http://www.byheartpathlabs.com/

ByHeart PathLabs, Kamothe (2025)

04/12/2025

*ByHeart_Care 43 : Organ-specific tip*
Awareness•Knowledge•Implementation

*विषय : हृदयातील झडपा (Heart Valve & Blood Supply)*

हृदयातील झडपा रक्त एकाच दिशेने वाहते याची खात्री करतात. झडपा कडक (Stenosis) किंवा गळती (Regurgitation) झाल्यास डाव्या किंवा उजव्या हृदयकोषावर ताण वाढतो. यामुळे हृदयाची पंपिंग क्षमता कमी होते, फुफ्फुसांत रक्त साचते व हृदय निकामी होण्याचा धोका वाढतो.

*लक्षणे :*
• श्वास घेण्यास त्रास — विशेषतः जिना चढताना
• छातीत दाब/वेदना — पुरेशा रक्तपुरवठ्याअभावी
• चक्कर, थकवा — कमी आउटपुटमुळे
• पाय/टाच सुजणे — रक्त साचण्यामुळे
• ठोके अनियमित — अ‍ॅट्रियल फिब्रिलेशन धोका

*करावे:*
• बीपी, साखर व कोलेस्ट्रॉल नियंत्रण — झडपा रोग प्रगती कमी
• इकोकार्डियोग्राफी (Echo) डॉक्टर सल्ल्याने — झडपा कार्य तपासणी
• नियमित मध्यम व्यायाम — हृदय क्षमता सुधारते
• धूम्रपान थांबवा — ऑक्सिजन पुरवठ्यावर परिणाम टाळा

*टाळावे:*
• जास्त मीठ व ट्रान्स फॅट्स — सूज व धमनी कठीण होते
• अचानक अति-व्यायाम — झडपा अडथळ्यामुळे बेशुद्धीची शक्यता
• उपचार उशीर — कायमस्वरूपी बदलाचा धोका
• जंतूसंसर्ग दुर्लक्ष — Endocarditisचा धोका

Heart valves ensure unidirectional blood flow. Stenosis increases afterload, regurgitation causes volume overload — ultimately leading to pulmonary congestion and heart failure if untreated.

*Symptoms:*
• Dyspnea on exertion (reduced cardiac output)
• Angina (myocardial oxygen mismatch)
• Edema in legs (venous congestion)
• Syncope / dizziness (reduced brain perfusion)
• Palpitations — Atrial fibrillation common in valve disease

*Do’s:*
• Control hypertension, diabetes, cholesterol
• Periodic Echocardiography to monitor severity
• Lifestyle: daily walking, weight control
• Stop smoking — prevents vascular damage

*Don’ts:*
• High-salt, high-saturated-fat intake
• Heavy exertion with symptoms
• Ignoring early red flags (fatigue, swelling)
• Skipping cardiac follow-ups — may lead to irreversible damage

वाल्व संकुचित (Stenosis) या लीक (Regurgitation) होने पर दिल पर दाब या मात्रा भार बढ़ता है, जिससे दिल की पंपिंग घटती है, फेफड़ों में सूजन होती है और समय पर उपचार न मिले तो दिल फेल होने लगता है।

*लक्षण :*
• मेहनत में सांस फूलना
• छाती में दबाव या दर्द
• पैरों में सूजन
• चक्कर/बेहोशी
• धड़कन अनियमित — Atrial fibrillation की संभावना

*क्या करें:*
• बीपी, शुगर, कोलेस्ट्रॉल कंट्रोल
• समय-समय पर इकोकार्डियोग्राफी
• रोजाना मध्यम व्यायाम, वजन नियंत्रण
• धूम्रपान पूरी तरह बंद

*क्या न करें:*
• नमक/अस्वस्थ वसा अधिक
• बिना सलाह भारी मेहनत
• बार-बार होने वाले दर्द/सूजन को नज़रअंदाज़
• इलाज टालना — स्थायी नुकसान संभव

*आपली सुरक्षितता आपल्या हातात — आजच निर्णय घ्या*

*वेळेपूर्वी ओळख = जीव वाचवण्याची संधी!*

03/12/2025

*ByHeart_Care 42 : Psychology tip*
Awareness•Knowledge•Implementation

*विषय : हृदय व ताण यांचे नाते (Stress & Heart Connection) Mind Health Stress and Mental support.*

ताण आल्यावर शरीरातील Cortisol आणि Adrenaline हे ताण-हॉर्मोन्स वाढतात. त्यामुळे Sympathetic Nervous System सक्रिय होते आणि शरीर Fight-or-Flight स्थितीत जाते.

परिणामी —
हृदयाचे ठोके वाढणे, रक्तवाहिन्या आकुंचन पावणे, रक्तदाब वाढणे, हृदयाला अधिक ऑक्सिजन लागणे व रक्तप्रवाहात अडथळे निर्माण होणे सुरू होते.
दीर्घकाळ असा ताण राहिल्यास रक्तवाहिन्यांच्या भिंती जाड होतात व हृदयविकार, High BP आणि Heart Attack चा धोका वाढतो.

