06/11/2025
Οι Ταξιάρχες και η Σκιά: η ψυχολογική ανάγνωση της παράδοσης
Σύμφωνα με την ελληνική λαϊκή παράδοση, τη μέρα των Ταξιαρχών, στις 8 Νοεμβρίου, «δεν αφήνουμε ρούχα έξω τη νύχτα». Οι γέροντες έλεγαν πως τότε οι Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ περιδιαβαίνουν τον κόσμο, μαζεύοντας τις ψυχές που ήρθε η ώρα τους. Αν βρουν απλωμένα ρούχα, μπορεί να τα “σημαδέψουν” — να πάρουν, δηλαδή, τον άνθρωπο που τα φορά. Έτσι, το ρούχο γίνεται σύμβολο του ανθρώπινου σώματος, της ύλης που φιλοξενεί το πνεύμα.
Αν το δούμε με τα μάτια της ψυχολογίας, το έθιμο αυτό αγγίζει την ψυχολογία της σκιάς. Η “σκιά”, κατά τον Γιουνγκ, είναι το κομμάτι του εαυτού μας που αποφεύγουμε να δούμε· οι φόβοι, τα ένστικτα, οι ενοχές, οι ανομολόγητες πλευρές μας. Είναι εκείνη η “νύχτα” μέσα στην ψυχή, στην οποία όμως κατοικεί και δύναμη, αν τη γνωρίσουμε.
Έτσι, το έθιμο των Ταξιαρχών μπορεί να ιδωθεί ως μια πράξη σεβασμού απέναντι στη σκιά. Το να μην αφήνουμε ρούχα έξω, είναι σαν να λέμε: «δεν εκθέτω το περίβλημά μου στη νύχτα, στην αθέατη δύναμη που κυκλοφορεί». Αναγνωρίζουμε ότι υπάρχει σκοτάδι, αλλά δεν το προκαλούμε· το τιμούμε. Όπως ο Μιχαήλ κρατά τη ρομφαία ανάμεσα στη ζωή και στον θάνατο, έτσι κι εμείς κρατάμε το σύνορο ανάμεσα στο φως και στη σκιά.
Η παράδοση λοιπόν, πίσω από το φόβο, κρύβει μια σοφία:
να σεβόμαστε το αόρατο, το ασυνείδητο, εκείνο που δεν ελέγχουμε.
Να θυμόμαστε πως τα “ρούχα” —το σώμα, η εικόνα, το εγώ— δεν πρέπει να μένουν εκτεθειμένα τη νύχτα, δηλαδή στο σκοτάδι της ψυχής μας, χωρίς επίγνωση.
Γιατί τότε, ίσως, η σκιά μας τα “φορέσει” πριν από εμάς.
Ευη Βασιλειου, ψυχολόγος
