14/11/2025
🌍 जागतिक मधुमेह दिवस – रुग्णांसाठी माहिती व मार्गदर्शन 🌍
“मधुमेहाची काळजी, आरोग्याकडे सुरक्षीत पाऊल”
मधुमेह (Diabetes) हा आज जगभरात जलद वाढणारा आजार असून भारतात प्रत्येक कुटुंबात किमान एक तरी व्यक्ती मधुमेहाने प्रभावित आढळते. योग्य माहिती, योग्य उपचार आणि योग्य जीवनशैली मिळाल्यास हा आजार नियंत्रणात ठेवणे पूर्णपणे शक्य आहे.
🔵 मधुमेह म्हणजे काय?
मधुमेह हा शरीरातील रक्तातील साखर (ग्लुकोज) वाढण्याचा आजार आहे. शरीरात इन्सुलिन नावाचे हार्मोन कमी पडणे किंवा त्याचे कार्य कमी होणे यामुळे हा आजार होतो.
मधुमेह मुख्यतः २ प्रकारचा असतो:
1️⃣ टाईप-1 मधुमेह – इन्सुलिनची पूर्ण कमतरता
2️⃣ टाईप-2 मधुमेह – शरीर इन्सुलिनला योग्य प्रतिसाद देत नाही (आपल्या देशात सर्वाधिक)
🔵 मधुमेहाची मुख्य लक्षणे
वारंवार लघवी होणे
जास्त तहान लागणे
सतत थकवा येणे
डोळे धूसर दिसणे
जखमा हळू भरून येणे
वजन कमी होणे
लक्षणे दिसल्यास तत्काळ ब्लड शुगर तपासणी करणे अत्यंत आवश्यक आहे.
🔵 मधुमेहामुळे कोणते धोके वाढतात?
मधुमेह नियंत्रित नसल्यास खालील गुंतागुंत होऊ शकते:
हृदयरोग आणि हार्ट अटॅक
किडनीचे आजार (मधुमेही नेफ्रोपॅथी)
न्यूरोपॅथी (पायातील मुंग्या, वेदना)
डोळ्यांचे आजार (रेटिनोपॅथी, अंधत्वाचा धोका)
पायांमध्ये जखमा, गँग्रीन
स्ट्रोक (मेंदूचा रक्तपुरवठा बंद होणे)
म्हणूनच मधुमेहाचे नियमित नियंत्रण करणे अत्यंत गरजेचे आहे.
💙 मधुमेह व्यवस्थापन – रुग्णांनी काय करावे?
1️⃣ औषधांचे नियमीत सेवन
डॉक्टरांनी सांगितलेले औषधे किंवा इन्सुलिन वेळेवर घ्या.
डोस चुकवू नका.
कोणतेही नवीन औषध घेण्यापूर्वी आपल्या फार्मासिस्ट किंवा डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
2️⃣ आहार नियंत्रण (Diet Control)
साखर, मिठाई, मैद्याचे पदार्थ टाळा.
प्लेट पद्धत वापरा –
🍃 ½ प्लेट भाज्या + ¼ प्लेट डाळ/प्रोटीन + ¼ प्लेट भाकरी/तांदूळ
दिवसातून 5–6 छोटे आहार घ्या.
भरपूर पाणी प्या.
3️⃣ नियमित व्यायाम
रोज 30–45 मिनिटे चालणे
योगा, प्राणायाम, हलका व्यायाम
वजन नियंत्रणात ठेवा
4️⃣ नियमित तपासण्या
ब्लड शुगर – आठवड्यातून 2–3 वेळा
HbA1c – 3 महिन्यांतून एकदा
किडनी टेस्ट, डोळ्यांची तपासणी – दरवर्षी
पायांची तपासणी (Foot Care) – दर महिन्याला
💊 मधुमेह व्यवस्थापनात फार्मासिस्टची महत्वपूर्ण भूमिका
फार्मासिस्ट म्हणजे तुमचा “Trusted Health Partner”
ते रुग्णांना खालील गोष्टींमध्ये मदत करतात:
✔ औषधांचे योग्य मार्गदर्शन
इन्सुलिन कसे घ्यायचे, पेन कसे वापरायचे, डोस कसा समजायचा याचे प्रशिक्षण.
✔ ब्लड शुगर मॉनिटरिंगचे मार्गदर्शन
ग्लुकोमीटर कसे वापरायचे, स्ट्रिप्सची काळजी, योग्य रिडींग मिळवण्यासाठी टिप्स.
✔ औषधांचे दुष्परिणाम व सुसंगती तपासणे
इतर औषधांसोबत मधुमेहाची औषधे सुरक्षित आहेत की नाही याची खात्री.
✔ जीवनशैली सल्ला
आहार, व्यायाम, फूट केअर, धूम्रपान बंद करण्याबद्दल माहिती.
✔ रुग्णांचे फॉलो-अप
औषधे वेळेवर घेत आहेत की नाही, शुगर नियंत्रणात आहे का हे तपासणे.
💙 महत्वाचा संदेश
मधुमेह हा आयुष्यभर सोबत राहणारा आजार नाही…
तो योग्य काळजीने नियंत्रित ठेवता येणारा आजार आहे.
👉 आरोग्यदायी आहार
👉 नियमित व्यायाम
👉 वेळेवर औषधे
👉 नियमित तपासणी
👉 आपल्या जवळच्या फार्मासिस्ट आणि डॉक्टरांचा सल्ला
ही पाच गोष्टी केल्या तर मधुमेहावर पूर्ण नियंत्रण ठेवता येते.