*लक्षणे
• छातीत दडपण/गुडगुडणे
• हृदयाचे ठोके वाढणे
• श्वास लागणे
• हात-पाय थरथरणे
• अचानक घाम येणे
• डोके गरगरणे
• सतत थकवा
• झोपेची बिघडण

*करावे
• रोज 30 मिनिटे चालणे/योगा/प्राणायाम
• वेळेवर व पुरेशी झोप
• ताण कमी करणारे छंद
• कुटुंबाशी/मित्रांशी बोलणे
• पौष्टिक आहार

*टाळावे
• सततचा ताण आणि अतिविचार
• धूम्रपान, दारू, जास्त चहा-कॉफी
• जंक फूड व जास्त मीठ
• उशिरापर्यंत जागरण

Chronic stress triggers Cortisol & Adrenaline release →
↑ Blood Pressure • ↑ Heart Rate • Narrowed arteries → Higher Heart Disease risk

*Symptoms
• Chest pressure/heaviness
• Fast heartbeat
• Breathlessness
• Excess sweating
• Trembling
• Fatigue & poor sleep
• Dizziness

*Do’s:*
• Daily exercise & relaxation
• Social support — share feelings
• Hydration & healthy diet
• Maintain sleep schedule

*Don’ts:*
• Chronic stressful triggers
• Smoking, alcohol, excess caffeine
• Junk foods & salty snacks
• Ignoring warning signs

तनाव बढ़ने पर शरीर में Cortisol/Adrenaline बढ़ते हैं जिससे दिल पर दबाव बढ़ता है और हृदय रोग का खतरा बढ़ता है।

*लक्षण
• सीने में दबाव
• सांस फूलना
• तेज धड़कन
• पसीना
• हाथ-पांव कांपना
• चक्कर
• नींद में कमी
• थकावट

*क्या करें:*
• योग, प्राणायाम, टहलना
• समय पर सोना
• परिवार/दोस्तों से जुड़ना
• हेल्दी भोजन

*क्या न करें:*
• तनाव बढ़ाने वाली आदतें
• धूम्रपान/शराब/अधिक कॉफी
• जंक फूड
• देर रात तक जागना

*आपली सुरक्षितता आपल्या हातात — आजच निर्णय घ्या*

वेळेपूर्वी ओळख = जीव वाचवण्याची संधी!

02/12/2025

*ByHeart_Care 41 : Nutrition / Diet tip*
Awareness•Knowledge•Implementation

*विषय — चांगले फॅट्स vs वाईट फॅट्स (Healthy Fats vs Bad Fats)*

मानव शरीराला फॅट्सची गरज असते. योग्य फॅट्स घेतल्याने हृदय मजबूत राहते; चुकीचे फॅट्स रक्तवाहिन्यांमध्ये ब्लॉकेज वाढवतात व हृदयविकाराचा धोका वाढवतात.

*लक्षणांशी संबंध*
वाईट फॅट्समुळे वजन वाढणे, कोलेस्ट्रॉल जास्त होणे, छातीमध्ये जळजळ, थकवा वाढणे अशा समस्या दिसतात.

*करावे:*
• शेंगदाणे, बदाम, अक्रोड
• ऑलिव्ह ऑईल, फ्लॅक्ससीड ऑईल
• फॅटी फिश (Omega-3)
• अवोकॅडो, तीळ, भोपळ्याच्या बिया

*टाळावे:*
• तळलेले पदार्थ
• ट्रान्स फॅट्स (बिस्किट, केक, पेस्ट्री, फ्रेंच फ्राइज)
• जास्त बटर, तूप, क्रीम
• जंक फूड व पॅकेज्ड स्नॅक्स

Consuming the right fats keeps your heart healthy and arteries flexible. Bad fats can increase cholesterol, promote plaque build-up, and raise the risk of heart attack.

*Do’s:*
• Choose Omega-3 rich foods
• Use limited cold-pressed oils
• Prefer home-cooked meals
• Include nuts & seeds daily

*Don’ts:*
• Avoid deep-fried & street junk
• Reduce packed snacks with trans fats
• Don’t overuse butter & cream
• Avoid repeated oil frying

अयोग्य फॅट्स रक्तात कोलेस्ट्रॉल वाढवतात आणि हृदयविकाराला आमंत्रण देतात. योग्य फॅट्स शरीराला ऊर्जा आणि हृदय संरक्षण देतात.

*क्या करें:*
• मेवा, बीज, मछली शामिल करें
• सीमित मात्रा में हेल्दी ऑयल उपयोग करें
• घर का ताज़ा खाना प्राथमिकता दें
• हफ़्ते में 2–3 बार हेल्दी फैट्स

*क्या न करें:*
• तला हुआ, जंक फूड कम करें
• ट्रांस फैट वाले स्नैक्स से दूर रहें
• बार-बार तेल गरम न करें
• ज़्यादा बटर/क्रीम न लें

*आपली सुरक्षितता आपल्या हातात — आजच निर्णय घ्या*

वेळेपूर्वी ओळख = जीव वाचवण्याची संधी!

01/12/2025

*ByHeart_Care 40 : Health tip*
Awareness•Knowledge•Implementation

*विषय – हृदयविकाराचा झटका (Myocardial Infarction) Heart Attack (Silent Killer)*

हृदयाला रक्तपुरवठा करणाऱ्या रक्तवाहिनीत अचानक अडथळा आल्यास हृदयाच्या स्नायूंना ऑक्सिजन कमी मिळतो व झटका येतो. हा झटका “सायलेंट”ही येऊ शकतो — विशेषतः डायबेटीस असलेल्या व्यक्तींमध्ये.

