09/10/2025
सुवर्ण प्राशन संस्कार
सुवर्ण प्राशन हा आयुर्वेदातील एक महत्त्वाचा संस्कार आहे, ज्यामध्ये 'सुवर्ण' (सोने) आणि 'प्राशन' (सेवन) या संस्कृत शब्दांचा अर्थ आहे. लहान मुलांची प्रतिकारशक्ती, बौद्धिक क्षमता, स्मरणशक्ती आणि शारीरिक विकास वाढवण्यासाठी हा संस्कार केला जातो. यामध्ये सोन्याची भस्म, मध, तसेच ब्राह्मी आणि शंखपुष्पी यांसारख्या औषधी वनस्पती एकत्र करून मुलाला दिले जातात. हा संस्कार विशेषतः पुष्य नक्षत्रावर किंवा दररोज सकाळी दिला जातो आणि जन्मापासून ते १६ वर्षांपर्यंतच्या मुलांसाठी शिफारस केली जाते.
सुवर्ण प्राशन संस्काराची पद्धत
या प्रक्रियेत सोन्याचे भस्म, मध आणि ब्राह्मी व शंखपुष्पीसारख्या औषधी वनस्पतींचे मिश्रण तयार केले जाते.
हे मिश्रण 'लेहन' (चाटून किंवा चाटवून खाणे) या स्वरूपात दिले जाते.
हा संस्कार जन्मापासून ते १६ वर्षांपर्यंतच्या मुलांसाठी उपयुक्त आहे.
सुवर्ण प्राशन संस्काराचे फायदे
प्रतिकारशक्ती वाढवते:
हे मुलांची रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते, ज्यामुळे ते वारंवार होणाऱ्या आजारांपासून, जसे की सर्दी, खोकला आणि तापापासून सुरक्षित राहतात.
बौद्धिक विकास:
मुलांची बौद्धिक शक्ती, स्मरणशक्ती, आकलनशक्ती आणि विश्लेषणशक्ती सुधारते.
पचनशक्ती सुधारते:
सुवर्ण प्राशनामुळे पचनशक्ती सुधारते आणि पचनाशी संबंधित तक्रारी कमी होतात.
ऍलर्जीपासून संरक्षण:
हे मुलांना विविध प्रकारच्या ऍलर्जीपासून संरक्षण देते.
शारीरिक आणि मानसिक विकास:
हे मुलांच्या सर्वांगीण विकासासाठी, म्हणजेच शारीरिक, मानसिक आणि बौद्धिक विकासासाठी उपयुक्त आहे.
कधी द्यावे?
सुवर्ण प्राशन पुष्य नक्षत्रावर देणे शुभ मानले जाते, कारण पुष्य नक्षत्र हे सोन्याचे नक्षत्र मानले जाते.