https://www.facebook.com/105239494772087/

Ayurveda, Astrology, Yoga, Reiki and Pranik healing by Dr.Milind Tapodhan, Bopal, Ahmedabad (2025)

15/08/2025

🌿🚶‍♂️ 100 ડગલા ચાલવું: આયુર્વેદનો ઉપદેશ, Fart Walkનો ટ્રેન્ડ 🚶‍♀️🌿
😄 ટ્રેન્ડ અને પરંપરાનો મિલાપ

આજકાલ સોશિયલ મીડિયા પર Fart Walk નામે એક મજેદાર હેલ્થ ટ્રેન્ડ ચર્ચામાં છે. તેમાં dinner પછી 5–15 મિનિટ હળવી ગતિએ ચાલવાનું કહેવામાં આવે છે.
TikTok અને Instagram પર લાખો લોકો તેને અપનાવી રહ્યા છે અને હેલ્થ પોર્ટલ્સ પણ તેને પાચન સુધારવા, ગેસ અને બ્લડ શુગર નિયંત્રણ માટે અસરકારક ગણાવે છે.

પરંતુ આ વિચાર નવો નથી…
આયુર્વેદે સદીઓ પહેલાં જ તેને “ભોજન પછી 100 ડગલા ચાલવું” તરીકે વર્ણવ્યું છે. આ પદ્ધતિને ગ્રંથોમાં “શતપદ વિહાર” નામે ઓળખવામાં આવે છે.

📜 આયુર્વેદીય ઉલ્લેખ

શ્લોક (અષ્ટાંગ હૃદયમ):

भुक्त्वा च शत पादानि गत्वा शयनं चरेन्नरः।
(ભોજન કર્યા પછી 100 પગલાં ચાલીને જ આરામ કરવો.)

આ પદ્ધતિ પાચન અગ્નિને સક્રિય રાખે છે, અપચ અટકાવે છે અને કફ દોષને સંતુલિત કરે છે.

🌱 દોષ પર પ્રભાવ (આયુર્વેદીય દ્રષ્ટિ)

વાત દોષ: હળવું ચાલવું વાત સંતુલિત કરે છે, પરંતુ વધારે ઝડપ અથવા લાંબી ચાલ વાત વધારી શકે છે.

પિત્ત દોષ: પિત્તને સંતુલિત રાખે છે અને પાચન અગ્નિને મજબૂત કરે છે.

કફ દોષ: કફ દોષ ઘટાડે છે, સુસ્તી દૂર કરે છે અને બ્લડ શુગર નિયંત્રણમાં રાખે છે.

🧪 આધુનિક વિજ્ઞાનનો આધાર

બ્લડ શુગર કન્ટ્રોલ: 5–15 મિનિટ post-meal walk → બ્લડ શુગર 20–30% સુધી ઘટે છે (ખાસ કરીને ટાઇપ 2 ડાયાબિટીસમાં).

RCT અભ્યાસો: 3 વાર 15 મિનિટનું post-meal વોકિંગ → સવારે 45 મિનિટની વોક કરતાં વધારે અસરકારક.

મિનિમમ ફાયદો: 2–5 મિનિટ ચાલવું પણ શુગર સ્પાઇક ઘટાડે છે અને પાચન સુધારે છે.

✅ 100 ડગલા ચાલવાના લાભો (Fart Walk)

પાચનક્રિયા મજબૂત કરે છે

બ્લડ શુગરનું સ્તર સ્થિર રાખે છે

આમ (અપચ) થવાનું અટકાવે છે

ગેસ, ફુલાવ અને એસિડિટીમાંથી રાહત આપે છે

મેટાબોલિઝમ સક્રિય કરે છે

હૃદય અને મગજ માટે સકારાત્મક અસર કરે છે

⏰ કઈ રીતે કરવું?

ભોજન પછી 5–10 મિનિટ આરામ કરો.