*लक्षणे
• छातीत वेदना किंवा दडपण
• वेदना खांदा/जबडा/पाठीपर्यंत
• श्वास घेण्यास त्रास
• थंड घाम, चक्कर

*करावे
• वेदना सुरू झाल्या क्षणी मदत घ्या
• BP, शुगर नियमित तपासा
• डॉक्टरांनी सांगितल्यास Aspirin घ्या

*टाळावे
• वेदना दुर्लक्ष करू नका
• धूम्रपान, जास्त मीठ-तेल

A heart attack occurs when blood flow to heart muscles is blocked. Silent attacks are common in diabetes.

*Symptoms:*
• Chest discomfort or pressure
• Pain radiating to left arm/neck/back
• Breathlessness, sweating
• Dizziness, sudden fatigue

*Do’s:*
• Seek emergency medical help
• Keep BP, sugar & cholesterol in control
• Know emergency numbers

*Don’ts:*
• Don’t wait or self-treat
• No smoking, no excess salt/oil

दिल की रक्त वाहिका ब्लॉक होने पर हार्ट अटैक होता है। कई बार बिना तेज़ संकेतों के — खासकर डायबिटीज़ में।

*लक्षण
• सीने में दर्द/भारीपन
• कंधे/जबड़े/पीठ में दर्द
• सांस फूलना, ठंडा पसीना
• चक्कर

*क्या करें
• तुरंत मेडिकल सहायता लें
• BP व शुगर कंट्रोल रखें

*क्या न करें
• दर्द को हल्के में न लें
• धूम्रपान, ज़्यादा नमक/तेल न लें

*🛡️ आपली सुरक्षितता आपल्या हातात — आजच निर्णय घ्या*

वेळेपूर्वी ओळख = जीव वाचवण्याची संधी!

30/11/2025

ByHeart_Care 39 : Health Story
Awareness • Knowledge • Implementation

“कधी कधी सर्व काही व्यवस्थित दिसतं… पण लक्षणं नसणं म्हणजे शरीर निरोगीच आहे असा अर्थ नसतो.”

वेदांतला नेहमी वाटायचं की तो पूर्णपणे ठीक आहे.
दिवसभर काम, जबाबदाऱ्या, न थकवा, न कोणतीही वेदना—म्हणजे शरीर निरोगी.
शांत शरीर म्हणजे काळजीचं काही कारण नाही… अशी त्याची समजूत.

परंतु शरीरातील बदल अनेकदा निःशब्दपणे सुरू असतात.
गेल्या काही महिन्यांपासून वेदांतच्या शरीरात मूक दाह वाढत होता.
रक्तदाब हळूहळू चढत होता, कोलेस्ट्रॉल साचत होतं,
आणि थायरॉइडचं संतुलन हलकेच बिघडत होतं—
सगळं शांतपणे, कोणतीही चिन्हं न देता.

एके रात्री अचानक छातीत जडपणा, हात सुन्न होणे आणि श्वास घेण्यास त्रास सुरू झाला.
घरच्यांची घाबरगुंडी उडाली.
वेदांतला तातडीने रुग्णालयात दाखल करावं लागलं.

तपासण्या झाल्यावर डॉक्टर शांत आवाजात म्हणाले,
“वेदांत, ही समस्या एका दिवसाची नाही.
तुमच्या शरीरात काही महिन्यांपासून बदल होत होते.
लक्षणं नसणं म्हणजे शरीर पूर्णपणे निरोगी आहे असं नसतं.
वेळीच फुल बॉडी तपासणी झाली असती, तर आजची परिस्थिती एवढी कठीण झाली नसती.”

रिपोर्टमध्ये स्पष्ट दिसत होतं—
वाढलेला रक्तदाब, वाढलेलं कोलेस्ट्रॉल, ताणामुळे वाढलेले हार्मोन्स,
आणि थायरॉइडच्या सुरुवातीच्या समस्या.

वेदांत हतबंब झाला.
तो स्वतःला निरोगी समजत होता… परंतु शरीर आतून वेगळंच सत्य सांगत होतं.

डिस्चार्ज घेताना त्याच्या चेहऱ्यावर दोन गोष्टी स्पष्ट दिसत होत्या—
कुटुंबाबद्दलची काळजी आणि वेळेत उपचार मिळाल्याची कृतज्ञता.

तो शांतपणे म्हणाला,
“दरवर्षीची तपासणी म्हणजे खर्च नाही…
ती माझ्या आणि माझ्या कुटुंबाच्या सुरक्षिततेची हमी आहे.
ही चूक मी पुन्हा कधी करणार नाही.”

त्या रात्रीनं वेदांतला एक महत्त्वाचा धडा शिकवला—
शरीर शांत असलं तरी त्याची नियमित तपासणी आणि काळजी घेणं हीच खरी जबाबदारी.

