιερέα και υπερήρωα;
Μακριά από εμένα – προσωπικά και επαγγελματικά – κάθε ιδέα τελειότητας.
Κάθε αφήγηση που θέλει τον θεραπευτή “καθαρό”, “σωστό”, “πάντα ήρεμο”. Το μόνο τέλειο είναι το τέλος! Flatline… Το βασίλειο μου όλο για τα υπέροχα σκαμπανεβάσματα της ζωής! Δόξα στην ανθρώπινή φύση λοιπόν που με κάνει κι εμένα να κάνω λάθη καθημερινά και να εξελίσσομαι να αλλάζω να μεταμορφώνομαι.
Λοιπόν όχι, δεν τα έχω όλα λυμένα.
Παρόλο που λέω ότι χρειάζεται να μάθουμε να λέμε «όχι» — κι εγώ αυτό το άτιμο το «όχι» δεν το λέω πάντα όταν χρειάζεται . Μπορει να περάσουν μέρες μετά από μια συζήτηση και να πιάσω τον εαυτό μου να αναπολει την κουβέντα και να μουρμουρίζει με δεικτικό ύφος «να σε πάρει επρεπε να πεις ένα ξεκάθαρο ΟΧΙ». Στον βρόντο λοιπόν και η λουστραρισμένη αυτό αποδοχή που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να έχω. Δύο σε ένα.
Μιλάω για όρια και για συνέπεια στην τήρηση τους. Μαντέψτε !κι εγώ πολλές φορές τα κάνω θάλασσα. Από φόβο, από ενοχή, από αγάπη. Μιλάω για αυθεντικότητα, γνησιότητα, ενσυναίσθηση —κι άλλοτε το πετυχαίνω, άλλοτε όχι. Είμαι ενίοτε αναβλητική, πολύ συχνά ανοργάνωτη, χάνω κάποιες στιγμές την ικανότητα μου να ενσυναισθανομαι τους άλλους και είναι φορές που δυσκολεύομαι να ρυθμίσω τα συναισθήματα μου. Άλλοτε κρατάω χώρο και καταφέρνω να είμαι παρούσα.Κι άλλοτε με καταπίνει ο δικός μου κόσμος, ο δικός μου πόνος, ο δικός μου εγωισμός.
Και όχι — αυτό δεν με καθιστά ακατάλληλη.Αντιθέτως: με καθιστά ζωντανή , παρούσα , πραγματική .
Γιατί οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας δεν προσφέρουμε κάποια μαγική συνταγή. Δεν προσφέρουμε «το σωστό». Ποιο «σωστό»; Δεν υπηρετούμε δόγματα. Προσφέρουμε τη γνώση μας η οποία επίσης δεν έχει την μορφή δόγματος αλλά βασίζεται στην διαρκώς μεταβαλλόμενη εμπειρία και έρευνα.
Προσφέρουμε παρουσία μέσα στην προσπάθεια. Προσφέρουμε τη δουλεμένη ατέλειά μας — όχι ως λύση, αλλά ως μαρτυρία. Δεν χρειάζεται να είσαι τέλειος για να συναντήσεις τον άλλον. Χρειάζεται όμως μεταξύ άλλων να έχεις την ευθύνη της διαδρομής σου.
Η θεραπεία δεν είναι η διδασκαλία ενός τρόπου ζωής. Είναι η ανοιχτή παραδοχή ότι η ζωή μάς ξεπερνά και ότι δεν είμαστε μόνοι μέσα σ’ αυτό.
Οπότε ναι:
Δάσκαλε που δίδασκες.
Και ευτυχώς. Γιατί κανείς δεν χρειάζεται απέναντί του έναν άνθρωπο που τα έχει λύσει όλα. Χρειάζεται έναν άνθρωπο που ξέρει πώς να παραμένει, όταν δεν λύνονται όλα.