પછી 100 - 150 ડગલા (5 -15 મિનિટ) ધીમા અથવા મધ્યમ ગતિએ ચાલો.

પાવર વોક નહીં ,આરામદાયક ગતિ રાખવી.

ખુલ્લી હવા અથવા ઘાસ પર ચાલવું શ્રેષ્ઠ.

⚠️ ક્યારે ન કરવું?

અલ્સર, ગંભીર એસિડિટી અથવા ડાયેરિયા હોય ત્યારે.

ગર્ભાવસ્થાના અંતિમ તબક્કામાં

ગંભીર હૃદયરોગીઓ - ડૉક્ટરની સલાહ વિના નહીં.

ઇન્સુલિન લેતા લોકો - બ્લડ સુગરને ધ્યાનમાં રાખીને ડોક્ટરની દેખરેખમાં કરવું.

💚 સારાંશ
Fart Walk નામ ભલે આધુનિક લાગે, પરંતુ તેનો મૂળ વિચાર તો "ભોજન પછી 100 ડગલા ચાલવું" તે આયુર્વેદે સદીઓ પહેલાં જ આપેલો છે.
આ સરળ, મફત અને વૈજ્ઞાનિક રીતે સાબિત પદ્ધતિને રોજિંદી જીવનમાં અપનાવશો તો પાચન સુધરશે, બ્લડ શુગર કાબૂમાં રહેશે અને ઊર્જા વધશે.

વૈદ્ય મિલિન્દ તપોધન
🏢 9, બીજો માળ, આમ્રપાલી એક્ઝિઓમ,
વકિલ સાહેબ બ્રિજ પાસે,
સરદાર પટેલ રિંગ રોડ, અમદાવાદ - 380058
📱 072290 63883

14/08/2025

🌿 શીતળા સાતમ : આયુર્વેદ અને વિજ્ઞાનનું સંકલન 🌿

📅 ક્યારે આવે?

શીતળા સાતમ શ્રાવણ માસની કૃષ્ણ પક્ષની સાતમે ઉજવાય છે. આ સમય ચોમાસાનો મધ્ય તબક્કો હોય છે — હવામાનમાં ભેજ, વરસાદ અને વાદળછાયું વાતાવરણ.
આ ઋતુમાં કફ અને વિશેષ કરીને વાયુ દોષ સક્રિય રહે છે, અગ્નિ (પાચનશક્તિ) નબળી રહે છે અને ચેપજન્ય રોગો ફેલાવાનો ખતરો વધારે હોય છે.

🪷 ઋતુ, મહિના અને દોષ

વર્ષા ઋતુ (અષાઢ-શ્રાવણ) → કફ અને વાયુ દોષ સક્રિય, અગ્નિ નબળી

શરદ ઋતુ (ભાદરવો-આસો) → પિત્ત દોષ પ્રકોપવાની શરૂઆત

હાલ: શ્રાવણ માસ → ચોમાસાનું પ્રબળ પ્રભાવ, ભેજ વધારે, પાચન શક્તિ ઓછી, કફ-વાત પ્રભાવિત

👉 આ સમયે પાચન હળવું રાખવું, કફ પ્રકોપ ટાળવો અને ચેપજન્ય રોગોથી બચવું જરૂરી છે.

🌸 શીતળા સાતમનું મહત્વ આ ઋતુમાં

આયુર્વેદિક કારણ: ચોમાસામાં અગ્નિ નબળી હોવાથી ગરમ, ભારે ખોરાક ટાળવો અને સરળપાચ્ય, પિત્ત-શામક, કફ-સંતુલક ખોરાક લેવો.

સામાજિક સ્વાસ્થ્ય કારણ: વરસાદી ઋતુમાં પાણી અને ખોરાકમાં માઇક્રોબ્સ વધારે હોય છે, તેથી સ્વચ્છતા અને યોગ્ય આહાર મહત્ત્વપૂર્ણ.