29/11/2025

*ByHeart_Care : 38 Health tip*
Awareness • Knowledge • Implementation

*विषय – स्तनाचा कर्करोग (Breast Cancer)*

स्तनातील पेशी अनियंत्रित वाढू लागल्यास कर्करोग तयार होतो. सुरुवातीला कोणतीही स्पष्ट लक्षणं नसतात, त्यामुळे वेळेपूर्वी तपासणी महत्त्वाची. हा आजार महिलांमध्ये सर्वाधिक आढळणाऱ्या कर्करोगांपैकी एक आहे.

*लक्षण:*
• गाठ, सूज किंवा स्तनाच्या आकारात बदल
• बगल भागात वेदना किंवा सूज
• निप्पलमध्ये बदल किंवा स्त्राव
• त्वचेत खडबडीत बदल किंवा खोलगटपणा

*करावे:*
✓ वर्षातून एकदा तपासणी
✓ 40+ महिला: नियमित मॅमोग्राफी
✓ धूम्रपान व तंबाखू टाळणे
✓ व्यायाम आणि वजन नियंत्रण

*टाळावे:*
✗ हार्मोनल औषधांचा अविचार वापर
✗ जाडी वाढण्यास कारणीभूत सवयी
✗ Lump / discharge दुर्लक्ष करणे

Breast cancer develops when cells grow abnormally in breast tissue. Early detection can significantly reduce risk and save life.

*Symptoms:*
• Lump, swelling or shape change
• Pain in armpit or breast
• Ni**le discharge or inversion
• Skin changes (dimpling, redness)

*Do’s:*
✓ Annual checkups
✓ Mammography after 40 yrs
✓ Maintain healthy weight
✓ Breast self-examination monthly

*Don’ts:*
✗ Ignoring early symptoms
✗ Smoking / alcohol excess
✗ Late response to warning signs

स्तनातील पेशींमध्ये अनियंत्रित बदल झाल्यास कर्करोग निर्माण होतो. सुरुवातीच्या टप्प्यात तो शांत राहतो, म्हणून तपासणी गरजेची.

*लक्षण:*
• स्तनात गाठ / सूज
• निप्पलमधून स्त्राव
• आकार/त्वचेतील बदल
• वेदना सतत जाणवणे

*क्या करें:*
✓ नियमित तपासणी
✓ हेल्दी लाइफस्टाइल
✓ 40 वर्षांनंतर Mammography

*क्या न करें:*
✗ लक्षणं दुर्लक्षित
✗ तंबाखू / शराब सेवन
✗ स्वतः उपचार

*📌आपली सुरक्षितता आपल्या हातात — आजच निर्णय घ्या*

वेळेपूर्वी ओळख = जीव वाचवण्याची संधी!
Share करा — एखाद्या बहिणीचा जीव वाचू शकतो!

28/11/2025

*ByHeart_Care : 36 Health tip*
Awareness•Knowledge•Implementation

*विषय – फॅटी लिव्हर (Non-Alcoholic Fatty Liver Disease – NAFLD)*

यकृतामध्ये अतिरिक्त चरबी जमा होऊ लागते. इंसुलिन प्रतिकार वाढतो व चरबीचे प्रमाण 5–10% पेक्षा जास्त झाले की Stage 1 Fatty Liver. अवस्थेचे उपचार न केल्यास Steatohepatitis → Fibrosis → Cirrhosis → Liver Failure पर्यंत धोका वाढतो.

*• लक्षणे (सुरुवातीस बहुतेक वेळा लक्षणे नसतात)*
थकवा व अशक्तपणा
पोटाच्या उजव्या बाजूस जडपणा
भूक मंदावणे
लवकर पोट फुगणे
यकृताचे सूजणे (Advanced cases)

*• करावे*
वजन नियंत्रण (दरमहा 1–2 kg कमी)
नियमित व्यायाम
फळे, भाज्या, पूर्ण धान्यांचा आहार
Diabetes व Cholesterol नियंत्रण
दर 6 महिन्यांनी LFT + USG Abdomen तपासणी

*• टाळावे*
जास्त साखर व तळलेले पदार्थ
Madya Sevana
निष्क्रीय जीवनशैली Fast food व Soft drinks

Fat accumulation in the liver due to metabolic dysfunction.
Progression risk → Steatosis → NASH → Fibrosis → Cirrhosis.
Strongly associated with Obesity, Diabetes, Dyslipidemia.

*• Symptoms*
Mostly silent initially
Chronic fatigue
Abdominal heaviness
Loss of appetite
Ascites in advanced stage

*• Do’s*
Weight reduction
Liver-protective diet
Regular Exercise & Monitoring
Control of sugar and lipids

*• Don’ts*
Sugary beverages
Alcohol
Processed & fried food
Sedentary lifestyle

यकृत में चर्बी जमा होने लगती है।
समय रहते इलाज न मिलने पर NASH → सिरोसिस → लीवर फेलियर का जोखिम बढ़ता है।

*• लक्षण*
थकान
पेट में भारीपन
भूख कम लगना
पेट फूलना

*• क्या करें*
वजन नियंत्रण
हेल्दी डाइट + नियमित व्यायाम
LFT व USG Abdomen समय-समय पर

*• क्या न करें*
फास्ट फूड
अधिक चीनी व तले पदार्थ
शराब का सेवन

*📌आपली सुरक्षितता आपल्या हातात — आजच निर्णय घ्या :*

आपल्या यकृताला गुपचूप बिघडू देऊ नका!
आजच तपासणी सुरू करा — LFT आणि पोटाचा अल्ट्रासाऊंड करून घ्या.
वेळेपूर्वी ओळख = जीव वाचवण्याची संधी!

