31/10/2025
🧠 Nowe narzędzie dla psychiatrii: tabela skutków ubocznych antydepresantów z The Lancet
Grupa naukowców z King’s College London i University of Oxford, publikująca w The Lancet (2025), opracowała coś wyjątkowego: narzędzie, które ma pomóc psychiatrom w monitorowaniu stanu fizycznego pacjentów przyjmujących antydepresanty.
Badacze przeanalizowali dane z 294 badań klinicznych, obejmujących ponad 58 000 pacjentów z depresją, i zestawili wyniki w formie dużej, kolorowej tabeli porównawczej (tzw. kilim plot).
📊 Co znajduje się w tabeli?
W tabeli zestawiono 27 popularnych antydepresantów, porównując ich wpływ na różne parametry fizjologiczne:
- masę ciała,
- ciśnienie tętnicze (skurczowe i rozkurczowe),
- tętno,
- glukozę,
- cholesterol i trójglicerydy,
- parametry wątrobowe i elektrolity.
🔍 Jak czytać tę tabelę?
To coś w rodzaju mapy cieplnej skutków ubocznych. Każdy parametr (np. masa ciała) jest przedstawiony w wierszu, a każdy lek – w osobnej kolumnie. W komórkach widać, czy dany lek zwiększa, zmniejsza lub nie zmienia danego parametru.
Kolory lub wartości pokazują kierunek i siłę zmiany:
🔴 czerwone/pomarańczowe – wzrost (np. przyrost masy ciała lub ciśnienia)
🔵 niebieskie – spadek lub efekt neutralny
Dzięki temu można szybko zobaczyć, które leki mają najłagodniejszy wpływ fizjologiczny, a które mogą wymagać większej czujności klinicznej.
🩺 Jak lekarz może to wykorzystać?
➊ Wsparcie decyzji klinicznej
Zestawienie może pomóc zorientować się, które leki mają łagodniejszy wpływ metaboliczny.
➋ Monitorowanie leczenia
Tabela wskazuje, które parametry warto kontrolować.
➌ Rozmowa z pacjentem
To narzędzie pomaga prowadzić rozmowę o możliwych skutkach ubocznych i planie leczenia – wspiera zaufanie i współpracę.
📌 Zestawienie ma charakter pomocniczy i nie zastępuje oceny klinicznej ani wytycznych terapeutycznych.
⚠️ Ograniczenia badania
Autorzy podkreślają, że tabela to pomoc kliniczna, nie wyrocznia.
Kilka kluczowych zastrzeżeń:
🕐 Czas trwania: większość badań trwała 6–8 tygodni, więc to obraz krótkoterminowy.
🧪 To metaanaliza, więc dane pochodzą z różnych badań o odmiennej jakości i metodologii.
🧍♂️ Populacja: większość uczestników to dorośli bez poważnych chorób współistniejących.
💬 Nie wszystkie skutki uboczne były oceniane – skupiono się na fizjologicznych (sercowo-metabolicznych), nie np. emocjonalnych czy seksualnych.
📉 Nie badano skuteczności leków, tylko ich wpływ na ciało.
🧩 Wniosek
„To badanie nie ma na celu zniechęcać do antydepresantów, lecz pomóc w podejmowaniu bardziej świadomych decyzji.” — Prof. Oliver Howes, King’s College London
Badanie:
https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(25)01293-0/fulltext
Pillinger T. et al., The Lancet (2025) — tabela skutków ubocznych antydepresantów (kilim plot). Licencja CC BY 4.0. DOI: 10.1016/S0140-6736(25)01293-0.