ધાર્મિક કારણ: શીતળા માતાની પૂજા હવામાનમાં ફેરફારને કારણે થતા ચેપ, તાવ અને ચામડીના રોગોથી રક્ષણ માટે થાય છે.

🍽️ શું ખાવું જોઈએ? (આયુર્વેદિક લાભ + શ્લોક)

1️⃣ દહીં-ભાત – પિત્ત-શામક, ગુરુ, સરળપાચ્ય
"दध्नि पित्तकफकरं गुरु स्वाद्वम्लं बलवर्धनम्।
शीतलं स्निग्धमत्यर्थं ग्राहि स्थैर्यकरं परम्॥"
(Charaka Samhita, Sutrasthana 27/231)

2️⃣ લાપસી (ઘઉં-ઘી-ગોળ) – ઘઉં બળવર્ધક; ઘી અગ્નિ-સંતુલક; ગોળ રક્તવર્ધક
"गोधूमः स्निग्धः बल्यः स्थैर्यकृद्वृष्य एव च।
गुरुः स्वल्पः सुपक्वः स्यात्सम्यग्दोषविनाशनः॥"
(Bhavaprakasha, Dhanya Varga)

3️⃣ છાશ – દીપન, પાચક, ત્રિદોષહર
"तक्रं दीपनीयं हृद्यं रुचिकृत् त्रिदोषनुत्।
वातपित्तकफघ्नं च लघु शीतं त्रपाकरम्॥"
(Charaka Samhita, Sutrasthana 27/231)

4️⃣ ચણાનું શાક – પ્રોટીનપ્રદ, કફ-પિત્ત શામક
"चणकः कटुरूक्षश्च वाते पित्तकफप्रणुत्।
बल्यः स्तम्भकरो लघ्वी मधुरः कषाय एव च॥"
(Bhavaprakasha, Shimbi Varga)

5️⃣ ઢોકળા – વરાળમાં બાફેલા, હળવા અને પ્રોટીનથી ભરપૂર
6️⃣ હાંડવો – દાળ-ચોખા અને શાકભાજીથી બનેલો, પૌષ્ટિક અને પાચક
7️⃣ થેપલા – મસાલેદાર, લાંબો સમય ટકે, પ્રવાસમાં અને સંગ્રહ માટે યોગ્ય

👤 પ્રકૃતિ મુજબ ખોરાકની ભલામણ

વાત પ્રકૃતિ: ઘીવાળી લાપસી; દહીં-ભાતમાં હળદર; છાશ મર્યાદિત; તળેલું ઓછી માત્રામાં.

પિત્ત પ્રકૃતિ: દહીં-ભાત, છાશ, લાપસી લાભકારી; મસાલા અને મરચાં ઓછાં.

કફ પ્રકૃતિ: છાશમાં મરી-જીરું-હિંગ; દહીં દિવસ દરમિયાન જ; તળેલું ઓછું.

🚫 શું ન ખાવું જોઈએ

ગરમ અને તાજો બનાવેલું ખોરાક – પરંપરા મુજબ આ દિવસે રસોઈ બનાવાતી નથી.

અતિ તેલવાળો અને મસાલેદાર- મરચાં, મસાલા, ખૂબ તળેલી વસ્તુઓ પિત્ત અને કફ વધારશે.

અતિ મીઠાઈ અને ખાંડવાળા પદાર્થો - કફ દોષ વધારશે; ચેપની શક્યતા વધશે.

માંસાહારી ખોરાક અને ઇંડા- ચોમાસામાં પચવામાં ભારે અને દોષકારક.

અતિ ઠંડા પીણાં (ફ્રિજવાળા) - અગ્નિ નબળી કરે છે; કુદરતી શીતલ ખોરાક લેવો શ્રેયસ્કર.

🔬 વૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિકોણ

Controlled Microbial Exposure: વાસી ખોરાકમાં લાભકારી Lactobacillus → gut microbiome સંતુલિત.