27/11/2025

*डायबेटिस नियंत्रण !*

🔬 HbA1c हे हिमोग्लोबिनच्या ग्लायकेशनचे मोजमाप असून मागील 8-12 आठवड्यांतील *सरासरी* ग्लायसेमिक कंट्रोल दर्शवते.

ही चाचणी डायबेटिसचे निदान, औषधांचा परिणाम, आणि दीर्घकालीन गुंतागुंतींचा रिस्क प्रेडिक्शन यासाठी अत्यंत महत्त्वाची आहे.

बायहार्ट पाथलॅब्स येथे HbA1c तपासणी HPLC या पद्धतीत उच्च संवेदनशीलता व अचूकतेने केली जाते फक्त 484 मध्ये.

📍 *सेक्टर 18 | 22 | 36 कामोठे*
📍 सेक्टर 1, करंजाडे.

27/11/2025

*ByHeart_Care : 35 Health tip*
Awareness•Knowledge•Implementation

विषय – कोलेस्ट्रॉल Cholesterol

कोलेस्ट्रॉल ही यकृतामध्ये तयार होणारी व रक्तातून प्रवाहित होणारी वसामय द्रव्ये आहेत. HDL (चांगले) व LDL (वाईट) अशी त्यांची विभागणी आहे. LDL प्रमाण जास्त वाढल्यास रक्तवाहिन्यांच्या भिंतींमध्ये चरबीचे थर (Atherosclerotic Plaque) जमू लागतात व रक्तप्रवाह कमी होऊन हृदयविकार (Coronary Artery Disease) आणि स्ट्रोकचा धोका वाढतो.

*• लक्षणे (अनेकदा लक्षणे नसतात — म्हणूनच धोकादायक)*
छातीत दडपण / असह्य वेदना
श्वास घेण्यास त्रास
अत्याधिक थकवा व चक्कर
हात-पाय सुन्न होणे, बोलण्यात अडचण (स्ट्रोक संकेत)
कधी-कधी त्वचेवर Xanthoma (चरबीचे डाग)

*• करावे*
ओमेगा–३ समृद्ध आहार, भाज्या, पूर्ण धान्य
दररोज 30–45 मिनिटे कार्डिओ व्यायाम
नियमित Lipid Profile चाचणी
वजन, साखर, रक्तदाब नियंत्रण

*• टाळावे*
Trans Fat व Saturated Fat जास्त असलेले पदार्थ
धूम्रपान, जास्त मद्यपान
ताण, निष्क्रीय जीवनशैली

Cholesterol is a lipid essential for cell membranes and hormone synthesis. Excess LDL leads to Atherosclerosis, narrowing arteries and increasing risk of Heart Attack & Stroke. HDL helps remove excess cholesterol — hence keeping a healthy LDL/HDL ratio is critical.

*• Symptoms*
Chest tightness, exertional breathlessness
Fatigue, palpitations
Neurological deficit episodes (TIA/Stroke warning)
Often asymptomatic until major event

*• Do’s*
Mediterranean / heart-healthy diet
Aerobic exercise 5 days/week
Monitor Lipid Profile every 6–12 months
Follow medical therapy when advised (Statins etc.)

*• Don’ts*
Avoid processed, deep-fried, bakery fats
No smoking / limit alcohol
Avoid prolonged stress and sedentary lifestyle

कोलेस्ट्रॉल का स्तर बढ़ने पर धमनियों में प्लाक जमा होता है, जिससे हार्ट अटैक और स्ट्रोक का खतरा कई गुना बढ़ जाता है।

*• लक्षण*
सीने में दबाव व दर्द
सांस फूलना
अचानक थकान/चक्कर
हाथ-पैर सुन्न, बोलने में कठिनाई
(अक्सर कोई लक्षण नहीं)

*• क्या करें*
हेल्दी फैट्स + रोज़ाना व्यायाम
वजन और शुगर नियंत्रण
लिपिड प्रोफाइल नियमित

*• क्या न करें*
तला-भुना व जंक फूड
धूम्रपान व शराब
तनाव और कम सक्रियता

*📌आपली सुरक्षितता आपल्या हातात, निरोगी जीवनासाठी आजचा निर्णय घ्या :*

आपल्या हृदयाचं रक्षण आजच सुरू करा!
लिपिड प्रोफाईल चाचणी करून आपला कोलेस्ट्रॉल तपासा.
वेळेपूर्वी ओळख = जीव वाचवण्याची संधी!

26/11/2025

ByHeart_Care : Health tip

Awareness•Knowledge•Implementation

विषय – PCOD PCOS यातील फरक

*१) रोग निर्माण होण्याची प्रक्रिया*
PCOD – अंडाशयांमध्ये अनेक अपूर्ण परिपक्व अंडकोष तयार होतात; ही मुख्यतः अंडाशयाच्या कार्यातील बिघाडामुळे निर्माण होणारी अवस्था.
PCOS – ही संपूर्ण शरीरातील अंतःस्रावी व चयापचयाशी संबंधित गंभीर व्याधी असून शरीरात साखरेचे शोषण कमी होणे आणि पुरुषी संप्रेरकांची वाढ ही तिची मुख्य वैशिष्ट्ये.

*२) संप्रेरकांमधील असमतोल*
PCOD – स्त्री संप्रेरकांमधील असमतोल सौम्य; पुरुषी संप्रेरकांचे प्रमाण बहुतांश वेळा सामान्य.
PCOS – स्त्री संप्रेरकांमध्ये मोठ्या प्रमाणात गडबड; पुरुषी संप्रेरक जास्त प्रमाणात वाढलेले.

*३) अंडोत्सर्जनावर होणारा परिणाम*
PCOD – अंडोत्सर्जन कधी होते, कधी होत नाही; पण पूर्णपणे थांबत नाही.
PCOS – अंडोत्सर्जन बहुतेक वेळा थांबलेले आढळते, त्यामुळे गर्भधारणेवर मोठा परिणाम होतो.

*४) शरीरातील साखरेच्या शोषणातील प्रतिकार*
PCOD – कमी किंवा सौम्य स्वरूपात.
PCOS – ही स्थिती निर्माण होण्यामागील प्रमुख कारणांपैकी एक; प्रतिकार जास्त प्रमाणात.

*५) चयापचयाशी संबंधित धोके*
PCOD – दीर्घकालीन चयापचयी धोका तुलनेने कमी.
PCOS – शरीरातील चरबी, साखर आणि रक्तातील चरबीयांचे प्रमाण बिघडण्याचा धोका जास्त.

*६) पुरुषी संप्रेरकांशी संबंधित दिसणारे बदल*
PCOD – चेहऱ्यावर पुरळ, शरीरावर केस वाढणे ही लक्षणे कमी प्रमाणात.
PCOS – पुरुषी संप्रेरक वाढल्यामुळे पुरळ, शरीरावर केस वाढणे आणि केस गळणे अधिक प्रमाणात.

*७) अंडाशयांचे प्रतिमांकन (अल्ट्रासाऊंड स्वरूप)*
PCOD – अंडाशयांमध्ये अनेक लहान अंडकोष दिसतात, आतील ऊतकांत विशेष वाढ नसते.
PCOS – अंडाशयांच्या काठावर ओळीने अंडकोष दिसतात आणि आतील ऊतकांचा आकार वाढलेला आढळतो.

*८) मासिक पाळीत होणारा बदल*
PCOD – कधीकधी पाळी उशिरा येते किंवा चक्र अनियमित होते.
PCOS – पाळी बराच काळ न येणे किंवा खूप अनियमित होणे सामान्य.

*९) शरीरातील सूज (दाह)*
PCOD – दाह फारसा दिसत नाही.
PCOS – शरीरात सतत सौम्य पण कायम राहणारा दाह आढळतो.

*१०) दीर्घकालीन आरोग्य परिणाम*
PCOD – योग्य आहार, वजन नियंत्रण आणि दिनचर्या सुधारल्यास स्थिती सहज सुधारू शकते; गर्भधारणेवर मोठा परिणाम नसतो.
PCOS – दीर्घकालीन वंध्यत्वाचा धोका, चयापचयातील बिघाड आणि हृदयाचे विकार वाढण्याची शक्यता अधिक.

1) Disease Development Process
PCOD – Many immature follicles form in the ovaries; this mainly occurs due to dysfunction in ovarian activity.
PCOS – A serious endocrine and metabolic disorder affecting the entire body, characterized by reduced glucose uptake and increased male hormones.

2) Hormonal Imbalance
PCOD – Mild imbalance in female hormones; male hormone levels usually remain normal.
PCOS – Major disturbance in female hormones; male hormones significantly elevated.

3) Effect on Ovulation
PCOD – Ovulation occurs irregularly; sometimes it happens, sometimes it doesn’t, but it does not stop completely.
PCOS – Ovulation is mostly absent, significantly affecting fertility.

4) Insulin Resistance
PCOD – Mild or minimal insulin resistance.
PCOS – One of the major causes of the condition; insulin resistance is markedly high.

5) Metabolic Risks
PCOD – Long-term metabolic risk is comparatively low.
PCOS – Higher risk of disturbances in fat, sugar, and lipid levels in the body.

6) Signs Related to Androgens
PCOD – Pimples and unwanted hair growth appear in mild intensity.
PCOS – Due to increased male hormones, acne, excessive hair growth, and hair thinning are more common.

7) Ovarian Imaging (Ultrasound Features)
PCOD – Multiple small follicles are seen in the ovaries; no significant increase in the inner ovarian tissue.
PCOS – Follicles appear arranged in a row on the outer edge of the o***y, with increased thickness of inner ovarian tissue.

8) Menstrual Cycle Changes
PCOD – Occasionally delayed periods or slightly irregular cycles.
PCOS – Periods may be absent for long durations or highly irregular.

9) Body Inflammation
PCOD – Very little inflammation.
PCOS – Persistent low-grade inflammation is commonly present.