Thermo Regulation: ઠંડો, હળવો આહાર પિત્ત પ્રકોપ ઘટાડે છે અને તાપમાન સંતુલિત કરે છે.

Easy Digestion: ઓછી મસાલાવાળો આહાર ચોમાસા પછીના નબળા પાચન માટે અનુકૂલ.

⚠️ અન્ય દિવસોમાં વાસી ખોરાક કેમ ટાળવો?

રૂમ તાપમાને બેક્ટેરિયા ઝડપથી વધે છે.

પોષકતત્વો જેમ કે Vitamin C, B-Complex ઝડપથી ઘટે છે

શીતળા સાતમમાં અપવાદ:

ચોમાસામાં રાત્રિની ઠંડકથી બેક્ટેરિયા વૃદ્ધિ ધીમી

ઓછા મસાલાવાળો, જીવાણુની વૃદ્ધિ ઓછી હોય તેવો આહાર

ઓછું પરંતુ લાભકારી માઇક્રોબિયલ એક્સ્પોઝર seasonal immunity માટે સહાયક - મહદંશે

શીતળા સાતમે ખોરાક લેવાનો મુખ્ય હેતુ માત્ર પેટ ભરવો નથી, પરંતુ શરીરને જરૂરી ઊર્જા પૂરી પાડીને પાચનને હળવું રાખવાનો છે. આ દિવસે ખોરાક ‘રસ માટે’ નહીં પરંતુ ‘આધાર માટે’ લેવો જોઈએ. આયુર્વેદ મુજબ ચોમાસામાં અગ્નિ નબળી રહે છે, તેથી ભારે, તેલિયું કે મસાલેદાર ભોજન દોષોને અસંતુલિત કરી શકે છે.

ઉપરાંત, એવો ખોરાક પણ ટાળવું જોઈએ જે ઝડપથી બગડી જાય અથવા ફૂડ પોઈઝનિંગનું જોખમ વધારે. જેમ કે વધુ ભેજવાળા માવાની મીઠાઈઓ, લાંબા સમય સુધી ખુલ્લું રાખેલો ભાત કે દાળ, અથવા યોગ્ય રીતે સંગ્રહ ન કરેલો વાસી ખોરાક. તેથી શીતળા સાતમે ખોરાક એવો હોવો જોઈએ કે જે સરળ, સુપાચ્ય, હળવો, પોષક અને સ્વચ્છતાપૂર્વક બનાવેલો હોય, જેથી શરીરને આવશ્યક પોષણ મળે અને પાચનતંત્ર પર ભાર ન પડે. આ પ્રથા શરીર અને મન બંનેને સંતુલિત રાખે છે તેમજ ઋતુપ્રભાવને અનુકૂળ જીવનશૈલી અપનાવવા પ્રેરિત કરે છે.

અહીં ઉલ્લેખિત સૂચનોનો હેતુ આયુર્વેદના સિદ્ધાંતોને અનુસરીને સ્વસ્થ જીવનશૈલી અપનાવવાનો છે, ન કે રોજિંદા જીવનમાં વાસી ખોરાકનો પ્રચાર કરવાનો.

- વૈદ્ય મિલિન્દ તપોધન

21/07/2022

Got invited as a Guest speaker at one of the well known "Astrology learning Academy - Innovative Astro Solutions" on mostly untouched subject of "Ayurveda, Medical science and Astrology."

Address

Bopal
Ahmedabad
380058

Telephone

+917229063883

Website

facebook.com

Alerts

Be the first to know and let us send you an email when Ayurveda, Astrology, Yoga, Reiki and Pranik healing by Dr.Milind Tapodhan posts news and promotions. Your email address will not be used for any other purpose, and you can unsubscribe at any time.

Contact The Practice

Send a message to Ayurveda, Astrology, Yoga, Reiki and Pranik healing by Dr.Milind Tapodhan:

Ayurveda, Astrology, Yoga, Reiki and Pranik healing by Dr.Milind Tapodhan