10) Long-term Health Impact
PCOD – Improves well with proper diet, weight control, and lifestyle; fertility is usually not severely affected.
PCOS – Higher risk of infertility, metabolic disturbances, and heart-related diseases in the long term.

१) रोग बनने की प्रक्रिया
PCOD – अंडाशय में कई अधपके फॉलिकल्स बनते हैं; यह मुख्यतः अंडाशय के कार्य में गड़बड़ी के कारण होता है।
PCOS – यह पूरे शरीर से जुड़ा गंभीर अंतःस्रावी और चयापचयी विकार है, जिसमें शरीर में शर्करा का अवशोषण कम हो जाता है और पुरुष हार्मोन बढ़ जाते हैं।

२) हार्मोनल असंतुलन
PCOD – स्त्री हार्मोनों में हल्का असंतुलन; पुरुष हार्मोन सामान्य रहते हैं।
PCOS – स्त्री हार्मोनों में बड़ा असंतुलन; पुरुष हार्मोन अधिक मात्रा में बढ़े हुए।

३) अंडोत्सर्जन पर प्रभाव
PCOD – ओव्यूलेशन कभी होता है, कभी नहीं होता; लेकिन पूरी तरह बंद नहीं होता।
PCOS – ओव्यूलेशन अधिकांश समय बंद रहता है, जिससे गर्भधारण पर बड़ा प्रभाव पड़ता है।

४) इंसुलिन प्रतिरोध
PCOD – कम या हल्का इंसुलिन प्रतिरोध।
PCOS – यह इस स्थिति का एक प्रमुख कारण है; प्रतिरोध अधिक मात्रा में पाया जाता है।

५) चयापचय संबंधी जोखिम
PCOD – दीर्घकालिक चयापचय जोखिम कम।
PCOS – शरीर में वसा, शर्करा और लिपिड स्तरों में गड़बड़ी का जोखिम अधिक।

६) पुरुष हार्मोन से जुड़े लक्षण
PCOD – मुंहासे और शरीर पर बाल कम मात्रा में।
PCOS – पुरुष हार्मोन बढ़ने से मुंहासे, अत्यधिक बाल और बाल झड़ना अधिक देखा जाता है।

७) अंडाशय का अल्ट्रासाउंड स्वरूप
PCOD – अंडाशय में कई छोटे फॉलिकल्स दिखाई देते हैं; आंतरिक ऊतक में विशेष वृद्धि नहीं होती।
PCOS – अंडाशय के किनारों पर फॉलिकल्स एक लाइन में दिखाई देते हैं और आंतरिक ऊतक मोटा दिखता है।

८) मासिक धर्म में बदलाव
PCOD – कभी-कभी माहवारी देर से आती है या थोड़ी अनियमित होती है।
PCOS – माहवारी लंबे समय तक न आना या बहुत अनियमित होना आम है।

९) शरीर में सूजन (इन्फ्लेमेशन)
PCOD – सूजन बहुत कम।
PCOS – शरीर में लगातार हल्की लेकिन स्थायी सूजन पाई जाती है।

१०) दीर्घकालिक स्वास्थ्य प्रभाव
PCOD – सही आहार, वजन नियंत्रण और दिनचर्या सुधारने से स्थिति आसानी से सुधरती है; प्रजनन पर बड़ा असर नहीं पड़ता।
PCOS – बांझपन का खतरा, चयापचय विकार और हृदय रोगों का जोखिम अधिक रहता है।

24/11/2025

*ByHeart_Care : Health tip*

Awareness • Knowledge • Implementation

विषय – हार्मोनल असंतुलन आणि PCOS (Polycystic O***y Syndrome)

PCOS हा हार्मोनल असंतुलनामुळे होणारा विकार आहे ज्यामध्ये अंडाशयातील हॉर्मोन्सची पातळी बदलते. त्यामुळे मासिक पाळी अनियमित होणे, वजन वाढणे, अ‍ॅक्ने, पोटाभोवती चरबी, थकवा आणि केस गळणे अशी लक्षणे दिसू शकतात. PCOS ही केवळ पाळीची समस्या नसून इन्सुलिन रेझिस्टन्स, हॉर्मोन बॅलन्स, मेटाबॉलिक हेल्थ आणि मानसिक ताण यांवरही थेट परिणाम करणारी स्थिती आहे. योग्य आहार, नियंत्रित जीवनशैली आणि नियमित मॉनिटरिंगने PCOS प्रभावीपणे नियंत्रणात ठेवता येतो.

*करावे*
– दररोज 10–15 मिनिटे सकाळचा सूर्यप्रकाश घेणे (Vitamin D हार्मोनल बॅलन्ससाठी अत्यंत महत्वाचा)
– इन्सुलिन नियंत्रण करणारे पदार्थ—मेथी पाणी, दालचिनी, भिजवलेले बदाम
– प्रत्येक जेवणात 20–25 ग्रॅम प्रोटीन ठेवणे (भूक कमी, वजन नियंत्रण)
– लो-इम्पॅक्ट व्यायाम—Brisk walk, Pilates, Yoga (PCOS मध्ये ओव्हर-एक्सरसाइज उलट नुकसान करू शकते)
– मासिक पाळी ट्रॅकिंग करणे (लक्षणांची दिशा समजते)

*टाळावे*
– नाश्ता स्किप करणे (इन्सुलिन स्पाइक वाढवतो)
– दिवसाला 3 पेक्षा जास्त चहा/कॉफी
– झोपेच्या अगदी आधी उशीरा खाणे
– वारंवार पाळी ढकलण्याच्या गोळ्या घेणे
– सतत तणावाखाली राहणे आणि जास्त विचार करणे

PCOS is caused by hormonal imbalance, where ovarian hormones fluctuate and affect periods, weight, skin, hair, and overall metabolism. It is strongly linked to insulin resistance and stress levels. With the right nutrition, mindful exercise, sleep hygiene, and constant monitoring, PCOS can be effectively managed.

*Do’s:*
– Take 10–15 minutes of morning sunlight daily for Vitamin D
– Add insulin-friendly foods like fenugreek water, cinnamon, soaked almonds
– Include 20–25 g protein in each meal
– Prefer low-impact exercises such as walking, yoga, pilates
– Track your period cycle and symptoms regularly

*Don’ts:*
– Don’t skip breakfast
– Avoid excess tea/coffee (over 3 cups)
– Avoid late-night meals
– Don’t use period-postponing pills frequently
– Don’t stay in prolonged stress phases

PCOS हार्मोन असंतुलन के कारण होता है, जिसमें अंडाशय के हॉर्मोन बदलते हैं और माहवारी अनियमित, वजन बढ़ना, मुंहासे, पेट पर चर्बी, थकान और बाल झड़ना जैसी समस्याएँ बढ़तात. यह केवल पीरियड की समस्या नहीं बल्कि इंसुलिन, मेटाबॉलिज़्म और तनाव से भी जुड़ा होता है. सही आहार, उचित व्यायाम और अच्छी नींद से PCOS काफी हद तक नियंत्रित रहता है।

*क्या करें*
– रोज 10–15 मिनट सुबह की धूप लें (Vitamin D महत्वपूर्ण)
– इंसुलिन नियंत्रित करने वाले खाद्य पदार्थ—मेथी पानी, दालचिनी, भिगे बादाम
– हर भोजन में 20–25 ग्राम प्रोटीन रखें
– लो-इम्पैक्ट एक्सरसाइज—वॉकिंग, योग, पिलाटेस
– अपने पीरियड्स और लक्षणों का रिकॉर्ड रखें

*क्या न करें*
– नाश्ता न छोड़ें
– दिन में 3 से ज्यादा चाय/कॉफी
– देर रात भारी भोजन
– बार-बार पीरियड आगे बढ़ाने की गोलियाँ
– लगातार तनाव में रहना

24/11/2025

ByHeart_Care : Health tip
Awareness • Knowledge • Implementation

विषय – हार्मोनल असंतुलन आणि PCOD (Polycystic O***y Disease)

हार्मोनल असंतुलनामुळे PCOD होते. यामध्ये अंडाशयातील हॉर्मोन्सची पातळी बदलते, ज्यामुळे मासिक पाळी विस्कळीत होणे, वजन वाढणे, अ‍ॅक्ने, केस गळणे यासारख्या समस्या उद्भवतात.

करावे: संतुलित आहार (फळे, भाज्या, संपूर्ण धान्य), नियमित व्यायाम (चालणे, योग, स्ट्रेंथ ट्रेनिंग), पुरेशी झोप (7–8 तास), ताण कमी करण्यासाठी ध्यान किंवा श्वासोच्छ्वासाचे व्यायाम.
टाळावे: जास्त साखर व प्रोसेस्ड फूड, तळलेले/तेलकट पदार्थ, अनियमित झोप, ताणपूर्ण जीवनशैली.

Hormonal imbalance can lead to PCOD, where ovarian hormone levels fluctuate, causing irregular periods, weight gain, acne, and hair thinning.

Do’s: Eat a balanced diet (fruits, vegetables, whole grains), exercise regularly (walking, yoga, strength training), get 7–8 hours of sleep, practice stress management (meditation or breathing exercises).
Don’ts: Avoid excess sugar & processed foods, limit fried/oily foods, maintain regular sleep, manage stress.

हार्मोनल असंतुलन से PCOD हो सकता है, जिसमें अंडाशय के हॉर्मोन असंतुलित होते हैं, जिससे मासिक चक्र अनियमित, वजन बढ़ना, मुंहासे, बाल झड़ना जैसी समस्याएँ होती हैं।

क्या करें: संतुलित आहार (फल, सब्ज़ियाँ, साबुत अनाज), नियमित व्यायाम (चलना, योग, स्ट्रेंथ ट्रेनिंग), 7–8 घंटे नींद, तनाव प्रबंधन (ध्यान या श्वास-प्रश्वास अभ्यास)।
क्या न करें: अधिक चीनी और प्रोसेस्ड फ़ूड, तला/तेलिया खाना, अनियमित नींद, तनावपूर्ण जीवनशैली।

ByHeart PathLabs

04/12/2025

03/12/2025

02/12/2025

01/12/2025

30/11/2025

29/11/2025

28/11/2025

27/11/2025

27/11/2025

26/11/2025

24/11/2025

24/11/2025

Address

Telephone

Website

Alerts

Contact The Practice

Shortcuts

Share

Category